Het festival:
Rewire is avontuurlijk als Le Guess Who, maar dan iets elektronischer en in de nacht wat meer op de dansvloer gericht. In zalen in de hele binnenstad van Den Haag, met het Paard als middepunt, komen bezoekers van over de hele wereld samen om vooruitstrevende muziek te checken.
Het hoogtepunt: Nicolas Jaar
Verstopt in de zaal, liet Nicolas Jaar het publiek op het podium via een interactieve lichtinstallatie muzikale elementen toevoegen aan zijn dj-set. Het publiek als de ster van de avond werd zelden zo concreet.
De ontdekking: Iona Fortune & NYX
Zes vrouwen stemmen, wat rammelende gamelan en voorzichtige drones, meer hebben de Schoftse producer en het nieuwe koor niet nodig om eindeloos de diepte in te gaan.
De teleurstelling: Jlin & Company Wayne McGregor
Het had alle potentie het hoogtepunt te worden, de samenwerking tussen de footworkproducer en het beroemde dansgezelschap. Het bleef hangen in clichés die eerder stoorden dan wat toevoegden.
De sfeer:
Rijen voor zelfs de kleinste acts; op Rewire staat het publiek voor alles open, of dat nou raven is, of verplicht dommelen om verstilde ambient.
Drie dagen lang verandert Den Haag van de ambtenarenstad in een stad waar muziekliefhebbers van over de hele wereld vooruitstrevende muziek komen luisteren. Het gaat van heftige acts die leunen op keelzang en kunstmatige intelligentie tot headliners die zichzelf blijven uitdagen: op Rewire staat iedereen voor alles in de rij.
Het is druk dit jaar op Rewire. Goed voor het festival, voor de bezoeker die tussen alle zalen in de Haagse binnenstad rent soms wat minder. Het staat rijen dik op de trap buiten de zaal als Actress al lang bezig is met zijn nieuwste project, waarin hij samen met een AI-gegenereerd alter ego op het podium staat. Als Nicolas Jaar in de nacht zijn dj-set geeft, staat de rij zelfs tot ver op straat voor het Paard, het Magazijn is de eerste nacht ook al zo onbegaanbaar. En zelfs bij acts als Xiu Xiu en Haron zijn de zalen nokvol. Een goed contrast bij die laatste: de medewerkers van Korzo zijn stresserig mensen buiten de zaal aan het houden en drankjes aan het afpakken, terwijl Nederlandse ambientproducer de ontspanning zelf is. Hij raadt het publiek sterk aan om een dutje te doen tijdens zijn optreden, het is er perfect voor. Gelijk heeft–ie, blijkt als de pianiste repetitieve patronen met subtiele galm inzet. Het mooie optreden van Haron laat ook iets anders zien. Rewire weet als geen ander festival lokale talenten een flink podium te geven. Tussen alle grote namen staan ook genoeg acts die hier in Nederland een heel specifiek, klein publiek hebben. Maar op een festival als dit blijkt telkens weer dat hoe specifiek de niche ook is, niets een volle zaal in de weg hoeft te staan. En dan hoeft het helemaal niet zo nodig een artiest te zijn die van ver komt.
De rode lijn door het uiteenlopende programma is nog altijd de blik vooruit. Zo pakt Nicolas Jaar knap uit met een interactieve dj-set, en probeert Jlin een stuk minder succesvol haar muziek samen te laten gaan met de dansers van het beroemde gezelschap rond Wayne McGregor. Van te voren leek dat een hoogtepunt te gaan worden, maar het blijft hangen in flauwe moderne dans zo vol clichés, dat er nergens een extra laag aangeboord wordt. Die drang tot vernieuwing betekent overigens niet dat het altijd futuristisch hoeft te klinken. Neem het adembenemende optreden van Schotse componist Iona Fortune en het koor NYX. Over minimaal gamelan gerinkel en traag schuivende drones, zetten ze de vrouwenstem centraal. Galmend grijpen ze terug op tweeduizend jaar koormuziek. En toch voelt het fris: nadat decenia lang instrumenten en techniek leidend is geweest in de ontwikkelingen in muziek, zie je de afgelopen jaren dat de focus weer schuift naar de stem: de hele generatie autotune-rappers zoekt de grenzen op van hun bereik en hoelang het mechanische nog relateerbaar is, iemand als James Blake laat zien dat in elektronica de stem ook de ruggengraat van de muziek kan vormen. Op de laatste dag van het festival, als de oren suizen van alle uithoeken en extremen, laat NYX zien dat er nog eindeloos veel diepte zit in harmonieën, galm en samenzang. Zonder dat er frivool gestunt hoeft te worden, of het onnavolgbare avant-garde is. En zo blijkt na drie dagen technische hoogstandjes en genregrenzen die verlegd of genegeerd werden, de mens nog altijd centraal te staan. Lees hieronder de hoogtepunten van drie dagen het festivalafstruinen.
Het publiek is de ster bij Nicolas Jaar
‘De komende 75 minuten blijft het podium leeg, en is het toegankelijk voor het publiek.’ Terwijl het Paard uitpuilt voor Nicolas Jaar, wordt dankzij een repeterende en vervormde omroepstem langzaam duidelijk dat de Chileens Amerikaanse producer niet op het podium gaat staan. Een groot deel van de zaal heeft ook niet door dat hij stiekem op het balkon zit, naast de geluidsman en met een zwart scherm achter zich zodat niemand hem op de vingers kan kijken. Wel ziet iedereen de grote LED-balken die boven het podium komen te bungelen, terwijl potige beveiligers mondjesmaat bezoekers het podium op laten komen. Terwijl Jaar opent zoals hij vaker doet, vol schrapende geluiden, wat gerinkel en meer noise, beginnen mensen wat geïrriteerd te raken. Is dit nou een gevalletje kleren van de keizer? Een headliner die niet eens de moeite neemt zelf op het podium te komen?
Pas als Jaar zelf begint te dansen wanneer hij er een Beyoncé-edit in klapt, lijkt het publiek de irritatie over zijn verstoppetje te vergeten en wordt er uitzinnig gedanst. Als wat later mensen uit enthousiasme de LED-balken slingers beginnen te geven, wordt de hele opzet duidelijk: elke balk maakt een eigen geluid als hij wordt aangeraakt, in een toonladder die meebeweegt met de hele set. Het toch al organische geluid van Nicolas Jaars producties wordt opeens nog een stuk bewegelijker als de dansers er invloed op kunnen uitoefenen. Niet de dj, maar het publiek is de ster van de avond, zoals al sinds het begin van de dj-cultuur wordt gezegd. Maar door zichzelf te verstoppen en het publiek naast het podium ook een instrument te bieden, trekt Nicolas Jaar die stelling in een klap uit de theoretische discussies de dansvloer op. Een stuk spannender en unieker dan de première van zijn zevenkoppige band op zondag in de Grote Kerk, die vooral klinkt alsof hij recent heel veel Steve Reich heeft geluisterd. Mooi en smaakvol, maar nergens zo uniek als zijn aanpak als producer en dj.
Verpletterende oude rotten: Low
Alsof je je tanden probeert te knarsen terwijl je net een flinke hap grind hebt genomen, zo klinkt Low halverwege het optreden als headliner op de zaterdag. Er lijkt werkelijk geen einde te komen aan de overstuurde orkaan van geluid die ze de grote zaal van het Paard in blazen. Het is een drone die in schril contrast staat met de afgemeten indierocknummers die ze de rest van de show spelen, en er tegelijkertijd perfect op inhaakt. Dat beklemmende gevoel geeft het Mormoonse echtpaar Alan Sparkhawk en Mimi Parker immers al twee decennia, in nummers waarbij je tussen de lamellen door mee kunt kijken naar hun zwaarmoedige bestaan. Sommige melodieën zouden in de handen van een andere band zelfs een beetje zoetsappig klinken, bij hen klinken ze teder en verpletterend mooi.
Percussie in de hoofdrol: Mohammad Reza Mortazavi
Grappig, juist door zijn eigen grenzen op te rekken, wordt percussionist Mohammad Reza Mortazavi op Rewire toegankelijk. Vrijdag laat hij horen hoe hij in zijn eentje traditionele Perzische trommels beroert – en dat blijkt voor het ongetrainde oor wat lastig te doorgronden. Zaterdag gaat hij de samenwerking aan met de Duitse elektronicagrootmeester Burnt Friedman, die een kader van stemmige akkoorden en abstracte dub creëert waar Mortazavi zijn geroffel doorheen mag weven. Dan beginnen de hoofden in het publiek op en neer te deinen en blijkt het polyritmische tombak-spel van Mortazavi wonder boven wonder zelfs een beetje dansbaar!
Telkens weer een nieuwe Yves Tumor
Bij een show van Yves Tumor weet je nooit precies wat je kunt verwachten. Afgelopen jaar gaf hij twee shows die haaks op elkaar stonden. Op Dekmantel gaf hij in de kelder van Shelter een intense antiperformance gedreven door noise waar zijn studiowerk niet meer in te herkennen was en tijdens Le Guess Who liet hij zien daadwerkelijk zijn liedjes te kennen en klonken ze opeens als pophits.
Op Rewire is hij de kelders ontgroeid en staat als headliner in de grote zaal van het Paard. De verknipte pop is de basis, maar met een heftig lichtplan, een scala aan stroboscopen en vooral zijn dreigende houding wordt de intensiteit van die keldershows vastgehouden. Publiek wordt door Yves Tumor aan de haren getrokken. Wanneer ze reageren en hem aanraken, dreigt hij ze te vermoorden. En dan de muziek, die het midden houdt tussen JPEGMAFIA, Blood Orange en Nine Inch Nails. Het voelt raar: kijken naar iemand die op het randje tussen expressie en controleverlies balanceert. De beruchte gorilla-scène uit The Square voelt niet ver weg. De volgende keer is het waarschijnlijk wéér compleet anders, als hij (met live band?!?) speelt op Best Kept Secret.
Kelly Moran is het beste zonder applaus
Kelly Moran verandert haar vleugel in een gigantische buitenaardse speeldoos. Iedere noot klinkt alsof er onderdelen los in de kast liggen en toch valt ieder geluid precies zoals gepland. Aangevuld met lichte elektronica neemt ze de luisteraar mee naar een prachtig sonisch universum. De New Yorkse pianiste vraagt het publiek vooraf dan ook niet tussen de stukken door te applaudisseren om de concentratie te behouden. Dat lukt ongeveer een kwartier, waarna toch mensen het niet kunnen laten. Best begrijpelijk, het is tergend mooi en de staande ovatie meer dan waard. Maar de magie van het eerste kwartier, waar iedereen muisstil iedere noot tot zich nam, is een absoluut hoogtepunt van het festival.
Julia Holter zoals ze waarschijnlijk nooit meer te horen is
Bij Julia Holter zit het experiment juist in het uitkleden van haar songs. Normaliter speelt de Californische zangeres met een overrompelende band, inclusief gillende strijkers, piepende doedelzak en een venijnig roffelende drummer. Letterlijk het referentiepunt: een kooi vol hysterisch kwetterende vogels. Op Rewire stript ze haar laatste plaat Aviary van de franjes en speelt ze als duo: zijzelf achter een gigantische vleugel, haar vriend Tashi Wada op een slechts subtiel aanwezige synthesizer. ‘Zo zijn de nummers ook ooit ontstaan, maar het is waarschijnlijk de enige show die we op zo’n manier zullen doen’, grinnikt ze. Zo krijgt haar stem – met een gigantisch dynamisch bereik – eens alle ruimte om te floreren. Wonderschoon, maar minder intens dan haar bandshows.
Tim Hecker verkent de toekomst door traditie
De muziek van Tim Hecker heeft altijd geklonken alsof ze rechtstreeks uit een Blade Runner-achtige wereld getrokken is. Loodzware, dreigende drones, waarin zoveel lagen worden opgestapeld dat je als luisteraar bijna verpletterd wordt. Dat is vanavond niet anders. De Canadese producer zit stoïcijns achter zijn apparatuur vertraagde loops en synthlijnen over elkaar te leggen. Maar in plaats van ver naar de toekomst te kijken, blikt hij nu achteruit: net als op zijn laatste album heeft hij hulp van wat Japanse muzikanten die zich specialiseren in gagaku, een van de oudste muzikale stromingen ter wereld. Terwijl het podium van de Stadsschouwburg zo vol rook gepompt wordt dat er alleen silhouetten afsteken, klinken over de drones zware troms, worden er akkoorden opgebouwd op blaasinstrumenten van meer dan 1300 jaar oud, of biedt een paniekerige fluit gek genoeg verlichting. Tim Hecker heeft door dat als je maar ver genoeg vooruit kijkt, uiteindelijk de échte vernieuwing net zo goed ver in het verleden kan liggen.
Wordt Flohio de volgende grote grimester?
Ze heeft de tracks, de uitstraling, de energie: de Londense Flohio heeft alles in huis om de volgende grimester te worden. Een groot deel van de tracks waarmee ze stuiterend over het podium de kleine zaal van het Paard op zijn kop zet, kenden we al. De mechanische melodie van 'Se16' blijkt live nog veel meer impact te hebben dan op plaat, 'Wild Yout' kan uitgroeien tot een anthem, maar het is vooral een nieuwe track die de tent echt afbreekt. Over gabbersamples ratelt Flohio plat Londense stacato, en laat ze het matige zaalgeluid vergeten. Veel harder is er niet gedanst dit weekend.
Meer Rewire? Lees ook de verslaggeving van 3voor12 Den Haag in het dossier.