De vocale acrobatiek van Caroline Polachek: 'Ik was bang dat ik mijn stem kapot zou maken' De vocale acrobatiek van Caroline Polachek: 'Ik was bang dat ik mijn stem kapot zou maken'

'Welcome to my island, hope you like me, you ain't leaving,' zingt Caroline Polachek op de eerste track van Desire, I Want To Turn Into You. En inderdaad, op haar tweede album schept de Amerikaanse zangeres/producer met haar avontuurlijke popliedjes een totaal eigen eilandje. Hoe vaak hoor je een doedelzaksolo in een balearic-popliedje? Hoor je elektronische stemeffecten tegen een kinderkoor opbotsen in een sprankelend alt-popnummer? Hoor je invloeden van flamenco naast dancehall, garage, breakbeat, indiepop en Enya? Rode draad van de plaat is verlangen in al z'n vormen, van liefhebben met de intensiteit van duizend zonnen tot aan liefde waarin je jezelf totáál verliest.

Analyseer die teksten en het blijken cryptische doolhoven vol zijpaadjes, terugkerende motieven en verwijzingen naar Griekse mythologie die ook weer opduiken in de videoclips. Neem de video van 'Bunny Is A Rider' bijvoorbeeld: als een Tomb Raider-achtige avatar lap wordt ze op de hielen gezeten door een minotaurus... die weer opduikt in 'Welcome To My Island', als ze hem bij zijn harige poot grijpt om samen verliefd over het strand te zwieren. Haha. Zo staat de plaat bol van de symboliek, maar steeds vliegt ze het met een knipoog aan. 'Ik neem gekkigheid héél serieus', giechelt ze, aan de telefoon vanuit Londen op de dag voordat Desire, I Want To Turn Into You uitkomt. ‘Ik onderzoek mijn eigen verlangens. Dat is niet altijd een Victoriaanse hunkering, liedjes zoals 'So Hot You're Hurting My Feelings' of Chairlift-liedjes als 'I Belong In Your Arms' zijn juist silly en stupid.'

Maar vraag haar Desire te duiden, en ze praat vrij theoretisch, als de begeleidende bordjes bij het Stedelijk Museum, en tegelijkertijd poëtisch alsof ze een abstracte dichtbundel aan het voorlezen is. 'Het gaat over sensualiteit als een tegengif voor logica,' zegt ze. 'Zo dacht ik na over het Griekse concept potentia: de opgeslagen energie van zaadjes die nog niet zijn ontkiemd, of van lava voordat de vulkaan uitbarst, en wat er moet gebeuren voordat die potentie wordt benut. Zo vroeg ik me laatst af: wat als ik Danny L Harle nooit had ontmoet, de producer met wie ik mijn muziek maak? Het is een grote roulette: als we de juiste mensen ontmoeten, gebeuren de juiste dingen. Op 'Pretty In Possible' zing ik: 'Potential is the drug you never knew.' Het idee dat je als jongvolwassene hebt dat alles mogelijk is, dat is het meest krachtige idee in de wereld. Mijn album gaat over de grote chaos van mogelijkheden, potentie als een oneindige energiebron.'

Dat is om te zeggen: de afgelopen jaren heeft Caroline een hele nieuwe potentiële zelf opgegraven. Jarenlang ging ze door het leven als zangeres van synthpopband Chairlift (in Nederland nooit groot, maar in de VS echte Pitchforkdarlings), ze deed hier en daar een zijproject, en in 2019 vond ze haar eigen stem met haar debuutalbum Pang.

Al sinds haar debuut produceert ze alles met de Britse producer Danny L Harle, één van de kopstukken van PC Music, een vooruitstrevend label dat mierzoete pop combineert met experimentele elektronische muziek. In 2016 stuurde hij een berichtje naar Caroline, die destijds nog in Chairlift zat. Of ze een keertje wilde samenwerken? En eerlijk: ze twijfelde of het wel een match was. ‘PC Music stond destijds zo ver van me af: ik woonde in Brooklyn, speelde in een band. We speelden met live blazers, weet je wel? Hi-fi, met instrumenten gespeelde, organische muziek. En toen kwam SOPHIE's 'Lemonade' uit. Ik weet nog dat ik me persoonlijk aangevallen voelde: "Als dit nu muziek is, dan moet ik er maar mee stoppen. Dit is een sport waarvan ik de regels niet ken." Natuurlijk zag ik ook wel hoe bijzonder PC Music was: een reflectie op internetcultuur en commerciële esthetiek, op moderne communicatie in het digitale tijdperk. En toen stuurde Danny me een berichtje.'

Daaruit rolde 'Ashes Of Love', een glitchy dance-popliedje waarop Caroline's stem ronddanst. Kort na die eerste samenwerking gooide ze het roer volledig om: eind 2016 hing ze haar Chairlift-carrière aan de wilgen, maakte een ambient-uitstapje als CEP en deed vervolgens een stap achteruit. Ze verhuisde naar Londen, en vond gelijkgestemden in, jawel, de kliek van Danny L Harle: PC Music-artiesten als A.G. Cook, SOPHIE en Hyd. 'Ook zij waren bezig met soul-searching. De muziekjournalistiek had ze in een bepaald hokje geplaatst, we wilden allemaal de grenzen van onze sound voorbij, experimenteren en onverwachte samenwerkingen aangaan. Door hen ben ik totaal anders gaan nadenken over hoe je je als artiest kunt presenteren, voor hen waren mijn vocalen een nieuwe brug tussen organische en elektronische muziek. We waren als kinderen in een snoepwinkel.'

Sindsdien droeg ze bij aan PC Music-compilaties, werkte ze mee aan het door A. G. Cook geproduceerde Pop 2 van Charli XCX (de plaat die PC Music naar een groot publiek bracht!) en co-produceerde het album van Hyd. Ergens verstoft nog een samenwerking met SOPHIE, de iconische producer die in 2021 overleed nadat ze een fatale val maakte uit het raam van een hotel in Griekenland. Let goed op en je ziet in de clip van 'Bunny Is A Rider', op de linkermuur van het labyrinth waar Caroline doorheen tuimelt, zelfs een kleine ode aan haar goede vriendin. 'Ze was een raadsel, zo streng en teder tegelijk. Over sensualiteit gesproken: SOPHIE was een extreem sensueel persoon. Wat we het liefst samen deden: 's nachts urenlang rondrijden in haar Prius terwijl we elkaar muziek lieten horen. Dan stond de muziek extreem luid terwijl SOPHIE traag over lege wegen cruiste, rokend als een ketter met haar sigaretten in de auto. Ze had altijd heel veel parfum mee. Iedere twintig minuten koos ze een ander parfum en dan gaf ze de auto een andere geur, alsof ze dj'de met al haar zintuigen.' Ze valt even stil. 'SOPHIE was graag in controle, en tegelijkertijd keek ze altijd uit haar ooghoek naar je om te zien wat je mooi vond, waar je op reageerde. Ze gaf écht om het effect dat muziek op anderen kon hebben, de energie die het kon creëren. De laatste jaren van haar leven werkte SOPHIE aan een compleet nieuwe manier van muziek maken. Het is niet aan mij om daarover te praten, maar het had niets te maken met waar mensen haar van kenden. Ze was een genie, een totaal en puur genie, ik heb nooit iemand ontmoet zoals zij.'

Er ligt zelfs nog muziek met SOPHIE op de plank, een nummer waarvan fans hoopten dat die op Desire zou staan, maar nee dus. 'SOPHIE schaafde vaak minstens twee jaar aan haar nummers, dit nummer stond pas in de kinderschoenen', zegt ze. 'Ik denk niet dat ze zou willen dat het uitkomt.'

Luister Desire, I Want To Turn Into You en je hoort de muzikale invloed van de PC Music-beweging direct terug, zeker ook in de vocale acrobatiek, in de manier waarop Caroline Polachek haar stem buigt, scheurt, breekt. Met haar eigen stembanden bootst ze allerlei zwaar digitale effecten na. ‘Haters will say it’s autotune’, zong ze al eens in een komisch filmpje op Instagram.

'De grap is: vaak ben ik niet eens in tune, het is de textuur van autotune zonder de functie,' grinnikt ze. Hoe ze op dat idee kwam? Ja, natuurlijk door het autotune-effect, maar ook door... zelf synthpatches te leren programmeren als de toetsenist van Chairlift. 'Daarover ging ik nadenken over de overgangen tussen noten. Glijd je tussen noten, is het een portamento, of het een staccato snap? Ik noem ook vaak Robert Fripp, de gitarist van de progressieve rockband King Crimson, als mijn grootste vocale inspiratie. De manier waarop hij van noot naar noot glijdt op zijn instrument is zó mooi.’

En ze doet er alles aan om die geweldige stem intact te houden. Haar belangrijkste smeeroefening voor de keel? Dat is operazang. Er staat zelfs een filmpje op Youtube, waarin Polachek een schitterende aria van Handel vertolkt vanuit een zinkgat in Yucátan. Ooit flirtte ze als tiener met opera, toen ze auditeerde voor allerlei prestigieuze zangkoren. In haar Chairlift-tijd herpake ze het: ze was bezig met de voorbereiding van de vocaal uitdagende plaat Moth, zag vervolgens een interview met Elisabeth Fraser van de Cocteau Twins over hoe die van de ene op de andere dag haar stem verloor, en belde weer haar oude opera-coach. 'Ik was ontzettend bang om mijn stem permanente schade aan te doen,' zegt ze. 'Maar opera is een goede cross-training. Als je vibrato in je stem aanbrengt, resoneren je stembanden, waardoor je ophoudt alles vast te knijpen. Het vereist een hoop spierkracht vanuit je ribbenkast, waardoor de spanning juist niet in je nek blijft hangen. Én je doet geen uithalen: je pusht geen hoge noten uit je borststem, alles komt uit je kopstem. Eigenlijk is mijn stem daarvoor gemaakt, maar in mijn eigen muziek gebruik ik veel meer verfkwasten: hese noten, tonen die meer tegen het randje zitten en juist puntigere praatzang. In opera is alles is vloeibaar, vol vibrato en zonder scherpe randjes. Heel gezond voor mijn stem: als mijn muziek acrobatiek is, dan is opera yoga voor de buik.'

Daardoor verraste ze zichzelf opeens óók weer over wat ze met haar stem eigenlijk kan. Zoals die keer dat ze door het Guggenheim Museum in New York werd gevraagd, voor een speciaal optreden op hun jaarlijkse gala. 'Een acapella muziekstuk. Ik moest wel opera zingen, anders zouden ze me nooooit kunnen horen in het gigantische, spelonkachtige atrium. Toen heb ik Rachmaninoff's 'Vocalise' gezongen, een acht minuten durend vocaal stuk uit 1912 zonder teksten. Waanzinnig moeilijk: je zingt acht minuten lang 'aaaaa', er zit geen enkele pauze in het stuk en de toonsoort verschuift steeds. Het was het engste dat ik ooit heb gedaan, maar het was geweldig, en mijn stem is nog nooit zo in vorm geweest.’