Jack Antonoff: de grootste sterren fluisteren in zijn gouden oren Jack Antonoff: de grootste sterren fluisteren in zijn gouden oren

Wil je begrijpen hoe Jack Antonoff te werk gaat? Dan is zijn piepkleine thuisstudio in Brooklyn, New York een goed startpunt. Hij is gebouwd door de legendarische John Storyk, vertelt Antonoff vrolijk via Skype-verbinding vanuit die studio. Storyk ontwierp in de jaren zestig voor Jimi Hendrix de Electric Lady Studios. Sindsdien werkte hij met Jay-Z, Bruce Springsteen, Alicia Keys, ga zo maar door.

Maar de thuisstudio van Jack Antonoff, die ziet er niet uit als een slicke supersterrenstudio. Juist niet. Het lijkt eerder de slaapkamer van een lekker nerdy tiener. Hij wijst: hier staat een Star Wars-figuurtje, daar hangt de wand vol familiefoto’s en posters uit zijn jeugd, even verderop ligt een briefje dat Leonard Cohen ooit heeft geschreven. ‘Often think of you / touring hard’, staat erop. Overal liggen kneuterige snuisterijen en memorabilia waar herinneringen aan kleven.

Middelpunt
‘In het geniep is dit een hele serieuze studio’, vertelt de 37-jarige Antonoff, ‘maar alles is een beetje weggemoffeld. Er is geen grote mengtafel of wat dan ook. Ik hou niet van studio’s die er al te slick uitzien. Er zijn al teveel van zulke studio’s waar je binnen komt lopen en overweldigd wordt: “WAUW! HOLY SHIT!” Dat is een ego-ding en het leidt alleen maar af. De artiest moet het middelpunt zijn, niet de studio. Op mijn achttiende ging ik ooit naar een studio in het noorden van Californië. Een prachtige studio, waar allerlei mooie verhalen aan kleefden. Tom Waits had er Bone Machine opgenomen. Ik heb daar twee maanden gewoond en een album gemaakt. Toen ik weer thuis kwam en de plaat draaide… vond ik het niks. Het is heel gemakkelijk om van jezelf weg te rennen, zowel in je leven als in je muziek. De les die ik zo leerde: hoe ver ik ook ga, ik moet mezelf omringen met mezelf. Ik wil niemand anders proberen te zijn.’

In deze knusse huiskamerstudio, tussen die snuisterijen, heeft–ie heel wat iconische platen opgenomen. Hij maakt hier zijn eigen projecten onder de naam Bleachers, maar hij werkte hier ook met Lana del Rey aan Norman Fucking Rockwell! en Chemtrails Over The Country Club, legde met Taylor Swift de basis voor folklore, evermore en Lover, schreef daar aan de piano met Lorde grote delen van Melodrama en haar aanstaande plaat Solar Power. Als die artiesten klinken alsof ze in de woonkamer in je oor zitten te fluisteren, is dat niet zo gek: ze zitten namelijk bij Jack in deze woonkamer in zíjn oor te fluisteren. Een vocal booth heeft hij niet eens – dat schept alleen maar afstand –, ze nemen ook de zang op in deze ruimte. ‘Ja, gewoon hier. Als je samen in één ruimte zit, kom je veel sneller tot ideeën.’

Een soort totems
En natúúrlijk triggeren die persoonlijke herinneringen aan de muur ook wat bij de artiesten die hij ontvangt. ‘Als je je omringt met iemands spullen, wordt dat ook een onderdeel van jou. Het is niet dat we hier naar die spullen gaan zitten staren en zo direct op ideeën komen. Als ik naar dat Star Wars-speeltje kijk denk ik niet aan Star Wars, dan denk ik aan mijn liefde om te verzamelen, hoe ik als kind langs allerlei winkels in New Jersey trok, op zoek naar spullen die niet meer werden gemaakt. Dan denk ik aan gemeenschap, aan de subcultuur van hyperobsessieve Star Wars-fans, en vervolgens ook aan Bleachers en onze crazy cultuur. Als ik dat briefje van Leonard Cohen zie? Dan denk ik niet aan zijn liedjes, dan denk ik eraan hoe robuust hij was, hoe hij zich gedroeg. Niks is letterlijk! Het zijn een soort totems die me stilletjes tot mijn ware zelf terugbrengen.’

Op de nieuwe Bleachers-plaat Take The Sadness Out Of Saturday Night, die vrijdag verschijnt, belandde zo ook het prachtige liedje ‘Strange Behavior’. Het nummer gaat over zijn vijf jaar jongere zusje, die op haar dertiende stierf aan de hersentumor waarmee ze werd geboren. Het nummer is al tien jaar oud, hij nam het ook al eens op met zijn toenmalige band Steel Train. ‘Toen ik dat nummer heb geschreven, bevond ik me op een hele, hele, hele slechte plek. Mijn zus was al vijf jaar dood. In mensenjaren is dat een eeuwigheid, maar in rouwjaren is dat niks. En dat terwijl de maatschappij een soort emotionele grenzen stelt aan hoe lang rouw mag duren: je krijgt zes maanden als je gaat scheiden, als je oma sterft twee weken, als je moeder doodgaat acht maanden en als je zus overlijdt krijg je een jaar. Aanvankelijk geven je vrienden en familie je emotioneel de ruimte. Ze brengen eten langs, checken hoe het met je gaat. Maar op een gegeven moment gaat het leven weer door, men verwacht van je dat je weer normaal aan de maatschappij deelneemt. Terwijl er een gapend gat in je zit. Daar schreef ik dit nummer over: ik voelde me niet verbonden met de mensen in mijn leven, ik voelde me alsof ik achter schaduwen en spoken aan jaagde.’

Waarom hij dat oude nummer nieuw leven inblaast? ‘Zoiets had ik nog nooit gedaan. Maar mijn muziek was zo ver verwijderd geraakt van rouw, ik zing vooral over de toekomst. Hiermee wil ik zeggen: rouw verdwijnt nooit, het verandert gewoon. Mensen in het Westen zijn geobsedeerd met het idee dat je zoiets kunt afsluiten, dat je het achter je laat. In de Oosterse filosofie hebben ze een veel betere manier om ermee om te gaan: je draagt alles de rest van je leven met je mee. Het wordt minder zwaar, maar het verdwijnt niet.’

Jubelend
Zo schrijft Antonoff volgens het adagium van zijn grote voorbeeld, vriend en New Jersey-stadsgenoot Bruce Springsteen (die ook aan dit album meewerkte): blues in the verse, gospel in the chorus. In de coupletten stort je je hart uit, in de refreinen probeer je de zwaarste obstakels te overwinnen. Bleachers-songs als ‘How Dare You Want More’ en ‘Stop Making This Hurt’ hebben verdrietige teksten, maar klinken vooral ook jubelend. ‘Die energie wil ik vangen, want zo is het om te leven: het ene moment word ik overvallen door een ontzettend gewichtige gedachte waardoor ik me amper nog kan bewegen, twee seconden later zie of hoor ik iets dat me vervult met vreugde. Net als dit gesprek. Een nummer is voor mij geslaagd als het béíden kan bewerkstelligen. Een van mijn favoriete nummers ooit is ‘The Whole of the Moon’ van The Waterboys. Ik kan het draaien op het hoogtepunt van het beste feestje waar ik ooit ben geweest, maar ik kan het ook opzetten als ik in de auto zit en iemand ontzettend mis. Dat idee wilde ik op dit album zo ver mogelijk duwen.’

Je hoort het ook in de manier waarop hij het album heeft geproduceerd: Take The Sadness Out Of Saturday Night staat vol strijkersarrangementen en Springsteen-esque anthems. De band klinkt vaak alsof–ie nét niet uit de bocht vliegt. De gitaar en saxofoon rollen stoeiend over de vloer in ‘How Dare You Want More’ en ‘Big Life’ zit vol jubelend gebrul. ‘Ik heb wel bewezen dat ik platen perfect kan laten klinken, nu zit de uitdaging erin om albums INTERESSANT te laten klinken, en soms ook fucked up. Ik heb een bepaalde smerigheid geaccepteerd, sommige tracks klinken alsof ik ze in de garage heb opgenomen.’

Tegenreactie
In die zin voelt het werk van Antonoff voor zichzelf en andere artiesten als een tegenreactie op de popmuziek van de jaren nul en tien, de jaren van de loudness war waarin songs steeds luider en luider werden, supercompressed, platgeslagen en hyperelektronisch. ‘Totaal. Maar die tegenreactie komt niet vanuit een cynische plek. Ik wil iets maken dat ik nog niet hoor. Als ik een track hoor die heel tight, punchy, compressed en helder klinkt, dan wil ik op zoek naar iets anders.’

Daarom hoor je in de platen die hij de afgelopen twee jaar maakte met Lana Del Rey, Lorde, Taylor Swift en Clairo vooral organische, broeierige producties. Zijn grootste inspiratie? Eerder The Mountain Goats dan Max Martin. Tuurlijk schuwt hij hedendaagse productietrucjes op zijn computer niet, maar hij praat vooral hyperenthousiast over de jaren tachtig drumcomputer (zijn Linndrum) en hele collectie aan analoge synths en space-echo’s. En over zijn liefde voor The Beatles. ‘Als het over arrangeren gaat, heb ik niemand zoveel bestudeerd als The Beatles, en dan vooral het werk van George Martin [de producer die vaak de vijfde Beatle werd genoemd]. Soms is een heel orkest maar tien seconden te horen in het linker oor. Dat vergt veel moed: als je al die instrumenten voor de microfoon hebt gezet, alles hebt opgenomen? Dat kost veel tijd en geld. Maar dat moet je loslaten zodra je gaat editten en arrangeren. Het maakt niemand uit hoe lang jij eraan hebt gewerkt, het enige dat ertoe doet is hoe het aankomt. Misschien gaat het vooral om de stem en piano, en komt dat hele orkest er alleen eventjes hier in.’

Eigen klankenwereld
Zo bouwt hij elke plaat weer gestaag aan een eigen klankenwereld. Om er eentje uit te lichten: de aanstaande plaat van Lorde, Solar Power, klinkt weer totaal anders dan Melodrama. Vol akoestische gitaren, blazers, mellotron, zonnig en organisch geproduceerd. ‘Zo’n palet is iets waar je samen toevalligerwijs op stuit. Ella is een geweldige producer. Voor dit album vonden we een Jaguar-gitaar met een nogal specifiek chorus-geluid dat klonk zoals niets dat we ooit hadden gehoord. Dat is het verhaal van álles: je vindt kleine bouwsteentjes die je samen stopt, en zo beginnen ze hun eigen leven te leiden.’

Zo’n beetje iedereen die met hem heeft gewerkt zegt dat Antonoff mega-getalenteerd is, razendsnel werkt en in een uur een heel nummer kan schetsen, maar vooral ook… dat het ontzettend léúk is om met Antonoff te werken. Taylor Swift werd aangemoedigd vooral haar discolicht-schoenen te dragen in de studio, Carly Rae Jepsen zei: ‘Er zijn niet veel mensen die je zó op je gemak stellen dat je je te gek voor woorden kunt gedragen.’ En Lana Del Rey was in zo’n lichtzinnige stemming bij Jack dat ze tot de geweldige openingszin van Norman Fucking Rockwell kwam: ‘Goddamn man-child, you fucked me so good that I almost said “I love you”.’

‘Muziek maken móét ook leuk zijn!’, stelt Antonoff beslist. ‘Het werk zelf is al zo diep en emotioneel, maar dat spreekt voor zich. Als je op een begrafenis bent, kun je soms met vrienden in lachen uitbarsten. Songwriten is net zo. Als je jezelf dan kunt laten gaan, kom je nog eens ergens. Dat hele album van Lana is zo diep en grappig en intens, maar we wisten precies wat we aan het doen waren. Daardoor konden we heel veel lol trappen tijdens het maakproces.’

Rollen omgedraaid
En soms, soms zijn de rollen opeens omgedraaid. Annie Clark alias St. Vincent co-produceerde het openingsnummer van dit Bleachers-album, Taylor Swift zei Jack dat ‘Stop Making This Hurt’ de eerste single moest worden en Lana Del Rey schreef mee aan ‘Don’t Go Dark’. ‘Mijn projecten staan los van elkaar, maar soms sijpelt het een toch door in het ander. Lana en ik schreven dat nummer in een middagje, zij zei zoiets als: “Denk er niet teveel over na, zeg gewoon dit, doe dat.” Ze hielp míj om tot de kern te komen.’

Dat is misschien wel het laatste geheim van Antonoff: hij zal nooit nummers vóór artiesten schrijven, ze schrijven altijd samen en daarmee ontstaat een hele intense, persoonlijke band. Heel anders dan superproducers als Max Martin en Shellback, die met soms wel tien songwriters samen aan één nummer werken. De een doet de akkoorden, de ander de toplines, een derde de tekst, een vierde de productie en dan werkt een ander nog aan de drop. Als een fabriek poepen ze liedjes uit, die ze soms kant en klaar pitchen aan drie artiesten. Wie wil, die mag hem hebben. ‘Dat is een grote misvatting over mij. Mensen vragen me soms: “Hoe besluit je welk nummer voor Bleachers is, en welk nummer je bewaart voor die of die artiest?” Maar ik heb nog nóóit een nummer voor iemand anders geschreven. Ik zou dat niet eens kunnen, ik schrijf alleen nummers die superpersoonlijk zijn. Als ik met een artiest werk? Dan help ik diegene zo goed mogelijk om haar verhaal te vertellen.’

Take The Sadness Out Of Saturday Night verschijnt vrijdag via Sony. In Vera On Track op 3FM hoor je zondag een special rondom de producer.