3voor12 Gelderland treft LAVALU, artiestennaam van de Arnhemse Marielle Woltring, op een zonnige herfstochtend in Café Meijers in de binnenstad. Aan haar houten tafeltje in de hoek bij de bar heeft ze er al een aantal afspraken opzitten. Het gaat goed met LAVALU: de tour voor het nieuwe album Solitary High is net gestart en de eerste kritieken zijn lovend. Daarnaast heeft ze er een druk zomertheaterseizoen opzitten met Het Pauperparadijs waarvoor ze ook de muziek componeerde. Met de release en de eerste shows net achter de rug lijkt LAVALU haar muzikale kern te hebben gevonden.

De barman van dienst is wat kortaf wanneer hij een nieuwe ronde thee met bitterkoekjes brengt. Het gerinkel van glas achter de bar en het geweld dat wordt toegepast op de koffiemachine doet een slechte nacht vermoeden. Desalniettemin trappen we goedgemutst ons gesprek af.

Over je nieuwe album Solitary High zeg je dat het voelt alsof je eindelijk in je eigen schoenen bent geland. De plaat kenmerkt zich door de combinatie van klassiek pianospel met popzang. Hoe belangrijk is de duiding van je muziek richting de buitenwereld?

LAVALU denkt even na en leunt iets achterover: “Ja, nou ja, ach… Het is toch een soort van elevator pitch die vaak van je gevraagd wordt en het is belangrijk om mijn nieuwe stijl goed onder woorden te kunnen brengen. Die omschrijving van klassiek met pop rolde er ineens uit en die klopt ook precies. De plaat is een liederencyclus anno nu. De liederencyclus, zoals bijvoorbeeld Schuberts Winterreise, is gebaseerd op klassiek spel met klassieke zang. Ik heb dat naar deze tijd vertaald."

"Sommige songs zijn eigenlijk geen liedjes, nummers als ‘Waiting’ en ‘Longest Dawn’ zijn eerder composities. Ik vind het belangrijk om mensen te prikkelen door in de interviews die gelaagdheid duidelijk te benoemen en niet gewoon over te komen als een meisje met een piano en liedjes.” Lachend: “Ik heb jarenlang cross-over-muziek gemaakt en stond bij vragen over wat ik precies maakte vaak met m’n bek vol tanden. Het is heerlijk nu eens in drie zinnen uit te kunnen leggen wat ik precies doe.”

Het Pauperparadijs

LAVALU componeerde de muziek voor het grootste theaterstuk van afgelopen zomer (92.000 bezoekers). Het stuk is gebaseerd op de roman van Suzanna Jansen en vertelt een van de meest dramatische verborgen verhalen van Nederland. In drie enorme gestichten werden vanaf 1823 tienduizenden arme stadsgezinnen gedrild tot nuttige burgers. Maar wat begon als een bevlogen plan om de onderklasse te verheffen, veranderde al snel in een fuik. Evenals dit unieke heropvoedingsexperiment speelde ook het theaterstuk zich af in het Drentse Veenhuizen. Volgend jaar wordt het stuk nog 32 maal gebracht in Theater  Carré, waarbij ongeveer 50.000 bezoekers worden verwacht.

Hoe ben je precies op deze plek, je perfect passende schoenen, terechtgekomen?

“Noem het ‘a perfect storm’, het is een soort wonderlijke combinatie van elementen waardoor je uitkomt waar je uitkomt in je leven. Het had ermee te maken dat Mete - mijn lief - en mijn manager los van elkaar in dezelfde maand tegen me zeiden dat ze het meest door mij worden geraakt wanneer ik alleen aan de piano zit. Als twee mensen wiens visie je heel hoog hebt zitten dat tegen je zeggen, dan gaat dat kriebelen in je kop. Als dingen zo samenvallen, dan ga ik opletten, dat komt niet voor niets zo op mijn pad. Dit speelde in het najaar van 2014 toen ik ongeveer klaar was met de tour rond Fighting Wildfires. In januari zou ik gaan schrijven voor Het Pauperparadijs, maar omdat het stuk een jaar moest worden uitgesteld, had ik tot en met maart een gat in mijn tijd. Het toeval wilde dat Metes piano de oefenruimte uit moest en bij ons thuis kwam te staan. Dat samen met dat me net verteld was dat ik alleen met piano het best tot mijn recht kom leidde tot deze plaat.” Met een grote glimlach: “Een mooie stimulans, een piano en een zee van tijd!”

"Ik heb er altijd al van gedroomd een echt homogeen album te maken, een album met één duidelijke sfeer maar prikkelend genoeg om helemaal uit te luisteren"

Hoe zijn de Klassieken je muziek weer binnen gewandeld?

LAVALU staart even uit het raam: “Ik zat me daar ‘s-avonds de pleuris te vervelen en had de piano om iets met mijn avonden te doen. Alleen maar piano en zang voelde wat kaal. Ik studeer nog steeds veel klassieke piano om mijn skills en chops op orde te houden en mijn oog viel op een stapel oude boeken van klassieke componisten. Daar bladerde ik eens doorheen, van Debussy tot Schubert, en ik keek naar die bewegingen en harmonieën in hun muziek. Zo ben ik begonnen met de eerste drie noten van een stuk van Debussy en van daaruit heb ik verder geschreven op mijn eigen manier. Ik heb mijn inspiratie dus geput uit hoe zij die piano benaderden en voelde aan dat dat interessant kon worden. De arrangementen zijn zo rijk dat dit heel goed kan werken voor een soloplaat op piano.”

Het laatste nummer van de plaat, ´Too much´, bestaat enkel uit zang en komt daardoor bij mij net wat harder binnen. Is dat een bewuste keuze geweest?

LAVALU lacht breeduit: “Gaaf, dat is leuk om te horen. Dat is eigenlijk ook wel wat ik ermee hoopte te bereiken. Het is een soort eindconclusie en zet een punt achter de piano-met-zang-stukken.”

"Ik heb vaak te veel ideeën in een album gegooid en dit voelt eindelijk als een album waarbij het gelukt is om met voldoende dynamiek en kleur binnen één stemming te blijven"

Heb je naast het openingslied ´Waiting´ ook voor andere nummers bepaalde klassieke onderliggers gebruikt?

“Jazeker, ´Longest Dawn´ is geïnspireerd door het begin van Fantasie in F mineur van Schubert. Dat is een heel prachtig stuk voor vier handen. Het beginthema (LAVALU zingt de tonen voor, red.) heb ik gewoon gepakt, een toon hoger gezet en in plaats van een vierkwartsmaat heb ik er 1-2-3, 1-2-3 van gemaakt. Daarvanuit ben ik gaan schrijven, maar het is doorgerold tot iets van mezelf. Stukken als ‘Hide Me’ en ‘Safe’ hebben dan weer elementen van Steve Reich in zich, dat is minimal music met veel herhalende patronen die langzaam veranderen. ‘Ginger Night’ is weer een duidelijke Satie-referentie. Het heeft zo’n springende baslijn (zingt weer voor, red.).”

Hebben die bewegingen en harmonieën in die klassieke onderliggers ook geholpen om jouw plaat vol en dynamisch te laten klinken?

“Jazeker! Dat was ook mijn grote ontdekking. Omdat je op piano bij popmuziek vaak een beetje akkoorden aan het hakken bent, onderzocht ik wat de arrangementen bij klassieke muziek juist zo interessant maakt en dat is vooral de beweging. Ze laten de piano als water klinken, of als stormen. De bewegingen op de piano zijn bijna weefsels, breiwerken en dat geeft de dynamiek. Daardoor kom ik er denk ik ook mee weg dat ik een plaat compleet vul met piano en zang zonder dat het saai wordt. De uitdaging voor deze plaat was om de juiste arrangementen voor de piano te vinden.”

"Zeker nadat ik een lied als Waiting had gecomponeerd wist ik dat ik iets te pakken had"

Je hebt aangegeven dat Solitary High het eerste deel is van een trilogie. Kun je vertellen wat het totale werk gaat worden en waardoor je tot een trilogie bent gekomen?

LAVALU denkt diep na: “Jaaaa, wat ga ik daar nu eens over zeggen? Om te beginnen is dat luik opengegaan en wist ik dat hier meerdere platen uit gaan komen. Solitary High is het eerste deel van een drieluik en de komende tien jaar maak ik deze muziek. Op een intuïtieve manier voelde ik aan dat dit er drie moeten worden. Het worden er twee met piano en zang en de derde wordt anders.”

Met een grijns: “Maar dat ga ik nog niet verklappen. Thematisch begint dit ergens in mijn persoonlijke leven en daar zit een ontwikkeling in. Ik heb mezelf nu een duidelijk kader gegeven: dit is wat ik doe en wat ik ga doen. Dat kader geeft ook heel veel rust, zodat ik niet het gevoel heb dat ik heel veel moet zoeken. En binnen dat kader zie ik hoe ongelooflijk veel variëteit er nog mogelijk is. Het gaat heel erg om omarmen wie je bent. Niet alleen mijn muziek probeert niet meer te voldoen aan anderen, maar ook ik als mens probeer minder te voldoen aan wat anderen vinden. Ik hoef niet meer in een hokje van bepaalde verwachtingen te zitten. Mijn hokje ziet er sowieso veel rafeliger en vreemder uit dan simpel vierkant. Dat begin ik maar eens te omarmen en dat zit ook heel duidelijk in deze drie platen.”

Met een klein glimlachje brengt de ober nieuwe koppen heet water en een doos verse thee. Met bitterkoekjes in plastic. LAVALU laat de hare weer onaangeroerd liggen. We kiezen uit, scheppen de theemix in het daarvoor bestemde houdertje en vervolgen ons gesprek.

De dag voor de aftrap van je tour in Veendam was je nog wat verkouden. Hoe verliep de voorbereiding op de dag van dat eerste optreden?

“Ik reed met Rutger Drenth mee, hij is mijn vaste geluidstechnicus. Ik ken hem al jaren en het is fantastisch om met hem op pad te zijn. Dat is steeds meer een echte vriendschap aan het worden en zowel qua kwaliteit als humor en relativering is hij erg fijn om bij me te hebben. Hij pikt me op met zijn bus - we hoeven natuurlijk maar weinig in te laden - en na een paar flauwe grappen pakken we altijd een bak koffie bij de eerste de beste benzinepomp. "

"Het theatertje in Veendam was klein en prachtig met de kleedkamer vlakbij de vloer. Er stond een mooie vleugel klaar en toen zijn we gaan bouwen. Ook Pepijn van der Sanden, die het lichtontwerp voor de show heeft gemaakt, was erbij. En dan moet je die nieuwe set van achttien nummers in twee delen voor het eerst voor publiek gaan brengen…”

“Vlak voor zo’n optreden ga je wel even dood. Hoe kom ik erbij om in mijn eentje op tournee te willen? Welke gek heeft dit nu weer bedacht? Oh ja, ikzelf. Op zo’n moment redt de piano mij echt, dan voel ik me niet meer alleen. Het voelt alsof ik een band heb, maar dat is de piano. De onderdelen werken ook uit zichzelf, daar hoef ik niet meer over na te denken. Met een echte vleugel of piano is het alsof ik met een persoon op het podium sta. Met zo’n echt instrument met boventonen en klankwerelden voel ik me niet alleen."

"Ik speelde in theater van Beresteyn, een mooie zaal van zo’n driehonderd man. De reactie van het publiek was heel gaaf. Tijdens de eerste set vroeg ik me nog af of ze het pikten, omdat de muziek heel anders is dan die van Het Pauperparadijs waarvan een groot deel van het publiek me kende. Na de pauze zat de zaal weer vol dus dat viel mee. Aan het eind van het optreden zat ik met mijn koffertje met cd’s op het podium en Rutger vertelde me later dat het leek alsof de halve zaal na de laatste toon naar die cd-koffer toestroomde. Volgens mij heb ik aan de halve zaal een cd verkocht. Dat was eigenlijk de beste reactie die ik kon krijgen: dat ik mensen heb meegenomen in een wereld die zij mee mee naar huis willen nemen om vaker te beleven.”

"Het intrigeert en het voegt iets toe en dat wil ik: iets nieuws toevoegen aan het bestaande"

De cd-release was in de Tolhuistuin ofwel Paradiso Noord in Amsterdam. Waarom daar?

“De muziek die ik schrijf is gebaseerd op piano-zangmuziek uit de 19e eeuw. Ik wilde een liederencyclus voor nu maken à la Winterreise van Schubert. Destijds werd dat als kamermuziek ten gehore gebracht in de salons van de gegoede burgerij. Ik noem mijn muziek daarom ook wel kamermuziek voor nu. Ik wilde daarom een soort modern equivalent van een salon hebben. Ik dacht toen aan De Tuinzaal van de Tolhuistuin die helemaal van hout en glas is en wel een beetje op zo’n salon lijkt. Het is intiem en minimalistisch, net als het ontwerp van mijn plaat. Verder wilde ik een redelijke capaciteit en toch een intieme setting. De Tolhuistuin was de perfecte salon voor nu.” Lachend: “En ja, deze plaat is zo godverdoms goed, die moet wel voor het eerst in de hoofdstad gepresenteerd worden.” Met een trotse glimlach: “Ik hoor van mensen terug dat die avond magisch was.”

De tekst van Schuberts Winterreise is geschreven door de dichter Wilhelm Müller. De teksten kon je interpreteren als de zoektocht van de mens naar zichzelf en zijn eigen eenzaamheid, maar wat er onder zat was sterk politieke en maatschappijkritiek. Verwerk jij de wereld van vandaag ook in jouw muziek?

LAVALU trekt kort haar schouders op en maakt een handbeweging: “Dat is een heel verhaal op zich. Dat weet ik eigenlijk niet. Echt politiek ben ik niet, maar ik ben wel op zoek naar wie ik ben buiten wat de maatschappij van mij vraagt. Dat zal ook in de volgende platen een duidelijker thema zijn. Ik ben op zoek naar mijn eigen moraal en wil ook buiten de lijntjes kleuren. Wat is voor mij waarheid? Dat is ergens ook politiek. Politiek is dat je op een bepaalde manier handelt en bent met elkaar. Als je dan zelf denkt dat het voor jou anders is dan is dat een spannende zoektocht. Daar houd ik het bij.” Breeduit lachend: “Meer bij de volgende platen!”

Data optredens in Gelderland

Zaterdag 4 november
Parkzaal Musis Arnhem
20:30 uur

Woensdag 22 november
Junushof Wageningen
20:30 uur

Zondag 26 november
Schouwburg Cuijk
15:30 uur