Er is toevallig een workshop bezig waar men leert om een synthesizer te bouwen als wij bij iii op bezoek komen. Matteo geeft een rondleiding en toont een glimp van hoe een verblijf bij iii eruit zou kan zien. Als artiest kan je gemakkelijk tussen de eigen opnameruimte en werkplaats bewegen, om tussendoor inspiratie op te doen in een gemeenschappelijke kamer en een buitenruimte met uitzicht op het water.
iii is een gemeenschap waar interdisciplinaire artiesten vertegenwoordigd worden. Daar krijgen zij de ruimte en kans om te groeien. Vers vanuit een opleiding als KABK kan het lastig zijn om je eerste stappen te maken als artiest. Maar, wacht even wat is precies de link met muziek? Het antwoord zit in dat mooie woord: interdisciplinair. Hier gaat de muziek (bijna) altijd samen met een kunstdiscipline. Wij gingen langs bij het hoofdkwartier in Moerwijk, die sinds 2017 in beslag wordt genomen door de organisatie, en spraken met voorzitter Matteo Marangoni. Vervolgens bezochten we een evenement, een editie van Flipchart.
Voorafgaand het interview laat Matteo ons zien hoe zijn kunstproject, met de titel Komorebi, door middel van zwermintelligentie generatieve muziek produceert door het zonlicht, de wolken en schaduwen als stimuli te gebruiken. Na het opzetten van een paar van deze ‘wezens’ beginnen ze met elkaar te communiceren.
Als we plaatsnemen aan een picknicktafel begint Matteo zijn verhaal: “Alle evenementen worden georganiseerd met behulp van een curator, die elke keer andere artiesten uitnodigt. De focus ligt vooral op het hosten van programma’s waar we makers in Den Haag supporten die werk in uitvoering willen tonen. Die zijn interdisciplinair, dus verwacht zowel muzikanten als visuele artiesten. Muziek en kunst zijn hier onlosmakelijk met elkaar verbonden."
©
Stephan Kaffa
Muziek en kunst zijn hier onlosmakelijk met elkaar verbonden
©
Stephan Kaffa
Vertegenwoordiging van artiesten
Veel artiesten die tijdens een evenement hun werk tonen hebben al een link met iii. Bijvoorbeeld omdat ze hier verblijven of gesteund worden door de organisatie. Betrokkenheid speelt een grote rol in deze gemeenschap. Matteo licht toe: “We werken samen met een internationaal partner netwerk waarmee we geproduceerde werken verder de wereld in brengen. Sommige van de opdrachten die we in productie brengen tonen we bijvoorbeeld op het Rewire festival in Den Haag. Je kan verder denken aan plekken als Namur in België, het Barbican in London en een museum in Portugal. Op die manier kan je als beginnende artiest je vleugels spreiden.”
“Veel van ons studeerde aan het KABK in Den Haag. Als je afstudeert ga je best een intense periode tegemoet want opeens moet je werk vinden als kunstenaar. Als je bijvoorbeeld Beethoven speelt en je wilt verder in die richting, dan is er voor die discipline meer een vooraf bepaald pad dat je kunt bewandelen. Er is geen staatsorkest voor ArtScience.”
“Inmiddels zit ik al tien jaar in het vak, maar ik vergeet niet hoe lastig die eerste stap was. Dus door coaching of een werkplek aan te bieden kan je het verschil maken voor artiesten. Soms al door iemand te verbinden met een curator. Als ik werk zie dat erkenning verdient, dan is het een fijne gedachte dat we dit daadwerkelijk kunnen bieden.”
Veel educatie en instituties zijn gebaseerd op dingen in het verleden, of dat nou klassieke muziek is uit de 19de eeuw, jazz uit de jaren ’50 of een abstract schilderij. In alle gevallen zijn het dingen die niet meer in deze huidige tijdsgeest passen. Vroeger was het logisch dat je als artiest violen gebruikt of olieverf, maar tegenwoordig begint jouw werk toch vaker op een laptop. “Voor mij was het een enorm motiverend om naar Den Haag te komen. Waar ik vandaan komt, Florence in Italië, is zeer cultureel en tegelijkertijd erg conservatief. Niemand maakt nu muziek zoals ze dat jaren geleden deden. Ik bedoel, tegenwoordig is het zo dat als je naar muziek luistert, dan komt het ongetwijfeld van een elektronisch apparaat. Ik was alleen getraind om het op de klassieke manier te doen. Toen ik hier in Den Haag kwam was het opeens mogelijk om elektronische muziek te componeren. Je leert zelfs programmeren en hoe je instrumenten vanaf nul moet bouwen. Dan denk je: oh het kan dus ook zo.”
Matteo concludeert: “iii is een plek waar we support vinden in elkaar, een plek om te werken en een plek om vrienden te maken. Maar ook een gemeenschap waar je inspiratie opdoet en kan laten zien waar je mee bezig bent. Vooral om jezelf te ontwikkelen. Ik denk dat Den Haag bekend staat om zijn unieke positie in ArtScience, en daardoor internationaal bekend.”
Het nieuwsgierige brein
Voor wie zijn de evenementen van iii en wat prikkelt je om erheen te gaan? Daarvoor geeft Matteo een mooie analogie: “Gestimuleerd worden is een menselijke eigenschap. Natuurlijk is dat deels afhankelijk van je leeftijd en je persoonlijke interesses, maar in essentie zijn we allemaal op zoek naar nieuwe ervaringen. Het is menselijk. Als kind heb je dit zelfs nodig om te kunnen ontwikkelen. Je hebt nieuwe sensaties nodig om de wereld om te je heen te begrijpen. Hierdoor krijg je als voordeel dat je als volwassene blijft leren en flexibel blijft. Bij het herhalen van ervaringen krijg je minder prikkels binnen dan bij iets totaal nieuws.”
“Iedereen die nieuwsgierig is naar dingen die je in elk geval nog nooit hebt ervaren of benieuwd ben naar de mogelijkheden in toekomstige kunststromingen.” Met het woord ‘nieuwsgierig’ bespeurt Matteo vanuit zijn meertalige perspectief een dubbele laag: “Het Nederlandse woord nieuwsgierig, dat zegt eigenlijk iets meer dan het Engelse equivalent ‘curious’, je bent eigenlijk gulzig naar iets nieuws.” Kortom, als je snakt naar iets nieuws dan ben je bij iii op het juiste adres.
"je bent eigenlijk gulzig naar iets nieuws."
©
Stephan Kaffa
©
Stephan Kaffa
Functieverschuiving leidt tot muziekontdekking
“Bijvoorbeeld, verleden jaar ging ik naar de kunstacademie in Den Haag en daar zag ik een afstuderende artiest die audiovisuele muziek maakte met een medisch instrument. Dat wordt normaliter gebruikt om echo’s te maken in het ziekenhuis, het is een instrument die vooral een functioneel gebruik heeft. Dit instrument zou je niet zo snel associëren met schoonheid, en dat is precies wat Amos Peled wel deed. Vervolgens hebben we hem gesteund door middel van een werkplek, financiering en coaching. Uiteindelijk heeft dat geresulteerd in het presenteren van zijn werk op het Rewire festival dit jaar.
De link met technologie is erg belangrijk voor ons, maar we denken niet dat we autoriteit hebben om echt iets nieuws te ontwikkelen. Je bent immers een artiest, geen instrumentenbouwer. Dat is een vak apart. We willen wel het idee stimuleren dat technologie niet een vastgestelde functie heeft. Dat je het kan aanpassen of opnieuw uitvinden, afhankelijk van je eigen uitgangspunt. Bijvoorbeeld het idee dat zonlicht op elke plek anders is. Hoe kan je zo’n idee omzetten in geluid en muziek? Om dit idee tot uiting te brengen kan ik niet zomaar een instrument kopen.”
Matteo spreekt kernachtig als wij hem vragen wat we kunnen verwachten bij een evenement als Flipchart. “Bij een bezoek aan iii ervaar je het werk van de artiesten bij de bron. Doordat de programmering vaak kort, behapbaar en gevarieerd is zit je niet vast aan een zwaar twee uur durend programma vast. Voor vrijwel iedereen zit er wel iets bij dat tot de verbeelding spreekt.”
©
Stephan Kaffa
Flipchart #9 in iii
Zitkussens worden uitgedeeld, er heerst een ontspannen sfeer bij Flipchart in iii. Als we eenmaal een plek hebben gevonden blijkt dat curator Leon Lapa Pereira andere plannen met ons heeft. “Ga allemaal zitten waar je normaal niet zou zitten”. De avond is nog niet begonnen of we worden al geopperd om uit de comfortzone te stappen. Collectieve anticipatie hangt in de lucht, wat gaat er nu gebeuren?
De zaal is pikdonker als de Japanse choreograaf Kenzo Kusuda door de zaal begint te tijgeren. Alle aandacht is nu op hem gevestigd. Hij sluit mensen op door voorzichtig een gordijn om te vouwen, als een soort omhelzing. In dat proces laat Kenzo licht de kamer in. Dan voelt hij met zijn handen bij toeschouwers, maar is voorzichtig genoeg om net niet iemand aan te raken. Als een langzaam uitbarstende vulkaan wordt choreografie geïntroduceerd. Het blijkt van korte duur, de Japanner klimt in een steiger als een menselijk muziekinstrument. In een zelfbedacht ritme worden palen verplaatst en gaan deuren klapperen en baant hij zich een weg naar boven. Kenzo maakt slim gebruik van de ruimte en lokt emotie uit door hevig te ademen, terwijl iedereen in stilte naar zijn act kijkt. De hevige adem in combinatie met een onleesbare gezichtsuitdrukking wekt achterdocht op. Wanneer er een vriendelijke uitstraling op zijn gezicht verschijnt weet hij met dankgebaren het applaus op gang te brengen. Zo heeft hij ons toch mooi bespeeld.
De Litouwse componiste Natalia Kharetskaya is een bijzondere act op de programmering vanavond. Misschien ken je haar van bekende zangwedstrijden zoals The Voice, Riga Jazz Stage of (jawel) het Eurovisie Songfestival. Haar vocale acrobatiek wordt ondersteund door drie violen en een cello. Met acrobatiek bedoelen we de plethora aan effecten die de statische performance een hele interessante wending geeft. Er zijn momenten waar een zin eindigt op een echo of je doet vermoeden dat een song verkeerd is gestart. De aanwezige speakers worden optimaal benut, door geluidsverschil word je af en toe op het verkeerde been gezet. Songs worden afgebroken en opgestart als een nieuwe macbook met kleine probleempjes. Eigenlijk wil je niet klagen. Met deze omschrijving treden we erg in de details, omdat dat precies hetgeen is wat dit optreden zo sterk maakt. Zonder deze details zou dit slechts een dertien in een dozijn vocaal jazzoptreden zijn die je het gevoel geeft underdressed aan te komen op het eindejaarsgala van de middelbare school.
Alles wat we vanavond zien is slechts werk in uitvoering. Het is onaf, een momentopname van het uiteindelijke werk. Het Second Self project van Myriam Bleau & Nien Tzu Weng is daar een goed voorbeeld van. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het gehele lichaam bedekt is met LED-touchscreens, maar vanavond zien we alleen de gezichten en een stel LED-panelen. Het optreden is erg minimaal, samensmeltende gezichten en langgerekte strepen zijn zichtbaar op de panelen. Audiovisueel gezien is het als lichtvervuiling in kunstvorm. Klikkende tonen komen van de schermen af, die vergelijkbaar zijn met de irritante geluiden van haperende technische apparaten. Nu dient het vooral het kunstproject, waar wij vooral met verbazing naar kijken. Indrukwekkend, maar veel te vluchtig. Terwijl wij nog even blijven hangen beelden wij ons in hoe de artiesten van vanavond naar een definitieve versie van hun optredens toewerken.
©
Stephan Kaffa
Kenzo Kusuda
©
Stephan Kaffa
Kenzo Kusuda
©
Stephan Kaffa
Kenzo Kusuda
©
Stephan Kaffa
Natalia Kharetskaya
©
Stephan Kaffa
Myriam Bleau & Nien Tzu Weng
©
Stephan Kaffa
Myriam Bleau & Nien Tzu Weng
Meer weten over iii?
Naast Flipchart host iii events als Ogri Meti en Evidence in Motion. Verder zijn er filmevents, workshops en film georiënteerde evenementen.
Check de website voor de laatste events.