Even een waarschuwing vooraf: dit wordt geen makkelijk stuk, en sappig al helemaal niet. Het gaat namelijk over details in het arbeidsrecht en interpretatie van UWV-regels. Taaie kost. Waarom het zin heeft om zo’n artikel toch te lezen? Omdat het wel een zaak van leven of dood is. In dit geval voor Thuishaven, het populaire permanente festival in Amsterdam-West, maar ongetwijfeld precies zo voor een heleboel andere evenementen. Trekt Thuishaven aan het kortste eind, dan zullen heel wat organisatoren peentjes zweten.
Ok, daar gaan we.
Afgelopen week stelde de SP-fractie kritische vragen aan het college over Thuishaven. De feestorganisator heeft beroep gedaan op loonkostensubsidie, maar betaalt toch niet al zijn personeel. ‘De fractie van de SP is van mening dat bedrijven die terecht financiële steun krijgen van de overheid zich netjes aan de voorwaarden moeten houden. Wanneer er NOW-steun is aangevraagd moeten ook werknemers met een flexcontract of een ander tijdelijk contract worden doorbetaald.’ Merkwaardig, want dat geld is toch echt daarvoor bedoeld? Maar Thuishaven zegt dat dat helemaal niet klopt, en dat het bedrijf precies volgens de regels werkt. Een duik in de ingewikkelde materie leert dat het ook allebei waar kan zijn.
Wat is het geval: net als ieder evenement in Nederland liggen ook de feestjes van Thuishaven in Amsterdam stil. Voor wie er niet zo bekend mee is: een paar jaar geleden tikten een paar jonge dance-liefhebbers een circustent op de kop en organiseerden ze pop-up festivals op een terrein ver buiten het centrum van Amsterdam, richting Sloterdijk. Eerst alleen bij mooi weer, en dus onregelmatig, maar een paar jaar verder is Thuishaven een geoliede machine geworden. Zomer en winter, Thuishaven gaat door, zo’n honderd feesten per jaar. Het is een populaire locatie voor studenten en een thuishonk voor dj’s als Benny Rodrigues, De Sluwe Vos en Michel de Hey. Maar nu dus even niet. En dat brengt ook Thuishaven in zwaar weer.
Thuishaven maakte, net als zoveel bedrijven in de livesector, aanspraak op de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Ieder bedrijf dat verwacht 20 procent in omzet achteruit te gaan, kan een tegemoetkoming in de loonkosten krijgen, tot 90 procent. In ruil daarvoor mag het bedrijf zijn medewerkers niet ontslaan. Er is alleen een probleem: het UVW kijkt naar de loonsom van de maand januari, en dat is toevallig een atypische maand voor Thuishaven. In die maand is Thuishaven twee weekenden helemaal dicht. En dat betekent dat veel minder personeel wordt ingezet dan in andere maanden.
Het resultaat is dat Thuishaven minder geld uitgekeerd krijgt dan het nodig heeft om al zijn medewerkers te betalen. Daar komt bij dat het voorschot nog niet die volledige 90 procent behelst, en dat een deel van de loonkosten dus uit eigen reserves betaald moeten worden. En dat gaat niet. De vraag is dus: naar wie gaat het geld? Er werken grofweg drie soort medewerkers voor het bedrijf. Een handvol mensen werkt op kantoor, dat is de harde kern van het bedrijf. Een veel grotere groep mensen vliegt elk weekend in om op de events zelf te werken, tientallen van deze medewerkers heeft Thuishaven. In principe doen mensen dat op een nul-urencontract, zoals dat wel vaker gebeurt in de horeca. Je krijgt gewoon betaald voor de uren die je werkt.
Stel, je werkt met een nul-urencontract een paar keer per maand achter de bar bij een housefeest. Nu is alles afgelast. Heb je recht op doorbetaling, of is het gewoon dikke pech? Dat is de inzet van een geschil tussen de grote feestorganisator Thuishaven en een aantal medewerkers. De organisatie ontvangt steun van de overheid, maar betaalt toch niet al zijn medewerkers. Dat leidde al tot kritische vragen in de Amsterdamse gemeenteraad. Een duik in het moeras van de reddingsmaatregelen.
Nu is er sinds 1 januari 2020 een nieuwe wet, de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB). Die bepaalt dat medewerkers die langer dan een jaar met een nul-urencontract werken, in aanmerking komen voor een vast aantal uren, uiteraard op basis van het gemiddelde aantal uren dat in dat jaar gemaakt is. Deze mensen doen dus hetzelfde werk als mensen met een nul-urencontract, maar hebben een andere juridische status en zijn er zeker van dat ze ook daadwerkelijk ingezet worden. Thuishaven is op dit moment nog bezig met het rondmaken van deze contracten. Dat was dus nog niet allemaal rond per 1 januari.
En nu komt het cruciale punt: in de maand januari werkten relatief veel mensen met een nul-urencontract en relatief weinig mensen met toegewezen uren. De vraag die rijst: voor wie is nu de subsidie bedoeld over die loonsom, berekend op januari? Voor de mensen die werkten in januari? Voor de mensen die contractueel recht hebben op salaris? Of voor allebei? Dit is het belangrijkste punt waar verschillende interpretaties mogelijk zijn.
Mag een bedrijf zelf bepalen welke medewerkers voorrang krijgen en vervolgens de NOW-subsidie uitbetalen tot de pot leeg is? Dat die pot leeg moet is een feit: er mag niets anders met het geld gedaan worden dan loonkosten betalen. Huur, de energierekening of lease-auto’s moet uit andere middelen betaald worden. Thuishaven laat aan een medewerker weten dat met de NOW-vergoeding nog niet eens de helft van het personeel betaald kan worden. Een aantal van hen heeft al bij Thuishaven aangeklopt, zonder resultaat. Daarom werd de SP in Amsterdam ingeschakeld, die er in de gemeenteraad vragen over heeft gesteld. Daphne van Breugel van de SP zegt in een videogesprek zeven medewerkers gesproken te hebben die in hetzelfde schuitje zitten. Volgens haar gaat het in totaal om zo’n vijftig medewerkers. ‘Duidelijk is dat de NOW-regeling voor Thuishaven niet zo goed uitpakt.’
In een schriftelijke reactie beaamt Thuishaven-eigenaar Kasper Jorissen dat. Hij is niet bepaald blij dat nu de indruk ontstaat dat Thuishaven het subsidiegeld niet gebruikt waarvoor het bestemd is. Hij stelt dat Thuishaven juist diep in de reserves tast om aan zijn verplichtingen te voldoen, zowel de huur als de salarissen. ‘Thuishaven is loontechnisch geen standaard bedrijf waar de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) rechtvaardig op kan worden toegepast en die iedereen rechtvaardig ondersteunt.’ Volgens hem klopt het niet dat iedereen die in januari gewerkt heeft verplicht moet worden doorbetaald. ‘Uiteindelijk willen we een eerlijke en rechtvaardige verdeling voor iedereen waarbij niemand gedupeerd wordt maar in dit geval is dat niet mogelijk en moeten we met beperkte middelen proberen de schade van iedereen (inclusief de onderneming) zo klein mogelijk te houden. Wij hebben de maand maart, ondanks de gecancelde evenementen, doorbetaald.’
Hij wijst erop dat het bedrijf werkt met een grote groep ‘vrienden’ (flexkrachten), die op verschillende dagen, verspreid over diverse maanden, Thuishaven maken wat het is. Een momentopname van de maand januari geeft dus een zwaar vertekend beeld. ’Helaas zorgt dit voor de onrechtvaardige situatie: voor de medewerker die in januari 40 uur gewerkt heeft krijgen we een vergoeding, maar voor de medewerker die in december en februari 200 uur gewerkt heeft krijgen we niks. In mijn ogen een hele gekke situatie waar momenteel juridisch nog geen antwoord op is. Wij kiezen er voor om geen enkele flexwerker uit te betalen die minder dan een jaar voor ons heeft gewerkt, om zo te zorgen dat we het vaste personeelsbestand en bedrijf zolang mogelijk kunnen beschermen tegen de curator die wordt aangesteld bij een faillissement.’
Zo komen we dus in het grijze gebied van de NOW-regeling. In de reglementen staat nergens welke keuzes een bedrijf mag maken als de subsidie lager is dan de werkelijke loonkosten. En de status van nul-urencontracten, die is ook onduidelijk. FNV horeca heeft een case op zijn site die matcht met het geval Thuishaven. Ene ‘Monique’ werkt gemiddeld twaalf uur per maand als oproepkracht, nul-urencontract: 'In tijden van de Corona crisis kan Monique’s werkgever een aanvraag indienen bij het UWV voor een tijdelijke tegemoetkoming in de loonkosten. Als de aanvraag toegewezen wordt, krijgt haar werkgever compensatie van de loonkosten voor maximaal 90 procent. Zolang Monique echter invalkracht nuluren blijft, is er geen verplichting om haar loon door te betalen. Het kabinet roept werkgevers wel op om oproepkrachten door te blijven betalen voor het gemiddeld aantal gewerkte uren in januari 2020. Krijgt Monique een contract voor 12 uur per week omdat een beroep op het rechtsvermoeden slaagt, dan moet haar werkgever haar ook voor 12 uur per week 100 procent uitbetalen.' Juist, het kabinet 'roept op’. Een pizzeria kan zijn personeel nu bijvoorbeeld inzetten om het interieur een vers verfje te geven, om maar een voorbeeld te noemen. Maar een ondernemer die nul omzet draait en toch een flink deel van zijn loonkosten zelf moet betalen, zal niet geneigd zijn dat te doen.
Even over die term ‘rechtsvermoeden’ uit het FNV-voorbeeld. Dat houdt in dat je minstens drie maanden steeds hetzelfde rooster gewerkt heb, en dus kunt aantonen dat je eigenlijk recht hebt op een contract voor die uren. Belangrijk: in de nul-urencontracten van Thuishaven staat een ‘uitsluiting van de loondoorbetalingsverplichting’. Oftewel: in principe belooft een werkgever jou met je nul-urencontract regelmatig in te delen, maar als er echt geen werk is, mag hij je ook een halfjaar van het rooster halen. Belangrijke vraag is of een bedrijf daar in deze tijd en in combinatie met de NOW-regeling een beroep op mag doen. Hoe dat precies zit, daar zal een rechter zich over uit kunnen spreken.
Dan maar eens even het UWV bellen. Want hoe zit het nu precies? Klopt het wat Thuishaven tegen zijn medewerkers zegt? Mag het bedrijf zelf weten hoe het de subsidiegelden inzet, zolang er maar salarissen van worden betaald? De helpdesk van het UWV geeft daarover een duidelijk antwoord: ‘Het gaat erom dat de loonsom zo veel mogelijk gelijk blijft in de maanden waarover NOW uitgekeerd wordt.’ De loonsom dus, de som aan lonen, het bedrag dat het bedrijf besteedt aan lonen. Niet gekoppeld aan de individuele personen, aldus de medewerker van het UWV.
En daarmee lijken de oproepkrachten van Thuishaven achter het net te vissen en staat de organisator in zijn recht om deze beslissing te maken. Maar er blijven opties voor de oproepkrachten. Als een begrijf een boete kan krijgen als hij een medewerker toch ontslaat, dan suggereert dat toch wel degelijk een koppling tussen een individu en de subsidie? Daarnaast kunnen ze de uitsluiting van loondoorbetalingsverplichting aan te vechten of – en dat kan nog een interessante worden – Thuishaven te dwingen de WAB-contracten met terugwerkende kracht op 1 januari in te laten gaan. Dat kost de organisator dus extra geld, maar leidt er ook toe dat de loonsom over januari met terugwerkende kracht hoger wordt. Hoog genoeg om ook de omroepmedewerkers te dekken onder de NOW regeling. Kortom: het laatste woord is ook met een helder antwoord van het UWV nog lang niet gezegd.