TodaysArt 2018: een aanslag op de audiovisuele sensoren TodaysArt 2018: een aanslag op de audiovisuele sensoren

TodaysArt heeft dit jaar één terugkerend thema: Bubble Vision, naar een idee van Hito Steyerl, waarbij de toeschouwer zowel het middelpunt van een omgeving is, alswel niet aanwezig. Dit klinkt paradoxaal, maar door de optredens te bezoeken wordt duidelijk wat dit inhoudt. De toeschouwer wordt volledig in een performance gezogen, zonder hier deel van uit te maken. Het doel; ieder in zijn eigen bubbel, maar toch verenigd in hun aanwezigheid. Alsof je met de rest van de aanwezigen opstijgt om de ruimte te gaan verkennen.

Denk aan de Facebook 360 video in Puerto Rico waar Mark Zuckerberg zich letterlijk distantieert van de ramp die zich op de achtergrond afspeelt. De bubbel die hij deelt met zijn tegenspeelster komt niet overeen met wat er op de achtergrond gebeurt.

Een onderliggend thema van de programmering is de samenwerking tussen mens en machine. Mensen worden vervangen door machines, maar zullen machines ooit helemaal zonder mensen kunnen functioneren? En zeker wat betreft kunst: Zal kunst bestaan zonder mensen die het waarnemen en erover kunnen discussiëren en evalueren? Kunst is niet enkel mechanisch, maar heeft ook elementen als gevoel en effect op de sociale samenleving.

Die bubbel is op TodaysArt de volledige overgave aan beeld, geluid en de sensorische prikkels die daarbij horen. Hierdoor krijg je het gevoel afgesloten te worden binnen een ruimte, ofwel bubbel. Dat wordt wel heel serieus genomen door CellF die tijdens het festival van zijn eigen gekweekte cellen muziek opwekt in The Grey Space. Tijdens de openingsspeech vrijdag vertelt hij: “Ik begon met mijn eigen zelfbeeld, dit zijn mijn neuronen. Het was mijn manier om een rockster te worden, want mijn hersenen (in feite zijn cellen) bespelen de synthesizer. Alhoewel de cellen voor de gelegenheid hier zijn aangekocht uit een online catalogus”.

Vrijdag en zaterdagavond start het TAHS op met ‘phosphere’, een stuk van de Japanse Daito Manabe, opgevoerd door Rhizomatiks Research x ELEVENPLAY. Manabe installeerde voor zijn performance 28 licht projectors in TAHS. Drie vrouwelijke dansers zorgen met de lichtshow voor een visueel spektakel. Door middel van reflecterende bollen op hun armbanden en een perfect uitgevoerde hierop afgestemde dansroutine, weerkaatsen de drie dansers de lichtstralen door de zaal. Hierbij wordt de aandacht van de toeschouwer op een hypnotische manier de show in getrokken. Wegkijken is geen optie. Daito is er vrijdag niet bij, de Japanner wordt namelijk door de douane vastgehouden. Voor de gelegenheid en als als ode aan de vele andere Japanse lichtprojectoren rondom TodaysArt, is er Asahi bier te verkrijgen, voor extra Japanse bubbel.

Een andere show in TAHS is SpaceTime Helix. Dit speelt in op het idee dat bubbels specifieke delen informatie bevatten, maar tegelijkertijd constant aan verandering onderhevig zijn, zowel in vorm en inhoud. Een ronddraaiende schijf met linten die op verschillende manieren belicht worden. De linten lijken eerst op bliksemflitsen, maar naarmate snelheid en intensiteit toenemen, worden verschillende vormen aangenomen. De Italiaanse Michela Pelusio verbindt geluiden aan de draaiende vormen en heeft interactie met haar project. Wanneer zij naar de linten toeloopt en er een klem op zet, verandert het lint in twee lossen delen, waarbij de linten zo snel ronddraaien dat de ogen het niet kunnen registreren. Hierdoor ontstaan vormen die er waarschijnlijk ook door ieders ogen anders uitzien Hiermee, in combinatie met de heftige buitenaardse geluiden, wordt het publiek in zijn eigen bubbel vastgehouden. 

De Bubble Vision wordt bijna letterlijk genomen wanneer men een show bijwoont in the Dome. Holy moly, 45 minuten ondergedompeld in licht & geluid, wat voelt als een epileptische aanval. Sommigen zitten met hun ogen dicht, anderen kijken om zich heen, of fixeren op één punt. Met een beperkte capaciteit zit je letterlijk in een bubbel opgesloten. Projecties op het plafond, lichtflitsen en rook. Niet voor degene die zich snel opgejaagd voelen, want de totaalervaring kan enorm heftig overkomen. Natuurlijk heeft elke voorstelling zijn eigen karakteristieken, toch is iedere ervaring claustrofobisch, overweldigend volledig meeslepend. Wat opvalt is dat er niet zomaar op afspelen gedrukt wordt. Als je ziet hoe bijvoorbeeld Nonotak opgaat in zijn eigen muziek geeft dat de performance toch een extra dimensie.

Wanneer je tussendoor naar een show bij  de open stage van de Grote Markt navigeert, is daar weer een compleet andere totaalervaring. Het voormalig Randstad gebouw heeft eigenlijk geen logische structuur voor een club, maar het werkt wel. De Volharding is dan ook zeker een welkome nieuwe club voor de binnenstad van Den Haag. We weten nog niet precies wat de plannen hiervoor zijn, maar het is visueel al een aanwinst met de prikkelende projecties op de buitenkant. Hopen dat Van Schuylenburg (onze nachtburgemeester aka DJ Sunny Sjoerd) er al mee bezig is! Wanneer Legowelt draait voelt het alsof de Supermarkt, die vroeger aan de Grote Markt zat, een tweede leven heeft gekregen. Jammer om te zien dat er op de zaterdag doorgaans maar een paar verdwaalde bezoekers aanwezig zijn.

Op vrijdag en zaterdag kan je doorlopend in TAHS Zaal 2 een afgesloten ruimte betreden onder de noemer Manufactory. Dit is een show over arbeid door Transforma en Sascha Ring. Je ziet verschillende mini-opvoeringen die in fases voorbij komen. Bij arbeid moet je hier denken aan het fijnmalen van aarde en filteren, een stuk plastic filmen wanneer het opengereten wordt en het stralen van licht op kool en stenen. Dit wordt uitvergroot op de aanwezige beeldschermen. Het zorgt voor een paar mooie shots die meer om de esthetiek gaan dan om een doel of climax. De verschillende fases zijn intrigerend om naar te kijken, maar laten geen blijvende indruk achter. Het feit dat de soundtrack meer als achtergrond dient dan als een uniek werk helpt ook niet mee. De bonkende tonen en klanken zijn weinig verhullend. Sascha Ring zit zelf in een hoek, weggestopt achter zijn laptop. Er zijn momenten van grote genialiteit, waar zowel visueel als fysiek veel gebeurd. Verder voelt het aan als een sleur waar de fases onnodig lang zijn.

Rond middernacht gaat de bizarre hoeveelheid nachtprogrammering van start. Het idee van de verschillende bubbels, waarbij het doel van de artiest moet zijn het publiek in zijn bubbel te trekken, komt vooral tot uiting bij de nachtprogrammering.

Paard voelt aan als een ambtelijke bubbel in vergelijking met de rest. De enige plek waar de identiteit gecheckt moet worden voordat de zaal betreden mag worden. Vreemd eigenlijk, kon dat niet bij de ticketcontrole? Op vrijdag speelt Suicideyear een trapset in de kleine zaal zoals je die nog nooit hebt gehoord. Keihard, innovatief en wars van broeierige rap. Apparat is later op de avond goed op dreef en heeft er zichtbaar zin in.

Op de zaterdag doet Lanark Artefax de show van een half jaar terug op Rewire dunnetjes over. Een imponerend en overduidelijk hoogtepunt van het festival. De Schot wordt opgevolgd door de Franse Rone, die vrolijk de maat bijhoudt met zijn voeten. Het is in één woord: genieten. De hypervrolijke dance is vrij van poespas of ingewikkelde opstelling.

Toch voelt de clubprogrammering van het Paard net zo aan als die op andere festivals. Pas als we andere zalen betreden valt het op hoeveel verschil er tussen zit. Zo zweven we naar de Hoop, is het duidelijk dat hier een ander feest aan de gang is. De sfeer is te vergelijken met de boiler room, een knusse locatie waar dansbare techno eerder regel dan uitzondering is.

Op zondag zijn twee shows te bewonderen in de Koninklijke Schouwburg. Daar brengt TodaysArt ons eerst een uur lang op planeet Catherina Barbieri, met de modulaire synthesizer als leidend voorwerp. Een pulserende laag tonen volgen elkaar op. Door herhalende patronen te gebruiken, lijkt de muziek direct te worden opgenomen in de diepe krochten van de hersenen. De stagelichten volgen perfect op wat er op het podium gebeurd. Een enkeling valt in slaap, maar de meeste bezoekers worden gevangen door de sluimerende show.

Na een korte pauze is het slotoptreden van Oneohtrix Point Never. Een fragmentarische show die door de visuals en live instrumentatie zeer memorabel te noemen is. De visuals zijn van Nate Boyce, maar doen denken aan de videogame Dark Souls, door Hidetaka Miyazaki. De vage setting sluit naadloos aan op de wazige potpourri van muzikale stijlen. De setlist is vanavond voornamelijk gevuld met werk van laatste album ‘Age Of’, met een cover van Bill Fay (Never Ending Happening). Goed dat er niet is afgesloten met deze cover, want dan was het festival tot een sloom einde gekomen. En dat zou de wilde trip van Oneohtrix Point Never geen goed hebben gedaan.