Als je Tesla zegt, zie je natuurlijk meteen zo’n plasmabolletje voor je met van die elektriciteitsdraden die heen en weer flikkeren. De Servisch-Amerikaanse elektrotechnicus Nikola Tesla (1856 -1943) is het meesterbrein achter dat bolletje. Dat niet alleen: hij vond onder meer de wisselstroomgenerator uit, en is de grondlegger van ons huidige (draadloze) elektriciteitsnet. Tesla inspireerde al de Britse rockband Muse, die het live-album HAARP (2008) vernoemde naar een frequentieonderzoek in Alaska dat in 1993 startte, waarvan Tesla rond 1900 al de grondbeginselen legde: het High Frequency Active Auroral Research System. Ook Nobody Beats The Drum kan Tesla waarderen en bouwde voor de liveshow voor tweede album Currents (2011) vorig jaar een soort aardbevingmachine waarmee ze de legendarische wetenschapper eerden. En wat heeft Tesla dan wel niet met die techno-opera te maken? Tesla inspireerde ook de bedenker en componist van de techno-opera, Paul Oomen, om een totaal nieuw geluidssysteem te ontwerpen. Het kostte hem ongeveer vijf jaar ontwikkeltijd, maar dan heb je ook wat. Geen 3D-geluid zoals we dat nu kennen, maar een vierdimensionaal geluidssysteem.

Zestien pilaren, 48 speakers en richtingloos geluid
De Nederlandse techno-dj en producer Thomas Pieterse, oftewel Thomas Laurén, neemt in de ‘technopera’ twee korte sets van een half uur voor zijn rekening. Laurén (1983) woonde een tijdje in Berlijn, is nu weer terug in Deventer en bracht vorig jaar zijn debuutalbum Exhale Tempus uit op Savoir Records. Hij mocht vorig weekend voor het eerst het nieuwe geluidssysteem testen, en was er meteen ondersteboven van. Het systeem zal voor de voorstelling in de theaterzaal speciaal opgebouwd worden. “Binnen die zaal hebben we een vierkant matrixveld gebouwd. Daarin staan zestien pilaren met daarop op drie verschillende hoogtes speakers: één op vloerhoogte, één op oorhoogte en één op drie meter hoogte. In totaal zijn er 48 speakers. Die zijn zo ontworpen dat het geluid dat eruit komt geen richting heeft. Het gaat dus alle kanten op. Normaal heb je zo´n kegel in een speaker, daaraan kun je herkennen waar het geluid vandaan komt, dus wat de bron is.

"Ik kan door elke bezoeker heen geluid verplaatsen"
Bij dit vierdimensionale systeem is het kegeltje omgedraaid, waardoor het geluid alle kanten op gaat en je niet meer kunt herkennen waar het precies vandaan komt. “Het geluid kan je passeren. Als ik wil dat het geluid van linksvoor op vijf hoog naar rechtsachter gaat, dan kan dat. Ik kan door elke bezoeker heen geluid verplaatsen.” Met de huidige geluidssystemen die in bioscopen en clubs worden gebruikt, kan dat niet. “Je zit aan stereo vast, dus het geluid komt van links en rechts. Eendimensionaal geluid is dat geluid van links naar rechts gaat. Bij tweedimensionaal ga je de hoogte in, driedimensionaal de diepte. Maar bij het 4D-systeem krijgt het geluid de mogelijkheid om te reizen binnen het spectrum. Bij de techno-opera sta je straks in een veld waar overal geluid is. Je komt dus dichterbij het natuurlijke geluid dat er is, dus wat er altijd al om je heen gebeurt.”

Geluid krijgt door 4D-systeem een extra dimensie
Het klinkt niet alleen behoorlijk spacend en ingewikkeld, je moet er ook nog eens moeite voor doen om het allemaal onder de knie te krijgen, zo ervaarde ook Laurén. “Ik ben nu bezig om mijn technosets af te stemmen op het 4D-systeem. Dat is nogal lastig, omdat er nieuwe software is die ik moet leren en er komt ook een stukje wiskunde en ruimtelijk inzicht bij kijken. Dus ik moet bedenken wat ik met het geluid ga doen en waar ik het neer wil zetten. Het wordt schipperen tussen wat je wel en niet kunt doen. Ik wil bijvoorbeeld effecten laten rondzingen, zodat je letterlijk achter geluidjes aan kunt rennen.” Volgens Lauren wordt het 4D-systeem over tien jaar wereldwijd gebruikt in clubs en bioscopen. “Het wordt vele malen interessanter. De extra dimensie is de beweging van het geluid door de ruimte heen. De mogelijkheden zijn eindeloos.” En komen die gasten van Arc Attack/Tesla Coils, die muziek maken met geluidsfrequenties en elektriciteit, ook? “Ha, nee. Er zijn wel Tesla-maskers!”