3voor12 classic: Lotje IJzermans hits nog een keer back naar jubilerend 3FM

'Als ik oude opnames van mijzelf hoor, vind ik het aandoenlijk, gênant en schattig'

Robert Lagendijk ,

2015 was het jaar dat 3FM haar gouden jubileum vierde. Nog een keer blikken we terug en staan, samen met presentatrice Lotje IJzermans, stil bij de programma's die zij op de zender presenteerde en waar een generatie luisteraars groot mee werd. 'Toen was de relatie met het publiek nog echt anders: tegenwoordig ben je aan het delen, toen waren we aan het zenden. Dat deed ik uit enthousiasme. Ik dacht: als ik het mooi vind, kan Mien uit Assen dit ook mooi vinden.'

Van Vinyl naar VPRO

Lotje IJzermans is eigenlijk niet zo van het terugblikken. 'Als ik oude opnames van mijzelf hoor, vind ik het aandoenlijk, gênant en schattig. Ik luister er niet graag naar. Maar vooral: ik vind het nu altijd veel te leuk,' zegt ze. 'En als het nu niet leuk is, ga ik heel hard werken om te zorgen dat het weer leuk wordt.' Maar dat haar eerste jaren bij de VPRO een bijzondere tijd was, weet ze maar al te goed. Eerst maakte ze met Fons Dellen het programma Nozems-a-Gogo en viel ze geregeld in als presentator van de Wilde Wereld. Vreemd genoeg vormen deze programma's een hoofdstuk in de 3FM-geschiedenis dat onderbelicht blijft in het onlangs verschenen boek 50 jaar 3FM van Arjan Snijders. Vooral de uittocht van het luisterend publiek naar Radio 1 tijdens de VPRO-uren in die tijd wordt genoemd. Vreemd, vindt IJzermans. 'We hadden toch een half miljoen luisteraars. Daar zou ik nu een moord voor doen. Soms zit ik tegenwoordig in de auto en als er sport is op Radio 1 en een slechte plaat op 3FM, dan zap ik naar Radio 2. Wat hoorde ik daar deze week? Killing Joke! Killing Joke op Radio 2. In onze tijd mocht dat niet eens op Radio 3. Dan was het: daar heb je de VPRO weer met hun herrie. Nu draait elk zichzelf respecterende medium Nirvana, Nick Cave of Red Hot Chili Peppers. Want als het goldies zijn, mag het wel lawaai zijn. Ik vind het jammer dat we niet de erkenning hebben gekregen voor onze voortrekkersrol. De geschiedenis bewijst dat wij ook wel een beetje gelijk hadden.'

Voor haar entree in Hilversum, bijna dertig jaar terug, werkte IJzermans, 'de zesde uit een groot Brabants gezin', bij de Amsterdamse tv-zender Rabotnik. Het was een station voor en door de underground en bleek de opmaat voor haar eerste klus als schrijvend journalist. 'We zouden de Dead Kennedys gaan interviewen maar een dag voor de opname, haalde de burgemeester alle piraten uit de lucht. Ik werd toen - omdat ik Nederlands had gestudeerd, met pen en blocnote naar het interview gestuurd.' Het artikel verscheen de volgende dag in de communistische krant De Waarheid. De dag erna belde Gerard Walhof van Vinyl, een maandblad waarin je naast muziek ook kon lezen over kunst en de laatste mode. 'Vanaf toen ben ik voor de Vinyl gaan schrijven.'

In die periode kreeg Gerard Walhof een voet tussen de deur in Hilversum bij de VPRO. Even later kwam ook Fons Dellen bij die omroep terecht. IJzermans werd er op een gegeven moment door Vinyl op uitgestuurd om Bram van Splunteren (presentator van radioprogramma de Wilde Wereld, RL) te interviewen. Van Splunteren ging weg bij de radio en stelde later aan collega's Walhof en Dellen voor dat 'dat meisje' hem misschien zou kunnen vervangen. De zaak was gauw beklonken omdat de drie elkaar goed kenden uit de Vinyl tijd. IJzermans presenteerde met Dellen Nozems-a-Gogo. De klik was er meteen en het programma was een hit bij de doelgroep. IJzermans: 'Fons was young, loud and snotty. Dat was leuk en ik kon veel van hem leren. We leefden echt het leven. We gingen bijna iedere avond naar Paradiso en kenden veel bandjes ook persoonlijk. Vaak keken we met z'n allen voetbal. Mensen dachten altijd dat Fons en ik een relatie hadden. Nee, we hadden dus niks.' 

1988 Hits Back

‘In het nummer 'Slick Nick' van Fishbone doet een typemachine dienst als percussieinstrument.’

Het Hit Team

Het programma kleurde vier jaar lang elke druilerige woensdagmiddag en een hele generatie zat naast de cassetterecorder klaar om de nieuwste alternatieve hitjes te tapen. Het zijn vooral de mannen die nu tussen de 45 en 55 jaar zijn die toen luisterden. IJzermans maakt het nog geregeld mee als zij zich voorstelt. 'Dé Lotje IJzermans, vragen ze dan. Ik weet dan meteen hoe oud ze zijn, haha.' Wekelijks kwamen bands langs in de studio. Al snel werd ook publiek toegelaten in de villa. Legendarisch was het bezoek van de Red Hot Chili Peppers. Ook Smashing Pumpkins kwamen langs. Evenals Nirvana, Sonic Youth, Nick Cave, Lemonheads en Dinosaur Jr.. Ook werden de recorders van de VPRO in een van de Nederlandse  popzalen geplaatst. Soms maakte de VPRO-gids het de luisteraar makkelijk door alvast een voorgeprint hoesje bij de programmagids mee te sturen. Dan hoefde je alleen nog thuis de recorder aan te zetten.

IJzermans maakte, vanaf 1988, onderdeel uit van het Hitteam, een club presentatoren die zichzelf meer als muziekjournalisten zag, dan als plaatjesdraaiers op Radio 3, thans 3FM. 'Luc Janssen, Roel Bentz van den Berg, Gerard Walhof, Fred Hermsen, Fons en ik tegen de rest van de wereld. Dat was het gevoel. We waren een rebellenclub. We lazen natuurlijk alle bladen uit die tijd: de NME, the Melody Maker, Spin. Rolling Stone vonden we al een ouwelullenblad.' 

Radiomaken was eind jaren tachtig een ander vak dan het tegenwoordig is. Er waren geen sociale media. Om op de hoogte te blijven van de nieuwste muziek, moest je naar de platenwinkel om daar met een koptelefoon op je hoofd te luisteren of het wat was. 'En als het wat was, legde je daar je zuurverdiende centjes voor op de toonbank.' En zo verdeelde het presentatieduo Dellen en IJzermans iedere maandag de hoofdstedelijke platenwinkels om de nieuwe releases te checken. 'Ik ging naar Boudisque in de Haringpakkerssteeg en Fons ging naar Get in de Utrechtsestraat. Vaak wisselden we in de middag nog even van winkel. Je wist nooit wat de ander had laten liggen.'

Met de verse aankopen onder de arm, zagen de twee elkaar de volgende dag weer in Hilversum om Nozems voor de woensdagmiddag samen te stellen. Er werd dan druk gebeld met muzikanten en items werden alvast gemonteerd. 'Dat deed je toen nog in het Avro-gebouw met een technicus naast je. In de ruimte ernaast zat vaak Willem Duys.'

Nooit Meer Slapen

Veel luisteraars uit die tijd zullen zich de wervelende tune van Nozems-a-Gogo kunnen herinneren die de aftrap van de opwindende woensdagmiddagradio betekende, herinneren. Dat hierin de stem van Robert ten Brink te horen was, zullen minder mensen weten. 'Die had een leuke stem en schreeuwde alles voor ons in,' vertelt IJzermans. 'Hij kwam op dinsdag ook naar de studio om alvast de tunes op te nemen.'

De woensdag, de dag van de uitzending, begon al vroeg en werden de presentatieteksten geschreven. Vervolgens werd het programma uitgezonden vanuit een villa aan de 's-Gravelandseweg in Hilversum. 'Op donderdag waren we vrij en op vrijdag begonnen we weer aan de volgende uitzending met een redactievergadering. Het was een vierdaagse werkweek voor drie uurtjes radio. Dat kan nu echt niet meer. Het was een andere tijd.'

IJzermans is van jongs af aan met muziek bezig geweest. Op haar tiende nam ze al de platen van Lou Reed en David Bowie over van haar broer. En zo ging ze ook al op jonge leeftijd, liftend met haar eerste vriendje, naar het concert van Lou Reed in het Concertgebouw. En nog steeds besteedt zij veel tijd aan het ontdekken en luisteren van muziek. Als eindredacteur van het Radio 1-programma Nooit meer slapen stelt zij zelf de playlist samen. 'Dat kost enorm veel tijd, maar is voor mij de kers op de taart.'

Vanaf haar eerste aankondigingen op de radio wist IJzermans dat het medium goed bij haar paste. Stond haar schrijfcarrière bij Vinyl nog bol van de onzekerheid - ze kon dagen nadenken over het onderschrift voor een foto, op de radio kende zij geen enkele twijfel. 'Ik deed het gewoon. Misschien was ik wel erg naïef, maar al snel kwam ik er achter dat radio gewoon lucht is: je zegt iets en het is meteen weer weg. Dat vind ik wel prettig. Je kunt er niks meer aan veranderen. Als je een blunder maakt, kun je af gaan. Maar eigenlijk levert dat juist weer goede spraakmakende radio op. Dus dat is ook niet erg. Dan verdwijnt de gêne ook meteen.'

Na tien jaar radio maakte IJzermans de overstap naar televisie waar zij onder meer afleveringen maakte voor het muziekprogramma Loladamusica om vervolgens weer terug te keren bij de radio. Nu als eindredacteur bij het Radio 1 programma Nooit meer slapen, een cultuurprogramma. Haar team vierde deze maand de 500ste uitzending. Daarnaast ontving presentator Pieter van der Wielen de Zilveren Reissmicrofoon, de mooiste prijs die in radioland is te verdienen. Wat de toekomst brengen zal, IJzermans heeft geen idee. 'Maar dat is juist het leuke van dit bedrijf.'

'The Lemonheads namen mij ook in de maling. Zanger gitarist Evan Dando stelde zich voor als Corey Brennan, de gitarist en vice versa. Later hebben ze het goed gemaakt en zelfs hun single 'My Name Is Luca' uitgebracht als 'Mijn Naam Is Lotje'.'

'Voor de aflevering met Tom Barman van dEUS konden we geen studio in Hilversum regelen. We hebben het toen bij mij thuis gedaan met een auto van de techniek voor de deur. De technicus zat bij mij binnen te schuiven terwijl Tom Barman en ik een wijntje dronken en zijn favoriete plaatjes draaiden. Dat was mooi.'

'In die tijd deed ik vaak de interviewtjes in de studio als bands live kwamen spelen. Ik ben wel eens voor gek gezet door bands, Red Hot Chili Peppers bijvoorbeeld. Ook Nick Cave, waar ik een goede band mee had, ging ineens heel raar doen toen ik met de loopmicrofoon naar zijn piano liep. Toen dacht ik: ik ga nooit meer met mijn loopmicrofoon dat podium van die artiest op. Ik nodig ze voortaan uit op mijn terrein, de tafel in de studio. De week daarna had ik Mike Watt van the Minutemen. Hij was meteen zo mak als een lammetje. Als ik een vraag stelde antwoordde hij keurig met "Yes, ma'am!".'
'Ik heb uitzendingen eigenlijk nooit meer terug geluisterd, maar ik weet wel dat ik de aflevering waarin artiesten hun favoriete plaatjes draaiden erg leuk waren. Vooral die met Kim Deal staat mij bij. Haar smaak was verrassend. Ze wilde per se Doris Day horen. En ook Wichita Lineman, een prachtig nummer.'

'De stomste gast ooit was Alex Chilton, terwijl ik een enorme fan ben. Hij kwam binnen, ging soundchecken en eiste tien minuten voordat het programma begon honderd gulden extra. Dat is de enige keer dat we in de studio demonstratief niet geklapt hebben.'