Hoeveel stroboscopen heeft Evian Christ eigenlijk meegenomen? Het lijken er wel duizend. Binnen vijf minuten nadat de noord-Engelse producer zijn ravemachine in de X-Ray heeft aangezet, ligt je oriëntatievermogen volledig overhoop. De zaal is volgepompt met rook, waarna de op het publiek gerichte lampen sneller en sneller beginnen te flikkeren. Rode ruitjespatronen vervloeien naar okergele strepen naar blauwe ijsbloemen naar groene balken. Je ogen sluiten helpt niet. Je blijft de hallucinante beelden dwars door je oogleden zien. Het is verwarrend en beangstigend en een van de extreemste lichtshows die de X-Ray ooit heeft meegemaakt.

Wellicht heeft Evian Christ’s Joshua Leary de hypnotiserende kracht van stroboscopen afgekeken van de Oostenrijkse kunstenaar Kurt Hentschlager, die aan het begin van deze eeuw langs festivals trok met de zintuigontregelende installatie Feed. Destijds stonden er ambulances klaar voor mensen die epileptische aanvallen kregen of in paniek raakten. Zo ver komt het nu gelukkig niet, maar lang niet iedereen trekt de extreme show van Evian Christ, die in het flikkerlichtpandemonium een intense dj-set draait waarin hij hardcore ravebeats laat botsen met rap-samples en jaren negentig-trance.

Sowieso wordt er in de X-Ray vannacht veel verwacht van je incasseringsvermogen. Eerder op de avond draaide Fatima al Qadiri ook al geen vier maten rechtuit. De Senegalees/Koeweitse dj en producer uit het Hyperdub-kamp (het label achter Burial, Kode9 en The Bug) is behalve visueel kunstenaar ook producer van ijzig koude elektronica. Gemaakt met videospelgeluiden, bubbelbassen en samples uit de Arabische wereld. Het levert een hard, plastieken geluid op dat tegelijkertijd fascinerend en afstotend werkt. Ook de Afrikaanse, in Lissabon woonachtige dj’s Maboku en Nigga Fox maken het de kids in X-Ray niet gemakkelijk. Hun hectische sets vol kuduro, zouk en funana (door accordeons voortgedreven dansmuziek) zijn weliswaar extreem dansbaar en verfrissend, maar het is geen trip waarin je uren wilt blijven hangen. Te nerveus, te druk.

In de Bravo staat dj Makam op het punt het lintje van de vrijdagnacht door te knippen. Vanaf het podium heeft hij om vijf minuten voor elf uit nog een triest uitzicht. Hooguit 200 man op een verder lege vloer. Tien minuten en twee platen verder zijn daar zeker 4000 voeten bijgekomen. Zie daar de enorme lokkende kracht van een doffe kickdrum. De Haagse Amsterdammer brengt eind oktober zijn tweede album Than Sadet uit, maar van die plaat zal hij vanavond weinig draaien. Wel komt er een track van zijn spirituele technoproject Talismann voorbij en draait hij pruttelende acid en een stel ferme technoplaten, als opmaat voor het geweld dat later in de nacht zal volgen.

Natuurlijk wil lang niet iedereen op vrijdagnacht al in de vijfde versnelling tot het gaatje. Voor die mensen is er vannacht opmerkelijk veel keuze. Dwalend over de houtsnippers en langs de raket en de astronaut kom je vroeg of laat uit bij de India, waar vannacht de hiphop heerst en dj Abstract net een plaatje  van The Notorious B.I.G. op zet. Of je wipt de Desperados-loods binnen voor een nacht studentikoos meeschreeuwen met Nirvana-hits.

Wie net als ik vindt dat tequila en bier gescheiden moet blijven, is beter af in de Hacienda. Die zwaar gesponsorde schuur van een bekend rummerk is dit jaar een stuk groter en bovendien voorzien van beter geluid. Ook is het de dansvloer met het meeste licht aan het plafond, waardoor het flirten en mafketels-kijken net wat beter gaat. De verhogingen staan vol dansende mensen, soms verkleed als aardbei of banaan. Of met een felgekleurde stola om en een spiegelbril op. Het heeft iets schoolfeest-achtigs. Zeker ook door de gloeilampslingers en het feit dat Amsterdamse dj’s als Boye, Ben Westbeech en Elias Mazan hitjes van The Braxtons, Sisters Sledge en The Isley Brothers in rap tempo opleggen. De halve zaal zingt luidkeels mee, de andere helft haalt net een nieuwe cuba libre met ijs en als The Human League’s ‘Don’t You Want Me’ voorbijkomt, wordt het hoog tijd om weer iets gemeens op te zoeken. 

Dat schijnt goed in de Helga’s House of Pain te kunnen, maar ik wandel terug naar de Bravo, waar de Berlijnse Rødhad net de eindsprint heeft ingezet. Melodie komt in zijn woordenboek niet voor. Liever stapelt de Duitser met rode baard de ene drumroll op de andere, terwijl massieve kickdrums de vier pijlers vormen van zijn harde verhaal. Het enige element dat geen haast lijkt te hebben, zijn de hihats. Die sissen meanderend mee en lijken telkens net na de tel te vallen.

Ook Speedy J en Chris Liebling zitten in de hoek waar de hardste klappen vallen. Samen zijn ze vanavond Collabs, een gelegenheidsproject waarbij ze elkaars tracks live op het podium afbakken of remixen. Hun gereedschap: een tafel vol samplers, midi-controllers en Tractor-laptops. De een geeft aan, de ander mixt af. En andersom. 

Zo laat Liebling secondenlang een snare boven de zwetende zaal cirkelen, waarna Jochem Paap (Speedy J) de kickdrum er overtuigend in duwt. Volwassen kerels met ontblote bovenbasten ballen terstond hun vuisten. Dit is waar ze voor gekomen zijn. Energie. Testosteronbommen uit de massieve speakers. Toch zit er wel degelijk diepte in de abstracte, ritmegedreven techno van Collabs. Soms hoor je op drie verschillende niveaus hihats tikken. En klinkt daar een funksample verstopt tussen al het scherpe ijzerdraad?

Mooi om te zien hoe verschillend hun fysiek is. De lange Duitser staat met een gestrekt been naar achteren, alsof hij in een olympisch startblok staat. De kleinere Rotterdammer (Paap) beweegt vooral zijn handen en houdt de heupen stil. Dat doen gek genoeg veel mensen beneden hem ook. Er wordt wel gedanst, maar de zaal ontploft eigenlijk zelden. Het is een constante puls. Donker, hard en energiek. Prettig, voor wie zijn dansmuziek graag fysiek beleeft. Soms heb je gewoon een stevige beuk in je bek nodig. 

In de X-Ray houdt een mannetje of honderd ondertussen dapper stand bij de slotminuten van zintuigensloper Evian Christ. Waarna de Haagse dj-veteraan Overdose de volhouders beloont met een stoere slotset waarin zowaar weer een liedje valt te ontwaren. Hoeveel dj’s ken je die Prince’s ‘I Would Die 4 U’ zonder blikken of blozen doormixen met Detroit electro? Ja, iemand als The Black Madonna wellicht. Die voor zaterdagavond in de X-Ray op de rol staat. Komt het met dat meezingen in de avontuurlijkste loods van Lowlands vast ook wel goed.