Sofia Kourtesis: Een migrantenverhaal vol liefde en pijn Sofia Kourtesis: Een migrantenverhaal vol liefde en pijn

‘Moeten we stoppen?’ ‘Nee, laat de beat maar even doorlopen.’ Iedereen die bij het optreden van Sofia Kourtesis was afgelopen week in Zürich heeft het gezien. Het was haar nooit eerder gebeurd, maar de Peruaanse stond in tranen op het podium. Ze kon geen woord uit haar strot krijgen. Het duurde een volle minuut, vertelt ze, voor ze zich kon herpakken. Hoe het kwam dat ze overmand werd door emoties? Dat is niet zo ingewikkeld: de zangeres was net terug uit Zuid-Amerika, van een tour die ook Peru aandeed. Haar moederland, maar ook het land van haar moeder, die een paar jaar geleden ziek werd: een hersentumor. Ze werd er met succes aan geopereerd (met dank aan Sofia’s muziek, maar daarover later meer), maar nu is de ziekte terug, en dus zit Sofia weer vol in de stress. En oh ja: er was geen tijd om te slapen tussen de vlucht en het Zwitserse optreden. ‘Vandaag heb ik eindelijk een dag vrij, ik ben terug in Berlijn en ruim mijn huis op. Misschien ga ik zo wel even wat planten kopen, daar heb ik nou echt behoefte aan.’

Zie daar in één scène alle emoties die je ook terug hoort in Madres, het debuutalbum dat Sofia Kourtesis vorig jaar uitbracht en dat het tot de 3voor12 jaarlijst schopte. Kourtesis maakt prachtige melancholische house waarin ze subtiel haar moederland eert. Het land dat ze min of meer ontvluchtte toen ze zeventien was. Ze vertrok vanuit Magdalena, Peru, naar Berlijn. ‘Ik werd gepest op school omdat ik biseksueel was. Het was heel heftig. Leraren lieten het gebeuren. De kerk die me zou moeten beschermen bad voor me omdat ik een duivel was. Ik werd aan alle kanten in het nauw gedreven, dus van het ene op het andere moment besloot ik te vertrekken. Zo zit ik in elkaar: niet te lang nadenken, maar gewoon doen! Mijn vader was Grieks, dus dankzij hem heb ik een Europees paspoort en kon ik ook daadwerkelijk gaan. Mijn moeder heeft direct een ticket voor me geboekt. Ze zag me liever naar de andere kant van de wereld vertrekken dan zelfmoord plegen. Ze zei: jij kunt dit, je gaat je redden.’

Het is nogal een stap, als je zeventien bent: naar de andere kant van de wereld, naar een stad die bekend staat als queer-friendly maar die je verder natuurlijk helemaal niet kent. Kourtesis droomde van een carrière in de filmwereld. Ze vond werk, studeerde film en communicatie, bouwde een leven op. Die filmloopbaan kwam nooit echt van de grond, maar de laatste jaren maakt Kourtesis naam als muzikant, op het randje van club- en luistermuziek. Ze treedt live op met haar eigen muziek, maar duikt ook de nacht in als dj. Ze voelt zich als een vis in het water in het ruwe culturele bestaan van de Duitse hoofdstad, zegt ze. ‘De eerste keer dat ik in Berlijn kwam riep ik uit: er ligt hier vuilnis op straat, het lijkt Lima wel, ik voel me thuis! Ja, het slaat nergens op en misschien moet ik mijn psychiater eens vragen hoe het komt, maar ik hou van de chaos van een grote stad. Het gevaar en de viezigheid brengen me in contact met mijn zonden, misschien is dat het. In een chaotische stad gaat bij mij de survivalmodus aan, en daar word ik creatief van. Zet mij op een prachtig tropisch eiland en ik word direct depressief.’

Het is alweer bijna twee decennia geleden dat Kourtesis Peru verliet, en die afstand doet soms pijn. Ze was bijvoorbeeld aan de andere kant van de wereld toen haar vader overleed. Ze eerde hem in het nummer ‘La Perla’, van haar debuut-EP. En midden in de corona-lockdown, toen reizen onmogelijk was, werd ook haar moeder ziek door een hersentumor. De pijn van de afstand en de zorg om haar moeder vatte ze in dat prachtige debuutalbum Madres. En ze zette haar muziek op een wel heel bijzondere manier in om haar moeder te helpen: een van de nummers op het album is vernoemd naar dokter Peter Vajkoczy, een neuroloog die gespecialiseerd is in een zeldzame chirurgie-techniek die haar moeder zou kunnen redden. Ze had hem gegoogeld op zoek naar reddingsopties. Via sociale media kwam ze in contact met de arts, die op dat moment in Berlijn bleek te verblijven. ‘Ik hoor je, DM'de hij, hoe kan ik je helpen? De dag dat ik Peter ontmoet heb heeft mijn leven veranderd. Zonder hem was mijn moeder er nu niet meer geweest. Uit dat besef stamt de warmte van mijn muziek, het besef dat de puurste liefde het meest kwetsbaar is.’

Zo is Madres een zeldzaam rijk elektronisch album, een plaat met een levensverhaal. En zelfs meer dan dat, het is een album over migratie, over hoe liefde en pijn daarbij hand in hand gaan. Sterker: hoe onderliggende pijn de liefde sterker maakt. Kourtesis ziet het in de percussieve Afro-Peruaanse muziekcultuur die ze eert met het nummer ‘El Carmen’. ‘El Carmen is een plaats in Peru, anderhalf uur van de hoofdstad Lima, een plek waar de Afro-Peruaanse gemeenschap na de slavernij neerstreek om in vrede te leven. Sommige van mijn favoriete mensen komen er vandaan. Het is er prachtig, de mensen lachen er, ook al hebben zo nog steeds te maken met ongelijkheid.’

Zelf komt Kourtesis inmiddels ook weer met plezier in haar moederland. Ze vindt het land prachtig, houdt van de cultuur en heeft afgerekend met haar plaaggeesten van weleer. ‘Ik ben zelfverzekerder. En het is natuurlijk waar: als je 14, 15 bent kun je niet kiezen wie je leraren zijn, bij wie je in de klas zit. Je wereld is klein, je hebt te maken met het systeem waar je nu eenmaal in zit. Nu sta ik daar los van. Ik spreek me uit als ik ergens iets van vindt. Het heeft geen zin meer om me te pesten, want ik sla terug. En hard ook.’