Er is veel gebeurd sinds december vorig jaar, toen 3voor12 voor het laatst schreef over de strijd tussen de streamingdiensten. ‘Op een dag zouden zelfs The Beatles als allerlaatste wel voor de bijl gaan.’ Inmiddels zijn de Fab Four op Spotify, Apple Music, Tidal, Google Play, Deezer en meer diensten te vinden. Prince stierf een tragische dood, en daarmee kwam Tidal weer volop in de aandacht: Jay Z’s streamingdienst heeft immers nog steeds de exclusieve streamingrechten op de catalogus. In de drie dagen na het overlijden van Prince steeg zijn albumverkoop met 42.000 procent. Hoewel Tidal in tegenstelling tot Spotify geen exacte streamingcijfers laat zien, heeft de dienst ongetwijfeld geprofiteerd van de massaal opgelaaide interesse in de muziek van Prince. Prince stond natuurlijk bekend om de totale controle die hij over zijn muzikale erfenis wilde behouden. Tidal onderscheidt zich dan ook van de andere streamingdiensten door een voor de artiest veel lucratiever royalty-model (twee keer de industriestandaard). Bovendien mocht Prince naar eigen zeggen zelfs kiezen wie er tevoorschijn kwam bij de met hem ‘vergelijkbare artiesten’.
Tweede ronde streaming-strijd: nu gaat de consument het merken
Diensten beconcurreren elkaar met Radiohead, Drake, Beyoncé en Prince
Twee nieuwe streamingdiensten werden vorig jaar kort na elkaar gelanceerd: Tidal en Apple Music. De verwachting dat zij elkaar met name zouden gaan beconcurreren met exclusives kwam al snel uit. Prince en Rihanna gingen voor Tidal, Taylor Swift naar Apple Music. Inmiddels is de tweede ronde losgebarsten met onder meer Radiohead, Drake en Beyoncé. En ook YouTube ligt onder vuur.
Tidal kon de extra aandacht goed gebruiken, want tot nu toe hoefde de Spotify-abonnee zich nou ook weer geen hele grote zorgen te maken over grote releases (en complete catalogi) die exclusief naar andere diensten gingen. Daar komt nu verandering in. Ook Beyoncé is mede-eigenaar van de streamingdienst van haar man en bracht haar Lemonade uiteraard alleen uit via dat platform. Eerder dit jaar bracht Kanye West zijn veelbesproken The Life of Pablo exclusief uit via Tidal, maar inmiddels is de plaat ook op de andere twee grote diensten te vinden. Hetzelfde geldt voor Rihanna met ANTI. Tijdens de presentatie van Apple Music mocht Drake komen opdraven, en natuurlijk kwam zijn nieuwe plaat VIEWS exclusief uit via die dienst. In de eerste vijf dagen na de release werd VIEWS volgens The Wall Street Journal meer dan 250 miljoen keer gestreamd. Volgens Fortune is die exclusiviteit onderdeel van een bredere deal – een Beats 1-show, gebruik van Drake’s muziek onder Apple-reclames en promotie van Apple Music – waarmee 19 miljoen dollar gemoeid zou zijn.
Hoewel Drake zelf aankondigde dat die exclusiviteit maar één week zou duren, is er nog steeds geen spoor van zijn album te vinden op Spotify – vooruit, alleen de singles ‘One Dance’ en ‘Pop Style’. Hetzelfde geldt voor Radiohead. Thom Yorke staat bekend als misschien wel de grootste criticaster van Spotify (hij noemde de dienst ooit 'the last desperate fart of a dying corpse') en dus wekte het de verbazing dat de eerste twee singles van het nieuwe album, ‘Burn The Witch’ en ‘Daydreaming’ gewoon via Spotify verschenen. En de bijbehorende (geweldige) video’s zijn gewoon te zien op YouTube, dat volgens een eerdere uitspraak van Yorke ‘kunst steelt zoals de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog’. A Moon Shaped Pool werd echter alleen via Google Play en als digitale download beschikbaar, en stond even later op Apple Music en Tidal. Spotify zegt er alles aan te doen om de rest van zo snel mogelijk te kunnen streamen, maar tot nu is dat nog niet het geval.
Het belangrijkste punt: Spotify wil niet meegaan in deze strijd in exclusieve deals, en werkt in tegenstelling tot de andere streamingdiensten nog steeds met een ‘freemium’ model. En met succes, als je Spotify/WC Eend zelf moet geloven: volgens het bedrijf is de groei alleen maar toegenomen sinds de lancering van Apple Music. Spotify zou inmiddels bijna 100 miljoen gebruikers hebben in meer dan 59 markten – ondanks de toegenomen competitie en het gebrek aan winst. ‘Het is geweldig dat Apple nu ook meedoet aan het spel’, juichte vice-president Jonathan Forster gladjes tegen Reuters. ‘Het imago van streaming wordt alleen maar beter, en het is moeilijk om in je eentje een hele industrie op te bouwen.’ Ondertussen werkt Spotify wel aan extra inkomsten: bijvoorbeeld merchandise, het streamen van concerten maar ook video. Apple is naar verluidt bezig met een docu over Dr. Dre, Spotify probeert de concurrent te overtroeven door twaalf eigen series te maken, met afleveringen van rond de vijftien minuten waarin muziek en popcultuur centraal staan.
Maar ondertussen ligt het freemium-model van Spotify nog steeds onder vuur van grote labels en artiesten – het zou hen te weinig opleveren. Volgens de geruchtenmolen lobbyen labels inmiddels voor een simpele maar ingrijpende verandering bij Spotify: nieuwe albums kunnen twee weken lang alleen gestreamd worden met een betaald Spotify Premium-account, en worden daarna pas beschikbaar voor de gratis gebruiker. Ook YouTube begint steeds meer tegenwind te krijgen om dezelfde reden. In een open brief roept Irving Azoff, de legendarische artiestenmanager, ex-CEO van Ticketmaster en ex-voorzitter van Live Nation, op om artiesten eindelijk eens fatsoenlijk te gaan betalen. ‘Jullie hebben een business opgebouwd die erg goed werkt voor jezelf en voor Google (eigenaar, red.), maar niet voor artiesten.’
Volgens Azoff zou een artiest als Taylor Swift zelf moeten kunnen beslissen welke van haar nummers beschikbaar zouden zijn voor gratis gebruikers en welke voor betalende gebruikers. Het verschil met andere diensten is dat YouTube zich als open platform vooralsnog kan verschuilen achter de zogenaamde ‘safe harbor’-regeling in de Digital Millennium Copyright Act (DMCA) uit 1998 – als YouTube de content zelf niet uploadt, maakt de dienst ook geen inbreuk op auteursrechten. Artiesten moeten nu dus elke keer dat een gebruiker een onrechtmatige video op YouTube zet, zelf een notificatie sturen dat die er af gehaald moet worden. Azoff: ‘Als YouTube echt iets zou geven om het beschermen van auteursrechten, zouden ze meewerken aan het hervormen van de DCMA. Of nog beter: je zou echt je liefde voor muziek kunnen bewijzen door uploaden van muziek niet toe te staan tenzij de artiest om toestemming is gevraagd.’ Dat YouTube dat niet zou kunnen controleren gaat er bij Azoff niet in: pornografie wordt immers ook gecensureerd.
Eerlijk is eerlijk: als gebruiker is het meer dan prima dat je alleen af en toe een advertentie hoeft weg te klikken en miljoenen muziekvideo’s kan bekijken, inclusief ongeclearde rips die erdoorheen glippen. Net als dat de doorsnee consument prima kan leven met een abonnement op maar één streamingdienst. De exclusives die zo nu en dan niet beschikbaar zijn, kun je net zo goed eenmalig digitaal kopen. En voor de rest zijn streamingdiensten nu eenmaal voor 99,5 procent hetzelfde.
Maar precies daarom zijn exclusieve deals op dit moment zo’n beetje het enige middel waarmee streamingdiensten elkaar écht kunnen beconcurreren. Goede playlists en een handige interface hebben ze inmiddels allemaal wel. Zelf kekke muziekdocu’s produceren is een optie, maar het succes van Netflix – inmiddels meer producent dan streamingdienst van series – zal je er niet mee evenaren. Daarvoor verschilt de muziekindustrie nu eenmaal te veel van de serie-business, en spelen streamingdiensten in het daadwerkelijk uitbrengen van muziek (nog) geen rol.
Naar alle waarschijnlijkheid zet de strijd om exclusieve deals zich dus voort. Natuurlijk heeft Gary Suarez een punt in zijn stuk op Noisey waarin hij stelt dat de consument eigenlijk in de muziekhemel leeft – voor in totaal 30 euro per maand heb je zo’n beetje toegang tot ALLE moderne westerse muziek. In een ideale wereld zou de consument dat betalen. Maar de muziekindustrie heeft zo lang zijn kop in het zand gestoken dat er inmiddels een hele generatie is opgegroeid met het idee dat muziek gratis beschikbaar is. De kans dat streamingdiensten in hun jacht naar exclusives de consument terug naar de piraten jagen, is dus evengoed aanwezig. En dat is voor alle betrokken partijen een nachtmerrie-scenario.