‘WTF, hebben die mensen het naar hun zin?’ ‘Zie je wel, de oorlog is een hoax!’ Dat was het sentiment onder oorlogssceptici toen een paar weken terug filmpjes opdoken van mensen die het naar hun zin hadden in een strandclub in Kyiv. Niets is natuurlijk minder waar, de oorlog is een bittere realiteit. Maar Oekraïners proberen ook door te gaan met leven, zag dj Pieter Jansen, die uitgenodigd was op Brave! Factory festival afgelopen weekend. ‘Mensen willen de oorlog vergeten, en ze zijn er inmiddels aan gewend. Als het luchtalarm afgaat duiken ze niet meer de schuilkelder in.’

Een jaar geleden ontving Pieter Jansen op zijn Breakfast Club tijdens ADE een aantal artiesten en heel wat bezoekers uit Oekraïne, allemaal verbonden aan de underground-club Closer in Kyiv, waar hij voor de grote invasie op bezoek was, in 2021. ‘Ik was onder de indruk van die plek, van de beleving en de cultuur. Het voelde alsof je in Berlijn in de jaren negentig was. Het is meer dan een club, eerder een creatieve hub, met restaurants, een fotostudio, een tattooshop. Het is rauw, er is weinig toerisme, ze hebben supergoed eten en zijn zeer gastvrij. Toen al voelde clubben daar als een vorm van protest, terwijl dance in Amsterdam een industrie is. Ik vond het te gek.’

De uitwisseling vorig jaar werd een soort reünie voor Oekraïners die over Europa verspreid waren, en het liefst zou Pieter Jansen weer een delegatie naar Amsterdam halen in oktober, maar al snel was duidelijk dat dat niet mogelijk is. ‘We kunnen niemand naar Nederland halen, er zijn te veel mensen gevlucht, ze krijgen geen toestemming meer. Toen deed zich een andere mogelijkheid voor: twee keer per jaar kunnen ze daar iets groots organiseren, een van die twee is het Brave! Factory festival, tijdens hun bevrijdingsdag. Normaal gezien op een terrein waar ze 10.000 mensen kwijt kunnen, nu voor zo’n 3.000 bezoekers. Het leek me mooi om daar heen te gaan. Ik geloof in hun esthetiek en in hun cultuur, de beste manier om dat te supporten is er heen gaan.’

Dat is natuurlijk nog niet zo eenvoudig, want er gaan geen vluchten naar Kyiv. ‘Je moet met het vliegtuig naar Warschau, en van daaruit zestien uur met de trein naar Kyiv. Je zit dan in een trein met alleen maar vrouwen en kinderen, en dan komen de verhalen. Zo sprak ik een vrouw wiens zoon net had verteld dat hij het leger in gaat. En een mede-reizers herkende een vrouw die door een viral video een volksheld geworden is. Haar zoon was een van de strijder in de Azovstal fabriek in Marioepol. Toen die door de Russen veroverd werd, leken de overgebleven soldaten ten dode opgeschreven. Die vrouw sprak in een video haar hoop uit dat het goed zou komen met haar zoon. Uiteindelijk is die jongen vrijgelaten en zowel hij als zijn moeder werden als helden onthaald. Mensen vertellen deze verhalen graag, ze willen dat mensen weten wat er aan de hand is.’

Bij aankomst in Kyiv werd de trein onthaald door een menigte mensen met bloemen, op zoek naar teruggekeerde familieleden. ‘Misschien was dat wel het moment dat je de oorlog het meest voelde’, zegt Pieter Jansen. ‘In de stad zie je er nauwelijks iets van. Kyiv heeft een erg veilig luchtruim, er vallen nauwelijks slachtoffers en als er iets beschadigd raakt bouwen ze het zo snel mogelijk weer op. Ik las ergens dat Kyiv statistisch gezien veiliger is dan bepaalde steden in Mexico. En meestal gebeurt er ook niks, ook niet als het luchtalarm afgaat. Mensen willen door met leven, anders heeft Rusland precies wat het wil.’

Naast een hoop lokale artiesten waren op Brave! Factory ook techno veteranen Kangding Ray en Shifted van de partij. Pieter Jansen was er samen met Caim, mede-Breakfast Club-resident. ‘Mark, Caim, sloot zaterdag de buiten stage af, ik draaide op zondag drie uur lang binnen. Ik heb diepe, donkere muziek gedraaid, heel spannend. Het gaat er om de flow. De sfeer was intens, een beetje zoals vroeger bij Trouw Op Zondag, met mensen die dansen om even alles te vergeten. Sommigen waren zelfs maar drie dagen vrij van het front. Iedereen is zo enorm dankbaar dat je daarheen komt. Maar ik wil er graag nog eens terugkomen. Deze plek is voor mij wat voor andere mensen Panoramabar is.’