Hoe zet je de structuur van DNA om in muziek? Die vraag lag bij Jlin, een producer die de afgelopen jaren naam maakte met haar genre-overstijgende elektronische producties. Choreograaf Wayne McGregor benaderde haar om de soundtrack te maken voor zijn nieuwste voorstelling, waarin wetenschap en moderne dans wel érg innig vervlochten zijn. Deze vrijdag staat het gezelschap in Den Haag tijdens Rewire.

Wat is het genoom? De blauwdruk van het menselijk bestaan, de IKEA-handleiding waar jouw lichaam zichzelf mee in elkaar heeft gezet met het DNA als de conceptuele bouwstenen. Iedere cel in je lichaam bevat dezelfde informatie over hoe jij in elkaar zit, van de kleur van je haar tot de vorm van je kleine teennagel. Aan de hand van deze blauwdruk, die tegenwoordig opgeslagen, gekopieerd en verstuurd kan worden, kun je uitpluizen hoe iemand in elkaar zit. Maar hoe zet je dat om in muziek? Die vraag lag bij de experimentele dance-producer Jlin. De prijswinnende choreograaf Wayne McGregor schotelde haar namelijk zijn genoom voor, met de vraag of ze dat kon vertalen naar een soundtrack voor zijn nieuwste voorstelling.

‘Wayne stuurde me letterlijk een file met zijn genoom,’ vertelt ze lachend. Zo’n genoom, dat zijn ellenlange lappen met code, bestaande uit de vier DNA-letters van het genetische alfabet. Om dat zonder enige voorkennis te moeten doorgronden, bleek zwoegen: ‘Ik had letterlijk een notitieboek vol met aantekeningen. Toen ik Wayne eindelijk ontmoette, had ik al anderhalve maand van tevoren research gedaan. Over chromosomen, over hoe DNA werkt, over de mogelijkheden, combinaties en permutaties van de DNA ladder.’

Toch is Autobiography, het album dat is uitgekomen rondom de voorstelling, geen technisch werk geworden. Jlin zette haar kennis over deze genetische blauwdruk om in een onderzoek naar de emotionele momenten waaruit onze levens zijn opgebouwd. ‘Als intuïtief componist gaat het gewoon om een gevoel. Ik ben geen systematisch of technisch producer. Ik voel gewoon veel, en dat is waar mijn creatieve proces begint. Ik heb geen blauwdruk voor mijn muziek.'

Jlin

1987 Geboren
2008 Begon met produceren
2015 Dark Energy
2017 Black Origami
2018 Autobiography (Music from Wayne McGregor's Autobiography)

Maar hoe klinkt dat dan? In ieder geval niet als een systematische opsomming van ritmes, geen repetitieve patronen die herkend kunnen worden in de wirwar van ondoorgrondelijke code. De soundtrack van Autobiography is eerder een palet van verschillende emotionele staten, waarin ze schippert tussen stilzwijgende kalmte en regelrechte paniekaanvallen. Het album is doorspekt met contemplatieve ambient soundscapes, met samples van natuurgeluiden en Indiase volksmuziek, die zich in hun stilzwijgende elegantie goed lenen voor een modern ballet zonder daarbij toe te geven aan clichés. Zulke momenten van mentale kalmte worden gecontrasteerd met tracks waarbij een intensere emotie de kop op steekt, zoals het strijdlustige ‘Annotation’, waarbij drumpatronen vastbesloten op elkaar in ketsen als klinkend metaal. De meest aangrijpende track van het album is ‘The Abyss of Doubt’, een regelrichte paniekaanval van drie minuten lang waarin een beat op zichzelf vast blijft haken terwijl schrille vocalen – ‘They’re all gonna laugh at you!’ door de lucht heen lijken te snijden. ‘Die track geeft het meest kwetsbare moment weer op de hele soundtrack. Dat gevoel van intense angst, dat is kwetsbaarheid. Het maakt niet uit hoe ver je in je leven komt, of hoe succesvol je wordt, dat gevoel in de achterkamer van je gedachten zal er altijd zijn.’

Misschien niet meteen een geluid dat meteen ter ore springt als je denkt aan modern ballet. Dat Jlin conventies schuwt is duidelijk. De Amerikaanse producer heeft zich sinds haar debuut in 2015 laten kenmerken door een explosieve stijl die aandeed als het in Chicago-geboren genre footwork. Tegelijkertijd distantieerde ze zich ook van dat genre door de samples, die kenmerkend zijn voor het genre, links te laten liggen. In Jlin’s producties haken veelvuldige ritmes op elkaar in, botsen tegen elkaar aan en volgen elkaar op om zo een nerveuze, bijna paranoïde spanning te veroorzaken, maar dan wél op de meest gestroomlijnde manier mogelijk. Nu, met dit derde album op zak, spreekt Jlin zich fel uit tegen mensen die haar geluid nog als footwork willen labelen en haar muziek ‘industrieel’ en ‘agressief’ noemen. Zelf omschrijft ze haar geluid als ‘naakt’, een verwijzing naar de kwetsbaarheid die aan haar sound ten grondslag ligt.

 

Autobiography

© autobiography

‘Toen ik muziek maakte voor Wayne heb ik het ook zo benaderd, want Wayne is ook zo,’ legt Jlin uit als ze vertelt over McGregor, die als choreograaf bekend staat om brede projecten waarmee hij touwtjes spant tussen moderne dans en technologische innovatie. Zijn nieuwste project Autobiography is geboren uit een fascinatie voor het idee dat iedere cel in het lichaam de biochemische blauwdruk van het lichaam bevat. Om vanuit dat idee een choreografie te kunnen maken, liet McGregor zijn eigen genoom ontrafelen door een groep wetenschappers, om het vervolgens om te zetten naar een algoritme. Dat algoritme bepaalt iedere voorstelling de volgorde van de 23 delen – de 23 chromosomen - waaruit de voorstelling bestaat. Toch wordt het stuk, naast de bijzondere insteek van het project, ook vooral geroemd door de manier waardoor het de bijzondere wetenschap ervan weet aan te vullen met persoonlijke en ontroerende momenten van menselijke emotie.

Ondanks dat het werk is geïnspireerd door McGregor’s genoom, wil Jlin er geen twijfel over laten bestaan dat ze het breder probeerde aan te pakken. ‘Ik wilde echt dat Wayne erin doorkwam, maar dit werk was niet alleen gebaseerd op hem, maar ook op de mensheid in zijn algemeenheid,’ vertelt ze. Haar research naar het menselijk genoom verkleurde namelijk de lens waarmee ze naar de wereld om haar heen keek.

‘Het gaf me echt een boel ideeën over de vorm die de wereld nu aanneemt en het menselijke gedachtenproces. Je begrijpt eindelijk waarom bepaalde dingen zijn zoals ze zijn in de menselijke natuur. Mensen houden er niet van hun kwetsbaarheid te tonen omdat ze bang zijn dat anderen misbruik van ze maken. Daarbij wordt het feit verkeken dat mensen het meest kwetsbare wezen op deze planeet zijn. Van nature zijn we allemaal kwetsbaar. We hebben de wereld een heleboel schade aangedaan door tegen die natuur in te gaan.’