ESNS en ADE dreigen BIS-subsidies mis te lopen ESNS en ADE dreigen BIS-subsidies mis te lopen

Het nieuws sloeg afgelopen weekend in als een bom bij Eurosonic Noorderslag, zegt algemeen directeur Dago Houben: de Raad van Cultuur oordeelde weliswaar positief over de Groningse conferentie en het showcasefestival voor Europees en Nederlands talent, maar adviseert de minister desalniettemin om ESNS níét op te nemen in de Basisinfrastructuur 2021-2024. Dat is pijnlijk nieuws, het festival verwachtte een toekenning van 600.000 euro per jaar voor de komende vier jaar. Als de minister het advies opvolgt, loopt ESNS in de komende jaren dus 2,4 miljoen euro mis.

Eurosonic Noorderslag is het belangrijkste showcasefestival van Europa, een festival waar opkomend talent zich presenteert voor de muziekindustrie en een doorbraak kan forceren. Speel je een goede show op Eurosonic, dan houd je daar boekingen aan over op de belangrijke festivals en podia. Artiesten zoals Dua Lipa, Fontaines D.C., Christine and the Queens en James Blake speelden zich in de kijker via Eurosonic, en vrijwel elke Nederlandse popartiest presenteerde zich op Noorderslag. Ook organiseert Eurosonic Noorderslag een uitgebreide conferentie voor de muziekindustrie. Houben: ‘Ik zie Eurosonic als een systeempartij, net als de Popronde bijvoorbeeld. Als zo’n belangrijke schakel voor talentontwikkeling uit de keten wegvalt, breek je de ketting van professionalisering en talentontwikkeling.’

Want het moge duidelijk zijn: dit advies had ESNS niet verwacht, aldus Houben. ‘We hebben de afgelopen jaren opgetrokken met Fonds Podiumkunsten, het ministerie van OCW en ook de minister om voor te sorteren op een goede uitgangspositie voor de BIS. Ons is geadviseerd dat we beter in de BIS passen. De minister én de Raad voor Cultuur vonden dat popmuziek überhaupt is ondervertegenwoordigd in het bestel, maar helaas moeten we nu concluderen dat binnen het advies andere zaken toch prioriteit hebben gekregen. Het lijkt erop dat de klassieke kunsten het hebben gewonnen van de popmuziek.’ Zo worden Festival Oude Muziek, Holland Festival, Noorderzon en November Music wel gesteund (zie kader) maar Eurosonic Noorderslag en ook Amsterdam Dance Event niet. In andere categorieën worden onder andere de Popronde, De Staat, Worm en HipHopHuis wel opgenomen in de BIS. 'In totaal gaat 0,15 procent van het al geld voor podiumkunsten in de BIS naar popmuziek.'

ESNS heeft een grillige verhouding met de Basisinfrastructuur: toen toenmalig minister van OCW Halbe Zijlstra 30 procent op cultuur bezuinigde, raakte het festival haar plek in de BIS kwijt. Via een omweg kon ESNS alsnog op financiële steun rekenen bij Fonds Podiumkunsten ‘maar daar horen we eigenlijk niet thuis: dat is een fonds voor makers, niet voor een platform zoals ESNS’.

Volgt de minister nu het advies van de Raad van Cultuur op, dan is de toekomst van Eurosonic Noorderslag zeer onzeker. ‘Laten we heel duidelijk zijn: zonder landelijke subsidie kan ESNS niet voortbestaan. We hebben echt een substantiële subsidie nodig vanuit het rijk als fundament voor onze organisatie. Je zal zien dat de bereidheid vanuit Europa en particuliere fondsen om erin te investeren zal verdampen als die steun uitblijft. We worstelen al een decennium met onze plaats in het bestel, alleen met passen en meten krijgen we de begroting op orde. Een groot gedeelte van onze ontwikkeling konden we doormaken met dank aan enkele grotere Europese projectsubsidies. Dat geld krijgen we met een specifieke opdracht en niet voor de organisatie, maar het heeft ons wel in staat gesteld om ons platform te professionaliseren. Tegelijkertijd is het elke paar jaar hoogst onzeker of dat geld blijft komen, en het is niet de bedoeling om onze organisatie daarmee te betalen. Het is enorm schipperen in de mazen van de regels om de eindjes aan elkaar te knopen.’

Hoewel de Raad van Cultuur positief oordeelt over ESNS, uit de raad ook felle kritiek: ze missen een artistieke visie. ‘Ja, we zijn een meer pragmatisch festival dan de festivals die een compositieopdracht uitschrijven met een flinke zak geld en maar zien of er publiek op afkomt. De DIY-mentaliteit en marktgerichtheid zijn in de popsector heel groot in vergelijking met andere disciplines, mensen zoeken naar manieren om een doorbraak te forceren en wij zoeken naar artiesten die kunnen doorgroeien in de markt. Dit gaat juist om cultureel ondernemerschap waar men de mond van vol heeft, het was juist het toverwoord van Halbe Zijlstra. Dat wordt met dit advies juist met de term ‘commerciele motieven’ afgestraft.’

Ook zou ESNS volgens de Raad onvoldoende doen aan talentontwikkeling en educatie. ‘Onzin. Volgens mij ís ESNS talentontwikkeling en educatie. We hebben de programma’s Hit The North en Grunnsonic, we zijn met de artist village begonnen, we geven managers toegang tot de conferentie en begeleiden bands richting de media en we zijn de uitvinder en uitvoerder van het ETEP-programma.’

Maar de hardste kritiek heeft de raad op de toepassing van de Fair Practice Code: op de conferentie wordt daarover weliswaar uitgebreid gesproken, maar internationale artiesten worden niet betaald om op Eurosonic te spelen. De raad ‘is van mening dat ESNS hier tekortschiet’, schrijven ze. Houben: ‘We betalen inderdaad geen fee, zoals ook veel andere showcasefestivals dat niet doen. We investeren wel in de artiesten: middels catering en verblijf, maar ook top of the bill licht en geluid, security, promotie, media en natuurlijk met de conferentie. Dat staat allemaal in het teken om artiesten verder te brengen. Komen we in de situatie dat we wel voldoende middelen hebben, dan willen we artiesten zeker beter betalen.’

Amsterdam Dance Event is hetzelfde lot beschoren als ESNS: wel een positieve beoordeling, maar toch een negatief advies. ‘Uiteraard zijn we teleurgesteld, maar we zijn blij met de positieve beoordeling’, reageert co-directeur Jan-Willem van de Ven. ‘We hopen dat de minister toch ruimte ziet om zo’n vooraanstaand internationaal platform voor de elektronische muziekindustrie, haar makers en daarmee dus een hele sector te ondersteunen. We worden ook niet voor niets aangehaald als positief voorbeeld in het advies over de BIS.’

ADE vroeg via de BIS 285.000 euro per jaar aan, specifiek voor talentontwikkelingsplatform ADE Lab en ADE Arts & Culture (en dus niet voor de conferentie en het showcasefestival). ‘Onze aanvraag is gericht op uitbreiding van ons programma voor talentontwikkeling en educatie. Om dit programma zo laagdrempelig mogelijk aan te kunnen bieden aan een nieuwe generatie makers is steun nodig. Dat plan zal nu geen doorgang kunnen hebben en is een hard gelag.’

Extra pijnlijk is dat Amsterdam Dance Event in 2021 ook geen subsidie meer krijgt vanuit de gemeente Amsterdam. In 2019 ontvingen ze nog 105.000 euro van de gemeente en dit jaar 52.500 euro. 'Zij zijn zo succesvol dat de stad verwacht dat ze hun eigen financiering rond kunnen krijgen', luidde de toelichting.

De kogel is nog niet door de kerk als het gaat om de definitieve toekenningen van de BIS: hoewel de minister het advies van de Raad voor Cultuur meestal opvolgt, heeft ze de vrijheid om ervan af te wijken. Houben: ’Ik denk dat ze dat op dit punt moet overwegen, juist omdat ze ook zo expliciet in haar opdracht is geweest aan de raad om meer aandacht te besteden aan popmuziek.’