Iedere muziekliefhebber die in of rondom Den Haag woont, is er wel een keer geweest; PAARD. De poptempel aan de Prinsegracht bestaat 50 jaar en dat wordt groots gevierd. Onder andere met het The Time Is Now festival en een documentaire. Daarnaast staan andere onderdelen van het programma in het teken van het jubileum van de concertzaal. Voor de vaste bezoeker zullen er in de Grote- en Kleine Zaal weinig geheimen meer zijn. Daarom spraken we af met hoofd productie, techniek en gebouwbeheer René van der Zee, ook wel de ogen en oren van PAARD, voor een unieke tour langs plekken waar je als bezoeker normaal gesproken niet komt.

© Maarten Ederveen

Het dak op

 "Zijn er nog plekken waar je in het bijzonder benieuwd naar bent?" Vraagt René van der Zee als eerste. De medewerker van PAARD gaat de rondleiding geven langs plekken waar een bezoeker doorgaans niet komt. Bij de personeelsingang van het poppodium is al een hoop te zien. Een aantal posters direct naast het trapgat, postvakjes met belangrijk uitziende post en muziektijdschriften en, omdat de deur open staat, kunnen we ook een stiekeme glimp opvangen van het kantoor van directeur Majel Blonden. Haar zien we vandaag niet, de rondleiding wordt bewust gegeven door het hoofd productie en techniek. "Ik ben sinds 1993 verbonden aan PAARD. Ik begon als stagemanager, daarna ben ik productie voor de verhuur gaan doen." Daarnaast is Van der Zee ook als freelancer op festivals en andere plekken aan het werk gegaan. Zo heb je René bijvoorbeeld op de laatste Best Kept Secret op het podium kunnen zien staan als stagemanager. "Sinds 2016 ben ik hoofd productie en techniek en kort daarna kreeg ik ook de portefeuille van gebouwbeheer erbij."

Al pratend leidt René ons, langs de marketingkantoren, naar de eerste bezienswaardigheid. "Deze grote tafel stond vroeger, lang voor mijn tijd, al in het oude PAARD." In het midden van een kamer staat een grote, ovale, houten tafel vol krassen en butsen. "Hier aten de bands die kwamen spelen aan, daarom staan er meerdere bandnamen in het tafelblad gekerfd. Hier staat bijvoorbeeld de band Barkmarket een band van Dave Sardy, een engineer op 'Reign In Blood' van Slayer.", vertelt de gids ons. "Tegenwoordig wordt er aan de tafel vergaderd. Sterker nog, in het pre-internettijdperk toen nog niks geautomatiseerd was, zaten hier alle technici, stagemanagers  eens in de twee weken gezamelijk te roosteren." De diensten van de betrokkenen werden aan de tafel verdeeld over komende concerten. "Als het een populaire band was gingen vanzelfsprekend alle handen omhoog.", aldus René. "Maar in dezelfde tijd begonnen we met dansavonden, als die werden aangekondigd hield iedereen zich erg stil." 

René loopt langs de luchtbehandelingsapparaten ("Met nadruk geen airco's want hiermee halen we lucht van buitenaf, in plaats van uit een gesloten systeem.") een aantal trappen op. Het hoofd gebouwbeheer maakt een deur open met een sleutel en een deel van de skyline van Den Haag wordt zichtbaar. "Dit is het dak. We staan nu bovenop Prinsegracht 10, daar bevindt zich het Paardcafé en ook de kantoren." De gids wijst naar een hoger gelegen deel van het dak. "Dat is nummer 12, dat is de Kleine Zaal en daarboven de Grote Zaal." René klimt een ladder op naar het dakdeel boven de grote zaal. "Hierboven liggen allemaal zonnepanelen. Die zijn niet van ons, maar van een corporatie. Bij PAARD hadden we al groene stroom namelijk en in samenspraak met de gemeente hebben we toen bepaald dat we meer wilden zijn dan die grote puist waar alleen omheen moest worden gelopen." De rest van het dak gaat in de toekomst worden volgelegd met zonnepanelen die wel door PAARD zullen worden gebruikt, vertelt René. Dat dit niet eerder gedaan is, ligt aan de grootgebruikersaansluiting waar tot voorkort niet bekend van was of deze compatibel was met zonnepanelen. "Daarnaast is het met de huidige prijzen een stuk interessanter.", lacht René.

Een korte tijd geleden speelde PAARD met het idee om een extra zaal op het dak te plaatsen. Dit is echter niet meer aan de orde. "Het initiële plan om naar boven uit te breiden, bleek voor de fundering niet haalbaar. Die plannen spelen op het moment niet meer." Wel komt René met een ander plan waar nog wel volop leven in zit. "Op het moment speelt vooral de mogelijke uitbreiding naar 'pand 14'." Het gebouw naast PAARD heeft de afgelopen jaren dienst gedaan als discotheek., bijvoorbeeld toen het Club Seven heette. "Het originele PAARD, voor de nieuwbouw, bestond uit Prinsegracht 10, 12 en 14." Zoals zo vaak liepen de kosten van de verbouwing gigantisch uit de klauwen en werd pand 14 verkocht door de gemeente. "Die verkoop was nogal een weeffout.", zegt René. "Nummer 14 wordt namelijk volledig omsloten door PAARD. Het is zelfs zo dat de nooduitgangen van dat gebouw, uitkomen in het trappenhuis van de PAARD backstage (en er in de tijd dat de Seven nog bestond vaker dronken mensen bij ons het trappenhuis in liepen)." Om deze reden wil PAARD pand 14 in beheer nemen om zo te zorgen dat het behouden blijft voor nachtcultuur. "PAARD wil het beheer doen, maar het programma komt van andere partijen." Hier blijven de plannen niet bij, er zijn namelijk ook ideeën om iets te doen met Prinsegracht 8 (voormalig Humanity House). Er wordt aangegeven dat deze plannen voornamelijk zouden draaien om de verhuur en het delen van het pand met andere bedrijven. "Het kleine theater dat zich in het pand bevindt en kwetsbaar programma dat Paard nu in de Kleine Zaal programmeert" Op deze manier lijkt het poppodium een nog grotere bijdrage te willen leveren aan het culturele aanbod in Den Haag. Ook zit er een praktische reden bij "Het feit dat beide panden grenzend aan Paard leeg staan is uniek voor dit moment en het is natuurlijk zonde dat beide panden al een aantal jaren niet gebruikt worden, terwijl Paard er graag mooie dingen voor Den Haag mee wil doen."

© Maarten Ederveen

De werkplaats

Onderweg naar beneden klinkt er snoeiharde metal uit een van de kamers. René legt uit dat die kamer de werkplaats van PAARD betreft. In de kamer staat Mark Kemner die veel dingen bouwt voor het poppodium. "Mark is onder andere lasser. Nu is hij bijvoorbeeld bezig met een rek voor de monitortafel." Als klusser bij PAARD ben je constant bezig, wordt verteld. "Ik werk hier al dertien jaar en na elke klus denk ik: dit zal het wel zijn. Maar er is altijd wel wat nieuws te doen.", zegt Mark. René vult aan: "Het maakt het allemaal makkelijker dat Mark kan lassen. Soms zitten we met een probleem dat anders op een andere manier moet worden opgelost, maar nu regelt Mark dat vaak. Hij heeft bijvoorbeeld de tafeltjes gemaakt die aan de relings hingen toen we seated concerten deden in verband met covid." In de ruimte naast de werkplaats (die er ook erg werkplaatserig uitziet) staat een grote stalen kast. "Dit is de kast van de luchtbehandeling in de oude rookruimte.", legt René uit. "Mark heeft die gemodificeerd en er een poedercoatoven van gemaakt. Het is zo'n groot object dat vrijwel alles daarin gepoedercoat kan worden." Er wordt uitgelegd dat poedercoating een proces is waarmee je een object kunt verven middels een poeder en een warmtebron. "De leuning van de trap naar de Grote Zaal sleet altijd en moest eens in de zoveel tijd weer geverfd worden. Tijdens het begin van de eerste lockdown heeft Mark deze gepoedercoat. Nu slijt de leuning niet meer."

 

© Maarten Ederveen

De rondleiding gaat verder naar het grid, de balustrades bovenin de Grote Zaal waar de lichten en  versterkers aan hangen. Beneden wordt het podium opgebouwd voor een concert van The Baseballs. "Eigenlijk zou je hier rondom het hele grid moeten kunnen lopen. Men is echter vergeten om een deel van de luchtbehandeling in te tekenen, waardoor er nu een pijpleiding door het grid loopt." Een ander architectonisch foutje dat op een creatieve manier is opgelost, heeft te maken met de bereikbaarheid van de zaal via de backstage. "Volgens de originele tekeningen zou een technicus of geluidsman allemaal trappen af moeten en via de foyer weer de zaal in moeten. Dat was veel te omslachtig." Na het kijken naar de tekeningen is de oplossing gevonden om zowel de Kleine- als de Grote Zaal zestig centimeter in te korten. Zo is het nauwe gangetje dat vanaf het platform tussen de twee zalen in naar de backstage brengt, ontstaan. "Deze ruimte voor de catwalk is wel vrijgekomen ten koste van de diepte van het podium van de Kleine Zaal. In de Grote Zaal is het podium precies zeven meter diep, maar in de Kleine is het vijf meter en een beetje. Dat is ook geen ramp, want deze route is belangrijker dan een extra meter op het podium."

© Maarten Ederveen /

Rookruimte

De oude rookruimte van PAARD in de Foyer is voor Haagse muziekliefhebbers die weleens een sigaret hebben opgestoken beroemd en berucht. Een ruimte waar je geen hand voor ogen zag door de rook en en aan een enkele ademteug genoeg had om evenveel nicotine binnen te krijgen als een verstokt roker in een week doet. "Nu mag het geen rookruimte meer zijn, dus hebben we er een tijdelijk museum van gemaakt.", aldus René. Een oplettend bezoeker zal kunnen zien dat de deur in de ruimte niet helemaal past bij het glazen hok. "Die deur heeft Mark ook gemaakt. Het glas in lood erboven komt uit het originele PAARD, dus dat is 17e eeuws." René vertelt dat het stuk glas in lood bij Joop Roelofs, gitarist van de Q65, thuis lag. "Joop was in het begin betrokken bij PAARD, toen het net opgericht was in 1972. Toen hij overleed hebben we van zijn zoon Sargon, die ook DJ was hier, dit stuk teruggekregen." De reden dat er nu een houten deur in een glazen hok zit, komt voort uit een foutje. "Toen de rookruimte geen rookruimte meer mocht zijn, wilden we dat we deze dicht konden doen. We wilden er een slot in zetten, maar toen Mark zijn boor in de deur zette, klapte deze in duizenden stukjes uit elkaar." Een ander weetje over de rookruimte is dat deze symbolisch eigendom is van de leden van DI-RECT. "De foyer werd ooit verbouwd en dat is mede bekostigd middels crowdfunding. Je kon toen een deel van PAARD kopen. Aangezien de leden van DI-RECT zo vaak in de rookruimte te vinden waren, vonden zij het leuk dit deel van de foyer te kopen. Vandaar dat er ook teksten van de band op de ramen te vinden zijn.", legt René uit.

PAARD bestaat vijftig jaar en in die jaren is ontzettend veel gebeurd. Het pand heeft allerlei geheimen die zelfs sommige medewerkers niet kennen. De festiviteiten gelinkt aan het jubileum beginnen officieel vandaag en duren nog wel even. Met onder ander het The Time Is Now festival, verschillende bijzondere optredens en de documentaire over het poppodium. René zou ons nog veel meer kunnen vertellen, maar wij willen ook nog wat verhalen bewaren voor de volgende 50 jaar. Leve PAARD!

© Maarten Ederveen

Bekijk hieronder de PAARD50 documentaire!