Op vrijdag 23 juni was er weer een nieuwe editie van Synthese, en ook dit keer vond het plaats op een bijzondere locatie. Het Landhuis Oud Amelisweerd blijkt perfect voor een muziektour, met moderne klassieke composities gespeeld door het muziekcollectief Postland en de experimentele pop-act BEA1991. Een avond vol muzikaal experiment zorgt voor een unieke ervaring.

Het is drukkend warm bij deze uitverkochte editie van Synthese, het muziekconcept dat zorgt voor een verbinding tussen modern klassiek, elektronica en pop. De bedenkers van het concept, Matthijs Mantel en Ruben Baudoin, vinden namelijk dat de raakvlakken tussen deze muziekgenres vaak over het hoofd worden gezien. Ook de drempel om naar klassieke muziek te gaan, proberen de initiatiefnemers te verlagen. In een voorgaand interview met ons vertellen zij dat ze dit doen door hun muziekprojecten op onconventionele locaties te organiseren. Ruimtes buiten de popzalen van Utrecht maken klassieke muziek toegankelijker: er hoeft niet lang geklapt te worden en je wordt minder gestoord door gekuch van het publiek. Daarnaast zorgen de bijzondere locaties voor een andere belevenis van de klassiek muziek: “Vaak zie je dat muzikanten goed met die ruimte kunnen spelen en daar zoeken we ook naar. Dat de ruimte ook onderdeel is van de ervaring.” De muzikanten gaan als het ware in de ruimte op avontuur.

(tekst gaat verder onder de foto)

Landhuis Oud Amelisweerd

Dit keer leent het Landhuis Oud Amelisweerd zich voor het muzikale avontuur van Synthese. Tussen de bomen door en onder het dak van bladeren, is het rijksmonument al vanuit de verte te herkennen. Het pand uit 1770 staat aan de Kromme Rijn, midden in de rust van de natuur van Amelisweerd. Met meerdere vertrekken en verdiepingen is het niet alleen een mooie locatie voor de exposities van het Centraal Museum, maar ook een sfeervolle plek voor klassieke optredens. De optredens vinden op drie plekken in het huis plaats, terwijl de bezoekers in de tussentijd door het huis kunnen lopen. Deze editie van Synthese is hierdoor een tour, waarbij het huis volledig kan worden bewonderd. Dat huis is gehorig: al voor het starten van de optredens galmen de geluiden van de stemmende muzikanten door de muren, waardoor het gehele pand een soort muziekinstallatie wordt.

(tekst gaat verder onder de foto)

Postland

De eerste optredens van het muziekcollectief Postland bevinden zich in een kamer op de eerste verdieping van het Landhuis. Het collectief richt zich op het programmeren en uitvoeren van hedendaagse klassieke muziek, dus ook deze optredens spelen ze klassieke composities. Met de Kromme Rijn achter de ramen op de achtergrond, begint de eerste muzikant aan de compositie ‘Mantram’. Het stuk van Italiaanse componist Giacinto Scelsi wordt gespeeld op contrabas. Het klinkt ingetogen en de oosterse invloeden waardoor Scelsi zich heeft laten inspireren zijn duidelijk te horen. Het stuk daarna wordt gespeelt op dwarsfluit. Omdat de ruimte wat klein is, klinkt de fluit soms erg hard. Het is een vluchtig stuk, waarbij de ademhalingstechnieken van de fluitspeelster zorgen voor kleine, snelle klanken. De laatste compositie van Elliott Carter is een samenspel van klarinet en dwarsfluit. De muzikanten bewegen vloeiend met hun instrumenten mee, wat mooi parallel loopt met de rustige en zuivere klanken die ze produceren. Wanneer de marimba zich bij het spel voegt, zwelt de muziek aan en wordt deze statisch. Iedereen blijft nog even zitten wanneer de laatste klanken de ruimte ontglippen.

De tour vervolgt via de trap naar beneden een andere ruimte in. In deze ruimte staan een vleugel en een percussie-set met gong, maar de echte showsteler is toch wel het behang in de ruimte. Het Chinese behang komt uit de achttiende eeuw en is met de hand gemaakt. De kleurrijke vogels en vlinders op het behang, worden onderdeel van de klanken van de composities van Russische componisten Edison Denosiv en Sofia Goebaidoelina. Bij het tweede stuk vertelt de klarinettist van Postland dat we het stuk gewoon over ons heen moeten laten komen: “Probeer het vooral niet te begrijpen.” Het spel dat volgt is dan ook ingewikkeld. De pianiste, die mooi wordt belicht door het licht dat door de ramen valt, buigt zich over de vleugel heen en plukt dan met haar hand aan de snaren. De percussionist slaat af en toe zachtjes op de gong, maar door de ruimte wordt het geluid zwaar versterkt. De muzikanten spelen écht met de ruimte, en de ruimte lijkt terug te antwoorden.

(tekst gaat verder onder de foto)

BEA1991

BEA1991

Daarna vertrekt de tour richting de zolder. Die is erg donker en wordt enkel belicht met blauwe en oranje lampen. Midden in de ruimte ligt BEA1991 op een yogamat, met op de achtergrond onduidelijke geluiden en stemmen. Wanneer het publiek om haar heen op de grond gaat zitten, stapt de virtuoze BEA1991 achter haar draaitafel en start met een soort collage van geluid. Ze samplet de spraakmemo’s van haar eigen telefoon, waardoor de gesprekken die te horen zijn de act heel persoonlijk maken.

Na de intro vertelt BEA1991 dat ze helaas niet haar originele show kan spelen; ze heeft last van technische problemen. Haar eigen experimentele popnummers laat ze hierdoor achterwege. Hoewel dit jammer is, wordt haar show nu nóg persoonlijker. BEA1991 lost het probleem op door met het publiek in gesprek te gaan. “Ik ga jullie een kijkje geven in mijn denkproces”, zegt ze terwijl ze weer met haar spraakmemo’s speelt. Nadat BEA1991 hiermee klaar is, mag een bezoeker een paar nummers kiezen die zij zingt. Dit doet ze a capella, met enkel een galm over haar stem. Zonder de zware melodische baslijnen en lekkere ritmes klinken haar nummers als ‘Did You Feel Me Slip Away’ veel liever. Haar stem is mooi en zuiver, maar door de galm en het gekleurde licht geeft de act ook een soort onaangenaam gevoel, een mooi onaangenaam gevoel.

Matthijs en Ruben van Synthese hebben gelijk: modern klassiek, elektronica en pop hebben veel raakvlakken. Postland en van BEA1991 laten dit goed zien. Het zijn beide acts die experimenteren, ervaringen die je over je heen moet laten komen. Je kunt de optredens maar één keer beleven. De projecten van Synthese zorgen hierdoor steeds voor een unieke en eenmalige ervaring.

Gezien: Synthese met Postland en BEA1991, vrijdag 23 juni 2023 @ Landhuis Oud Amelisweerd