Groningen, de stad die normaal nooit slaapt, wordt deze week weer het theater van een van de grootste muziekevenementen van Europa. In januari is Eurosonic Noorderslag jaarlijks het moment waarop Groningen muzikaal talent en muziekliefhebbers van over heel Nederland en daarbuiten aantrekt. Het was twee jaar even anders dan anders, maar nu kunnen we weer los! Dit geeft ons een mooie kans om eens naar de geschiedenis van Eurosonic Noorderslag te kijken. Hoe is dit festival ontstaan? Welke acts wonnen in het verleden de Popprijs? Waar komt die beruchte bierdouche eigenlijk vandaan? Welke randprogramma's van ESNS zijn er inmiddels ontstaan? En waarom is nou juist Groningen de beste plek voor dit festival?
(Dit artikel verscheen eerder in januari 2022)

Een Gronings monument

Elk jaar in de tweede week van januari vindt in Groningen Eurosonic Noorderslag (ESNS) plaats. Dit vier dagen durende evenement is een showcase-festival dat bestaat uit verschillende onderdelen en uitsluitend voor Europese artiesten. Overdag vinden er internationale muziekconferenties plaats met allerlei presentaties en bijeenkomsten over de nieuwste ontwikkelingen in de Europese en internationale muziek, media, productie en interactieve industrie. ’s Avonds krijgt muziektalent de kans om zich te presenteren aan een internationaal publiek van muziekliefhebbers en professionals. ESNS is daarom de springplank voor de meest actuele en veelbelovende Europese (en Nederlandse) artiesten, die in ruim 40 zalen, cafés, bars en clubs in de Groningse binnenstad optreden.

Eurosonic Noorderslag is een verzameling van meerdere festivals en evenementen. Eurosonic vind doordeweeks plaats, van woensdag t/m vrijdag, op diverse locaties in de stad. Hier vallen ook de conferenties en lezingen onder. De focus ligt hier op internationale artiesten, vaak uit een bepaald focusland (dit jaar is dat Spanje). Noorderslag vind plaats op de zaterdag na Eurosonic in alle hoeken en gaten van de Oosterpoort en is de graadmeter voor Nederlandse muziek. Hier krijgen Nederlandse acts de kans om zich aan het grote publiek te presenteren. Daarnaast is Grunnsonic, het showcase-evenement voor Groningse artiesten, het derde festival dat onder de paraplu van ESNS valt. 

Ontstaan

Op zaterdag 4 januari 1986 vond de eerste editie van Noorderslag plaats als onderdeel van het Holland-België festival, een gemoedelijke wedstrijd tussen Nederlandse en Belgische bands. Waarom in Groningen? Zoals Peter Smidt, één van de organisatoren van Noorderslag, het in een interview in 1990 verwoorde: ‘Omdat veel bandjes niet in Groningen kwamen.’ Zo konden bands zich ook op nieuwe plekken presenteren, en konden Groningers nieuw talent ontdekken.

In de daaropvolgende jaren, 1987 en 1988, namen Groningse en Friese bands het op tegen de 'rest van Nederland'. Edities die maar rond de 1500 bezoekers trokken, maar wel een podium gaven aan bands die in de rest van Nederland veelal over het hoofd werden gezien. In 1989 werd er geen Noorderslagfestival gehouden omdat de Oosterpoort bezet was door Eurorock, er geen financiële zekerheid was en er twijfels waren over de kwaliteit van het aanbod van Nederlandse bands. Even leek het festival in de startblokken te blijven steken, maar gelukkig ging het festival in 1990 gewoon weer door. 

Sindsdien is Noorderslag niet meer weg te denken uit de Nederlandse en Europese muziekwereld. In de jaren die volgden groeide Noorderslag gestaag door tot hét festival voor nieuwe Nederlandse popmuziek. De editie in 1994 trok al rond de 40.000 bezoekers en het jaar daarop was het festival binnen een week uitverkocht. 

© Harold Zijp / 2022

The Riplets

Noorderslag wordt Eurosonic

Met dit groeiende succes ontstaat ook de ambitie om acts buiten Nederland ook een plek te geven op het festival. Omdat Noorderslag in het Engels toch minder lekker bekt: slag betekend zoiets als slet in het Engels, krijgt het festival in 1999 een internationale zus: Eurosonic. Eurosonic wordt een festival met nationale allure. Het programmeert Europese bands in een tijd waarin de focus vooral ligt op enkel Engeland en Amerika. Een slimme zet want daardoor oefent Groningen een enorme aantrekkingskracht uit op buitenlandse bands, bezoekers en pers. ESNS betekent zo de doorbraak voor vele internationale acts zoals Franz Ferdinand, Editors, Triggerfinger en Lykke Li. 

Vandaag de dag treden op Eurosonic de nieuwe Europese acts op die zichzelf willen presenteren aan bijvoorbeeld boekers, festivals en radiostations. En de Nederlandse acts dan? Gelukkig voor alle liefhebbers van Nederlandse popmuziek blijft Noorderslag nog gewoon voortbestaan.

 

De Popprijs

Sinds 1986 wordt tijdens Noorderslag de Popprijs uitgereikt. Deze prijs is een initiatief van BV Pop en de Kunstenbond en wordt uitgereikt door Buma Cultuur. De Popprijs wordt elke editie toebedeeld aan de artiest die het voorafgaande jaar de grootste bijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse popmuziek of als euvre-prijs aan een act die al lange tijd een grote rol heeft gespeeld.

De lijst van artiesten die de Popprijs de afgelopen jaren gewonnen hebben geeft een goed beeld van het brede scala aan genres en artiesten die op Eurosonic Noorderslag een podium krijgen. Zo wint in 1989 Herman Brood de prijs, maar in 1995 gaat Osdorp Posse er met de winst vandoor. Ook Dj’s zoals Tiësto, Armin van Buren en Martin Garrix krijgen via de Popprijs erkenning en grote namen in de hiphopscene worden ook niet overgeslagen. Zo wint Postman in 1999 de prijs, De Jeugd Van tegenwoordig in 2011, de Opposites in 2013 en het hiphopcollectief New Wave in 2015. Maar ook Spinvis nam de prijs mee naar huis in 2006 en De Dijk in 2008. De Popprijs laat dus duidelijk de diversiteit van de Nederlandse muziekscene zien, iets waar het festival zelf in zijn programmering ook naar streeft. 

© Harold Zijp / 2022

Anouk wint de Popprijs in 2002

The Notorious B.I.E.R-douche

Jarenlang was de iconische bierdouche deel van het prijzenpakket wanneer een artiest de Popprijs in ontvangst nam in de Oosterpoort. In 1992 daalde voor het eerst een stortbui aan bier neer op het podium van de Oosterpoort tijdens de uitreiking van de Popprijs. Dit uit ongenoegen voor de keuze van de presentator van dat jaar: Jan Douwe Kroeske. Hij was volgens het publiek 'niet alternatief’ genoeg'. Twee jaar daarna waren de winnaars de pineut. Het duo 2Unlimited nam toen doordrenkt van bier de prijs in ontvangst. Hiermee was een traditie geboren.

De laatste artiest die een bierdouche ontving was Ilse de Lange. De Lange nam onder de woorden: ‘Zo’n douche is zo lekker, jong’n!’ en met de armen gespreid de prijs en douche gedwee in ontvangst. Achteraf was de zangeres minder te spreken over de traditie. Hierdoor en door de woorden van festivalmanager Peter Sikkema: 'Het is 2015 en tradities kunnen doorbroken worden,’ werd de Notorious B.I.E.R-douche vanaf datzelfde jaar afgeschaft. 

Tijdens de uitreiking van de Popprijs mochten bezoekers in het vervolg geen drank meer bij zich hebben. De meningen over of dit nou een winst of een verlies is, blijven verdeeld, maar voor de artiest, apparatuur en Oosterpoort zelf is het een welkome verandering. En bier of geen bier, Eurosonic Noorderslag gaat natuurlijk om de muziek!

Super Sonic

In de vele jaren dat ESNS bestaat zijn er vele randprogramma’s ontstaan voor de onvermoeibare muziekliefhebber. Deze staan over het algemeen los van het officiële festival en worden door lokale muziekliefhebbers en ondernemers georganiseerd. Ze zijn meestal gratis en geven ook aan kleinere acts een podium in de stad. Zo zijn er tijdens ESNS vaak optredens in winkels en cafés door de hele stad. Bekendere randprogramma’s zijn Altersonic, Pleuropsonic en natuurlijk Grunnsonic.

Altersonic 

Op Altersonic staat traditioneel een karrenvracht aan bands die te klein zijn om op de officiële Eurosonic-radar op te duiken. Tijdens Altersonic krijgen ze de kans om in een showcase van 30 minuten te laten zien wat ze in huis hebben. Altersonic is verspreid over verschillende locaties in de binnenstad. Zo waren er in het verleden bijvoorbeeld stages in de Drie Gezusters aan de Grote Markt, Pruim City in de Oosterstraat of in de Donovans in de Peperstraat.

Pleuropsonic

Pleuropsonic werd opgericht om tegen het grote Eurosonic aan te schoppen en meer aandacht voor punk en metal te vragen. Het idee voor Pleuropsonic ontstond omdat er binnen Eurosonic weinig ruimte is voor deze alternatieve muziekstromingen en bands nog laag op de ladder staan. Pleuropsonic probeert een podium te bieden aan niet-bekende bands die wel goed zijn en doet dit nu al meer dan 10 jaar. 

Grunnsonic

In 1993 wordt naast ESNS het festival Noorderslagting in het leven geroepen. Dit om Groningse bands, die nu het festival is gegroeid minder op Noorderslag zelf te zien zijn, toch een podium te bieden. Het initiatief maakt een discussie los over de rol van Groningse acts op ESNS. Groningen moet immers wel gerepresenteerd worden! Deze gegronde kritiek biedt ruimte voor verbetering en jaren later wordt hierdoor het gratis sattelietfestival Grunnsonic in het leven geroepen. Grunnsonic is een gratis showcasefestival van Groningse acts en een gezamenlijk initiatief van Eurosonic Noorderslag en POPgroningen. Het biedt Gronings talent de kans zich goed te presenteren wanneer Groningen wordt overspoeld door muziekprofessionals, muziekliefhebbers en artiesten. 

De muziekstad van het Noorden

Eurosonic Noorderslag is inmiddels niet meer weg te denken uit de nationale en internationale muziekwereld. Met zijn brede scala aan Nederlandse en Europese acts is het festival uitgegroeid tot een monument voor Groningen en de stad leent zich prachtig als levend podium voor alle artiesten en muziekliefhebbers die de straten midden januari overspoelen.

Alle hoeken van de stad vullen zich met muziek en door de compacte binnenstad is bandjes kijken te voet of met de fiets een handelsmerk van het festival geworden. Nee, Eurosonic Noorderslag is niet meer weg te denken uit het Groningse culturele erfgoed. Het festival wat ooit begon als een avond en een nacht is inmiddels uitgegroeid tot een 4-daags festival waar meer dan 300 van de meest uiteenlopende artiesten de kans krijgen zich op de kaart te zetten.

Nu in 2023 kan het feest na 2 jaar pauze wegens de pandemie weer doorgaan als vanouds. Of nouja, bijna als vanouds, want er zijn wel wat zaken anders dan anders. Wat deze veranderingen precies zijn lees je hier. Maar desondanks zal het feest weer de stad op zijn kop zetten, en beloofd de komende editie echt weer een herleving van de Nederlandse popmuziek te onderstrepen. Dat de stad er weer zin in heeft blijkt ook wel uit de vele randevenementen die worden georganiseerd door kroegen, podia en boekingskantoren. Hier is ook nog een handig overzicht van.

Dit festival met al zijn geschiedenis is en blijft één van de mooiste dingen die Groningen jaarlijks te bieden heeft. Wij hebben er nu al buitensporig veel zin in!