Evenementen: JA, wij hebben een garantiefonds nodig Evenementen: JA, wij hebben een garantiefonds nodig

Het is december. De pepernoten zijn nog maar amper uit de schappen, en de festivalzomer voelt verder weg dan ooit. Toch beginnen we langzaam maar zeker op een make it or break it punt te komen voor de zomer van 2021. Wil je iets organiseren, dan moet je nu de grote stappen zetten als organisatie. Maar kan dat? Durf je het aan? Is het verantwoord om in te zetten op een terugkeer van de festivalweide in het komende seizoen? Met die vraag worstelen eigenlijk alle organisatoren in de hele wereld. En de scenario’s veranderen met de dag: ja, er is een vaccin, maar oh jee, wat te denken van die gemuteerde nieuwe variant van het virus? En stel dat we straks weer open mogen, zijn er dan wel acts om te boeken? Kan ik al leveranciers beloven dat we komend jaar doorgaan? Zo’n beetje elk aspect van het vak is op dit moment onzeker, en dat maakt het bijna onmogelijk om nu vooruit te werken.

‘Wij werken momenteel met een kernteam van vijf mensen’, legt Mariska Berrevoets uit. ‘Normaal zijn dat er in deze tijd van het jaar 25.’ Zij runt het boutiquefestival Grasnapolsky, dat vorig jaar de eer had als allerlaatste festival WEL door te mogen gaan, in februari. Een gelukje dus, al kreeg Gransapolsky wel degelijk ook een deel van de klap. Precies in de week van het festival kwam Vindicat terug van wintersport en brak de pleuris uit, en dus ook de onzekerheid bij ticketkopers. Weg buffer. Voor de editie van 2021 heeft Grasnapolsky alvast maatregelen genomen: het festival werd verplaatst van februari naar mei. Of het dan wel door kan gaan? Niemand die het weet.

‘We blijven tot eind januari werken met dit kleine team, om zo min mogelijk kosten te maken’, zegt Berrevoets. ‘En dan moeten we beslissen. Gaat het lukken? Wordt het plan B of C? Gaan we het team opschalen, of niet? Ik weet dat andere organisaties ook zo werken, Kultlab bijvoorbeeld, de organisatie achter Wildeburg en Into The Woods. Maar dat betekent wel dat al onze vaste zzp’ers, leveranciers en artiesten nog altijd plat liggen. En dat zou een garantiefonds kunnen opvangen.’

Wat houdt dat in, een garantiefonds? Duitsland zette afgelopen week een grote stap, door 2,5 miljard euro te reserveren voor ondernemers die in de tweede helft van 2021 iets willen organiseren. 'Ga het maar doen', zei de Minister van Financiën. Word je uiteindelijk teruggefloten door nieuwe lockdownmaatregelen, dan staan wij garant. In België is inmiddels een soortgelijke regeling aangekondigd, waarbij organisatoren ook een voorschot kunnen aanvragen. Gaat het evenement door, dan moet dat bedrag terugbetaald worden, gooit een nieuwe lockdown roet in het eten, dan hoeft het bedrag niet terug. Het is bedoeld om vertrouwen te geven aan de sector, met als onderpand natuurlijk dat langverwachte vaccin dat begin komend jaar uitgerold wordt.

De situatie van Grasnapolsky is niet anders bij grote evenementen als Pinkpop en Lowlands. Of het nou grote evenementen zijn of kleine, bijna altijd werken ze met hetzelfde traject: een klein kernteam dat de lijnen uitzet, de koers bepaalt en het programma maakt. Daar omheen een enorme schil seizoenswerkers, van barpersoneel tot productionele en technische vakmensen. En al die evenementen die in de zomer plaats moeten vinden, hebben zo’n lange aanlooptijd. Het is daarom ook dat de live-sector aandringt om knopen te hakken aangaande dat garantiefonds, dat al maanden op de politieke agenda staat.

‘Uiterlijk begin februari 2021 moeten we weten of die garantstelling door kan gaan’, stelt Berend Schans van de VNPF, de branchevereniging voor podia en festivals. ‘Anders is er ook geen festivalzomer in 2021 en dat zal voor veel organisaties in de niet-gesubsidieerde festivalbranche onherroepelijk leiden tot faillissementen of overstap naar andere activiteiten.’ Ook Jeroen Bartelse van de Taskforce Culturele en Creatieve Sector weet dat er al maanden over het voorstel gesproken wordt. ‘Wat ons betreft hoeft het ook niet allemaal geef-geld te zijn. Je zou ook kunnen kijken naar een constructie waarbij je als sector dat geld over een periode van tien of twintig jaar terugbetaalt, of zelf zo’n fonds vult voor de toekomst. OCW en Economische Zaken staan er tamelijk welwillend tegenover. Het gaat uiteindelijk om het aan de praat krijgen van een economische sector.’ Minister Van Engelhoven bevestigde maandag bij Zes Uur Cultuur aan 3voor12 dat de bal bij minister Hoekstra van Financiën ligt. ‘Maar er zit wel beweging in’, ziet Bartelse, onder meer doordat landen om ons heen de plannen wel concreet maken. In Duitsland, Oostenrijk en België zijn inmiddels regelingen gelanceerd.

Volgens Mariska Berrevoets hoeft niemand bang te zijn dat festivalorganisatoren aan de haal gaan met geld van de overheid. ‘Uiteindelijk is misschien wel het belangrijkste probleem dat je in feite helemaal niet kunt rekenen op publieksinkomsten. Je moet te allen tijde mensen hun geld terug kunnen geven. Normaal gesproken betaal je een deel van je organisatie van je ticket-inkomsten. Wij merken - en dat wordt bevestigd door een enquête onder onze doelgroep - dat mensen huiverig zijn om tickets te kopen. Vraag je mensen of ze Grasnapolsky durven te bezoeken als het op basis van de RIVM-regels georganiseerd wordt, dan zegt 84% ‘ja’, slechts 5% ‘nee’. Maar als je ze vraagt:zou je nu een kaartje kopen?’, dan zegt 47% ‘pas kort van tevoren’. Ons publiek is wel trouw en wil ons vaak best supporten, maar je moet tegelijk ook een accommodatie regelen. Kun je die straks wel cancelen? Het is een ingewikkelde puzzel, want dat maakt dat je afhankelijk bent van fondsen of een eventuele buffer. En die buffer hebben veel organisatoren niet meer.’

Een garantiefonds zou dat gat in de begroting kunnen vullen, en de ademruimte geven om door te schakelen naar de volgende fase, denkt Berrevoets. ‘Je kunt dan het festival organiseren zoals je wilt. Je kunt artiesten gaan vastleggen en afspraken maken met leveranciers. Mensen vragen wel eens: moet je er geen online evenement van maken? Maar daar is iedereen gewoon klaar mee, en het kost ook mega veel geld. We moeten langzaam bouwen richting dat er weer dingen kunnen.’

Volgens Jeroen Bartelse van de Taskforce was dat het puzzelstukje in de steunmaatregelen dat tot nu toe ontbrak. Ja, er waren generieke steunmaatregelen als de NOW-regeling en de TOZO, waar veel culturele organisaties van hebben kunnen profiteren. En ja, er waren die twee noodpakketten, bedoeld om de culturele infrastructuur overeind te houden. Maar perspectief voor de langere termijn ontbrak tot nu toe. Met het doorzetten van de field lab experimenten (vanaf 15 januari) en mogelijk dus een garantstelling voor ondernemersrisico’s lijkt dat nu langzaam te veranderen. ’De coronacrisis is een marathon waarin allerlei kleine crises elkaar opvolgen. Elke keer moet je kijken: wat is er nu weer nodig aan overbruggingsmaatregelen. Maar als je de grote lijn in de gaten houdt, ontstaat er een beeld hoe het straks verder moet op de lange termijn.’