IDLES: empathie en een klap op je bek IDLES: empathie en een klap op je bek

‘Kill them with kindness’, zo luidt de krachtigste slogan op het vandaag verschenen ULTRA MONO. En daarin zit meteen al de paradox van IDLES besloten: ja, de Britse band predikt empathie en liefde, maar dan wel met een gebalde vuist die zich maar al te graag in je gezicht plant als jij het niet met hun visie eens bent.

Mensen sloten IDLES daarmee in het hart: in de afgelopen vier jaar groeide de groep rondom Joe Talbot uit tot een Grote Band, eentje die de festivalpodia steevast afbreekt en er een fanatieke fanbase op nahoudt, maar de kritiek op de groep zwol ook aan. Zo was er de beef met Sleaford Mods, die stelden dat IDLES als middleclass snotjochies zich niet zomaar konden opwerpen als helden van de working class. Jason Williamson van Sleaford Mods noemde de politieke boodschap van IDLES ‘cliché, neerbuigend, beledigend en middelmatig’.

Lias Saoudi van Fat White Family schreef twee dagen geleden nog een uitgebreid opiniërend verhaal: ‘Deze band zegt dat het ze gaat om eenheid. Ze zouden nul tolerantie hebben als het gaat om vooroordelen, en tegelijkertijd vinden ze het nodig om mensen met minachting te behandelen die uit een klein dorpje komen, en er nog niet dezelfde wereldse denkbeelden op nahouden als IDLES. Wie is Joe Talbot om deze mensen te veroordelen?’

Dus vonden de heren van IDLES het weer nodig om een liedje te schrijven over dit soort kritiek. ‘The Lover’, heet het. ‘You say you don’t like our clichés, our sloganeering and our catch phrase’, snauwt frontman Joe Talbot daarop. ‘I say love is like a freeway and fuck you, I’m a lover.’ En even later: ‘I want to cater for the haters. Eat shit! Eat shit!’

(tekst gaat door na de foto)

Vraag Joe Talbot (35) ernaar in een interview, en hij begint alweer te briesen. ‘Het gaat me niet om de kritiek op onze muziek. Maar het gaat erom dat mensen de wereld proberen te vertellen wat ík zou bedoelen met mijn kunst. Ik ga mensen toch ook niet vertellen wat jóúw filosofie is, wat jouw kunst zou betekenen? ‘The Lover’ gaat om ownership van onze boodschap: het is oké om cliché te zijn, om liefde te willen geven, om empathie te vragen. Om te voelen dat empathie fascisme zal vermoorden. Ik claim mijn eigen boodschap weer terug.’

Hij wordt nog bozer. ‘Als jij op social media gaat stellen wat voor persoon ik ben? You’re high on fucking drugs! Ik ga niet voorover bukken voor jou, ik ga geen sorry zeggen voor waar ik in geloof. Ik heb nooit gelogen in een nummer, ik heb nooit gedaan alsof ik working class ben, alsof ik een redder van de mensheid ben. Ik heb altijd eerlijk gezegd dat ik me vroeger als een echt stuk stront gedroeg, tegen mezelf en tegen anderen.’ Talbot bedaart weer een beetje. ‘Ik heb geleerd van mijn fouten en wil een weg creëren voor mijzelf en mijn dochtertje, waarin ik stem voor egalitaire waarden, waarin ik stem voor het welzijn van iedereen. Dat is alles. Ik ben anti-fascist, ik geloof in empathie en heb nog een lange weg te gaan voordat ik ook maar een beetje een goed persoon ben.’

Na album nummer twee, Joy as an Act of Resistance (2018) begon de band aan zichzelf te twijfelen, vertelt Talbot. Ze werden tot wankelen gebracht door de kritieken en reviews die ze lazen, daarmee raakten ze verder en verder van zichzelf verwijderd. Dus gaat nummer drie, Ultra Mono, over ultieme zelfacceptatie. ‘Recensies van jóúw muziek of kunst, goed of slecht, kunnen je beïnvloeden… het voelt het alsof je een vriendschap aangaat met iemand waarbij je jezelf wegcijfert. Je verandert om maar leuk gevonden te worden. Dat is een gewelddadige relatie, een giftige relatie. Als je naar de kritiek gaat luisteren van anderen, dan ga je jezelf bevragen, je wordt oneerlijk en gaat jezelf ontwrichten. Nu lees ik de reviews niet meer, ik moet leren niet meer naar zulke kritiek te luisteren.’

Die ultieme zelfacceptatie van ULTRA MONO moest klinken als ‘een orkest dat in je kamer cocaïne staat te doen en je op je bek slaat’, grinnikt Talbot. Dus vroegen ze hiphopproducer Kenny Beats (o.a. Vince Staples, Denzel Curry, JPEGMafia en Rico Nasty) om de plaat mede te produceren. ‘Door minder ruis creëren we meer volume. Rockplaten klinken vaak niet zo krachtig als hiphop, pop of techno. Logisch, want in die genres hoor je vaak maar een paar elementen tegelijk. Als je alleen een snare gebruikt, kun je die snare zo hard zetten als je maar wil. Maar als je een snare, twee gitaren, bas, kickdrum, bekkens én een zanger moet mixen, dan heb je nogal wat frequenties die je moet uitbalanceren. Daarom vroegen we Kenny: we wilden de benadering van Kanye West, die van Wagner, we wilden dat onze boodschap zo helder mogelijk binnenkomt. We willen mensen op de bek slaan met onze boodschap van liefde en empathie.’

(tekst gaat door na de foto)

Het waren roerige jaren in het leven van Talbot. Drie maanden na de release van debuutalbum Brutalism overleed zijn dochtertje bij de geboorte (hij zingt erover op ‘June’), hij worstelde met een drankverslaving waarin hij steeds weer terugviel. Een jaar geleden werd hij opnieuw vader van een meisje, Frida Ray, en vervolgens strandde de relatie met de moeder. ‘Ik was voornamelijk aan het touren, zij deed het meeste werk. Wanneer ik thuiskwam kreeg ik milde paniekaanvallen en probeerde ik uit te vogelen hoe ik een vader moest zijn. En… ik was er niet erg goed in. Nu gaat het beter, ik heb Frida drie dagen per week en leer elke dag bij. Door vader te worden realiseerde ik: practice what you preach, man! Kinderen absorberen wie je bent. Als jouw innerlijke stem een verschrikkelijke zelfcriticus is, als je constant tegen jezelf zegt dat je een akelig persoon bent, dat je niet goed genoeg bent… Dan geef je dat je kinderen ook mee en leer je hen dat het normaal is om jezelf zo slecht te behandelen. De generatie van onze ouders en grootouders, daar was therapie niet genormaliseerd. Zeker bij mannen was zelfliefde niet normaal, het was niet oké om over je gevoelens te praten. Dat is de bron van agressie, je reageert je frustraties af op de wereld omdat je je niet gehoord voelt. Als je niet naar jezelf luistert? Dan krop je al je emoties op, en die moeten op de een of andere manier toch naar buiten komen. Dus ik probeer van mezelf te houden. Dat betekent: nuchter blijven en elke dag weer te nemen zoals hij komt.’

Hoewel ULTRA MONO vorig jaar was gemaakt, klinkt hij bijzonder actueel. Neem ‘Carcinogenic’, waarin Talbot beziet dat verpleegkundigen en leraren worden afgebeuld voor een minimumloontje. Neem ‘Grounds’, dat zo over de Black Lives Matter-demonstraties lijkt te gaan: ‘I raise my pink fist and say black is beautiful’, brult Talbot in het nummer.

In Bristol, de thuisstad van IDLES, waren die demonstraties geweldig, aldus Talbot, hoewel hij er zelf niet bij aanwezig kon zijn. 'Ik moest werken.' In Bristol trokken ze het beeld van een slavenhouder omver en gooiden 'm in het water. Verrassing: de volgende dag stond op dezelfde plek een beeld van de BLM-activist Jen Reid.

De moord op George Floyd heeft veel in gang gezet, denkt Talbot, maar tegelijkertijd wordt de wereld er niet direct beter op. Vorige maand nog publiceerde The Guardian een groot onderzoek, waaruit bleek dat de meeste mensen denken dat er in hun hele leven (!) geen vooruitgang zal worden geboekt als het gaat om het bestrijden van discriminatie. De meerderheid denkt zelfs dat racisme in de UK steeds erger wordt. ‘Daar heb ik wel een verklaring voor: de angstzaaiende tabloids. De media geven immigranten de schuld, terwijl die schuld eigenlijk ligt bij de huisjesmelkers en de overheid die het hele land privatiseert. Ik heb het gevoel dat de werkende klasse in deze wereld keihard genaaid wordt.’ Of hij recentelijk gesprekken heeft gehad met mensen uit die werkende klasse, ontmoetingen die hem zijn bijgebleven of raakten? Niet echt. ‘Ik leef vrij geïsoleerd van de wereld, omdat ik altijd op tour ben. Ik zit nu in het huis van mijn vader in Cardiff, ik zie helemaal niemand en ben sowieso al niet zo’n sociaal persoon. Mijn connectie met de wereld, dat is mijn muziek.’

Zo kijkt Talbot op het album van een afstandje naar een steeds verder gepolariseerde maatschappij, hij schreeuwt over mensen die de hoop hebben opgegeven in de wereld. Hoe je daarmee moet omgaan? Het antwoord van Talbot laat zich raden. ‘Liefde en empathie. Als je een racist ontmoet en je schreeuwt racist in zijn gezicht? Dan ga je hem niet op andere gedachten brengen.’

Toch voelt het hypocriet dat hij dit nu zegt, maar op een nummer als ‘Model Village’ nogal denigrerend schrijft over ‘gammon’ (een scheldwoord voor brexit-supporters), homofoben en mensen die er extreemrechtse denkbeelden op nahouden, gevoed door de tabloids. ‘Dat is een heel boos nummer, ik ben heel gefrustreerd. Echt, ik haat Engeland. Het is een shithole. Ik mag gefrustreerd en boos zijn om de denkbeelden van anderen, ik mag boos zijn dat mensen vanuit woede reactionair hebben gestemd om uit Europa te vertrekken. Het is gestoord, het is nonsense. Dat heeft invloed op mijn toekomst, op die van mijn dochter. Als ik met zulke mensen in een ruimte zit, zal ik ze geen pijn doen. Ik wil ze proberen te begrijpen, ik wil ze compassie en liefde tonen. Maar dat betekent niet dat ik ze niet ga zeggen wat voor fucking idioten het zijn. Want dat zijn het, idioten. Wat is dat conservatieve idee van Engeland te redden? Wat betekent dat: make Britain great again? Wanneer was Engeland ooit “great”? Weet je zeker dat je niet gewoon boos bent omdat je een overheid hebt die je dwingt om jezelf kapot te werken voor een minimumloon? Omdat je je kind op een school moet stoppen die heeft te kampen met te weinig financiële middelen en te weinig personeel? Omdat je naar een ziekenhuis gaat dat onderbemand is? Waar mensen naar huis worden gestuurd terwijl ze zorg nodig hebben? Dan kom je thuis en lees je in de krant dat het allemaal komt doordat de “bruine mensen” alles van je afpakken. En je leest niet dat de overheid heeft besloten om de overheidsdiensten stuk voor stuk te verkopen aan Chinese en Amerikaanse conglomeraten, ten koste van de toekomst van onze kinderen. Het gaat om miseducatie. Maar voor mij is dat geen excuus om een racist te zijn. Dát is de frustrerende situatie. Als je na een gedegen gesprek, een luisterend oor en een nieuw perspectief op de wereld… nog steeds een haatdragende lul bent? Als je je blijft gedragen als een kwaadaardige, gewelddadige racist? Dan ben je “gammon”. Sommige mensen zijn gewoon fucking idioten.’