Popjournalisten zijn mislukte muzikanten. Het is een populair cliché, maar in het geval van ondergetekende gewoon waar. Jarenlang streefde ik als bassist van de Maastrichtse electropunkband The Dying Hippos naar rocksterrendom. Nooit van die band gehoord? Dat kan kloppen. Ons grootste wapenfeit is een derde plek in de finale van de Limburgse bandwedstrijd Nu Of Nooit 2011 en op YouTube heeft onze best bekeken video 2500 views. Na 5,5 jaar. Toch kostte het me nog geen twee weken om 70.000 Spotifystreams bij elkaar te verzamelen voor ‘Mannequin’, ons licht irritante liedje over het klassieke thema ‘verliefd zijn op een paspop’. Dat is meer dan de meeste nummers van bands in de ordegrootte Canshaker Pi, Bartek, The Homesick of Afterpartees in jaren gestreamd worden. Maar erg trots ben ik er niet op.
Zo’n vijf jaar nadat ik mijn rocksterrendroom liet varen voor een leven als kantoorslaaf, stuitte ik afgelopen mei op de site Streamify.me: een slick vormgegeven platform voor ‘songpromotie’. Streamify belooft tegen betaling ‘100% natural Spotifyplays’ te leveren, van ‘echte accounts uit voornamelijk de VS’. Echte account, waar je dus ook echte royalties voor ontvangt. Voor $ 150,- luisteren er 50.000 ‘mensen’ naar je. Of nou ja, ‘echte accounts’ in ieder geval. In hoeverre dat mensen zijn, leg ik zo nog wel uit. Vlak nadat ik je heb laten zien hoe vreselijk simpel het is om streams te kopen, dat je voor vrijwel ongelimiteerde nepstreams een dergelijke dienst niet eens nodig hebt, waarom het echt een heel slecht idee is om dit te doen en dat je een enorme, muziekhatende klootzak bent als je er na dit stuk nog aan begint.
Wacht even. Nepstreams, dat laat Spotify toch zeker niet zomaar toe?
In theorie niet. Spotify gebruikt algoritmes om playfraude te herkennen. Streamt een gebruiker slechts één artiest? Dan gaat er een rode vlag omhoog. Stream hij/zij die artiest extreem veel? Rode vlag. Wordt een specifiek nummer of album extreem vaak op repeat gezet? Rode vlag. Wordt je muziek alleen door nieuwe gebruikers gestreamd? Nou ja, et cetera. Te veel rode vlaggen, dan wordt je nummer zonder waarschuwing verwijderd van Spotify.
Zelfs als er helemaal geen sprake is van daadwerkelijke fraude. Dat overkwam bijvoorbeeld de Amerikaanse folkband Smokey and the Mirror. Zij riepen hun grotendeels Spotify-loze fanschare via nieuwsbrief op om hun album te streamen en kwamen erachter dat die paar duizend fans trouwer waren dan goed was voor de band. Hun muziek werd verwijderd en via hun platenmaatschappij hoorden ze dat dit gebeurd was op basis van ‘Fraudulent Streaming Activity’. Daar moeten we dus omheen zien te werken.
Nu streamingcijfers allesbepalend zijn voor de hitlijsten loont het natuurlijk om je groter voor te doen dan je bent. Maar kan dat? Kun je Spotify streams kopen? Net zoals je vroeger nep-Myspace-vrienden had? 3voor12’s Steven Stoffers dook in zijn eigen muzikale verleden en keek of hij er alsnog een carrière uit kon slepen. Fluitje van een cent?
Maar ik zet wel even lekker hoog in, het gaat hier om toekomstig rocksterrendom tenslotte. Een korte blik op de onderste regionen van de Top 100 in de week van 15 mei leert dat ik minstens 200.000 plays in één week op Spotify nodig heb om met The Dying Hippos de lijst te halen. Zeker omdat de tracks qua downloads en op andere streamingservices die meetellen voor je positie niks zullen doen. Mijn streams moeten bovendien allemaal uit Nederland komen. Dat betekent: gestreamd worden vanaf een Nederlands IP-adres. Ook een account dat is geregistreerd in Amerika, maar in Nederland streamt, zou moeten tellen als Nederlandse stream. En zo nam ik de proef op de som.
Kan het?
Ik trek drie inmiddels vijf jaar oude nummers van The Dying Hippos gratis van Bandcamp en zet ze via de Nederlandse online aggregator Songflow op Spotify. Voor 5 euro per stuk staan ze er een jaar op. Elk nummer ga ik met een andere techniek boosten: via Streamify, met een Spotifybot die via een zelfgemaakte lijst nepaccounts en proxy-ip’s ‘Nederlandse streams’ zou moeten kunnen leveren en ik zet de paar echte fans die The Dying Hippos nog hebben in om 24 uur per dag een playlist op repeat te zetten. In een browserwindow met het geluid uit. Het moet wel leuk blijven natuurlijk.
Wie een beetje goed googlet, stuit op een hele wereld van bots en diensten (Streampot, Mass Media Plus, de lijst is lang) die streams beloven. Maar het is in die hoek van het internet nogal schimmig allemaal. Voordat ik mijn creditcardgegevens terugvind op een Roemeens hackersforum, besluit ik voorzichtig te beginnen. Met échte streams.
Zelf streamen
Stap 1: maak een heel lange playlist van één eigen track. ‘In My Head’ van The Dying Hippos past bijvoorbeeld 5120 keer in een playlist voordat Spotify zegt: ho stop, 260 uur vunzige electropunk is wel genoeg.
Stap 2: laat die playlist door een aantal mensen 24 uur per dag streamen. Of in ieder geval, als ze zelf even niks aan het luisteren zijn. ‘In My Head’ duurt 3:03 minuut, dus in mijn geval zou deze methode maximaal 472 plays per account per dag kunnen opleveren. Dat schiet niet erg op, maar voor extra plays kun je het programmaatje AutoHotKey aanzetten. Daarin programmeer je heel gemakkelijk commando’s als ‘skip na 31 seconden door naar het volgende nummer’. Zo kun je in theorie per 24 uur dus bijna 2.800 plays per echt premium account vergaren. Oftewel: bijna 20.000 plays per week. Als meer dan tien hardcore fans dat consequent doen, dan kun je dus zomaar 200.000 echte plays per week binnentikken en staan The Dying Hippos straks in de Top 100!
Praktisch gezien zal die korte en zeer constante speeltijd echter heel snel opvallen bij Spotify, denk ik dan nog. Voor iets minder opvallend luistergedrag schrijf ik ook een scriptje dat een liedje minimaal 30 seconden speelt en daarna een willekeurig aantal seconden wacht met skippen. Ik kan totaal niet coderen, maar zelfs ik had zo’n gerandomiseerd scriptje in een paar uur draaiend. En als ik het kan, krijgen mensen die hier geld aan willen verdienen het zeker voor elkaar.
Deze zelfstream-methode leidt allereerst tot een pijnlijke constatering: de fans van The Dying Hippos zijn niet meer zo hardcore als je zou hopen. Na een oproep op onze Facebookpagina en twee dagen fulltime draaien op mijn eigen computer komt de teller nipt boven de 1.100 plays uit. Uit de openbare geografische informatie kan ik afleiden dat alleen mijn vriendin, drie ex-bandleden, vier vriende en één verdwaalde Brit hebben meegeholpen. Maar het goede nieuws is: negen man luisterden elk gemiddeld meer dan honderd keer naar ‘In My Head’ en Spotify heeft de muziek nog niet verwijderd. Sterker nog, na een week staat de track nog steeds live en... op meer dan 11.000 streams!
Doordat het scriptje de speellengte per track random koos, haal ik de 20.000 streams per dag waar ik op mikte totaal niet. Maar ik begin toch enigszins in limousines en champagne te geloven. Ik zet het script op ramkoers: skippen na elke 36 seconden. In de weken die volgen klimt de teller gestaag richting de 50.000. Spotify begint gerelateerde artiesten weer te geven, het aantal maandelijkse luisteraars loopt op naar 132 en die komen bovendien uit heel Nederland. Soms zelfs uit de UK, VS en Scandinavië. Oftewel: dit zijn echt niet meer alleen oude fans en vrienden. Ik fake onze band de grens over. Op de meest detecteerbare manier denkbaar. Eén account speelt één track van één band meer dan 2000 keer per 24 uur af, verder luistert vrijwel niemand, en toch grijpen de gevreesde algoritmes van Spotify niet in. Tijd voor zwaarder geschut.
"Ik begin toch enigszins in limousines en champagne te geloven. Ik zet het script op ramkoers: skippen na elke 36 seconden"
De spotifybot
Je kunt heel simpel zelf een scriptje schrijven, maar het is nog veel gemakkelijker om een bot te kopen. Na wat googlen schaf ik, gewoon via PayPal, voor 89 euro Spotviewbot aan. Hoewel ik vervolgens veel omwegen moet nemen om hem daadwerkelijk in handen te krijgen, lijkt het the real deal. Je krijgt zelfs een persoonlijk licentienummer en alles. Spotviewbot biedt veel meer mogelijkheden dan mijn eigen streamscript. Zo kun je een schier oneindige lijst (neppe) Facebookaccounts toevoegen waarmee de bot inlogt op de webversie van Spotify. Als je in datzelfde lijstje achter alle accounts ook nog ip-adressen van verschillende Nederlandse proxy-servers zet, lijkt het alsof er vanuit verschillende steden in nederland gestreamd wordt. In het artiestinformatie-tabje in Spotify zou de top 5 van steden waar we gestreamd worden dus volledig Nederlands zijn. Net echt.
In theorie kun je hiermee dus gemakkelijk een veelvoud van de streams pakken die ik zelf behaalde. Maar het blijft bij theorie. Ik krijg de bot met geen mogelijkheid aan de praat. Ik vermoed dat ik zelf iets verkeerd heb ingesteld en ik ben een te grote n00b om het op te lossen. Aan de andere kant lijkt het me geen goed teken dat de ‘websupport’, die me ná aankoop overigens nog hielp aan het juiste licentienummer, niet meer reageert. Reden één om geen Spotifyfraude te plegen is: op grote schaal frauderen vergt technische kennis en een laptop die er tegen kan dat je hem uit frustratie af en toe op de grond gooit.
Sidenote: de bot werkt gewoon een playlist af die je invoert. Op die van ons stond slechts één nummer van één band. Dat zou dus in theorie enorm opvallen bij Spotify. Maar als je een label hebt of een promotor bent van meerdere artiesten, kun je natuurlijk een playlist maken van álle verschillende nummers en artiesten die je wil boosten. Dan wordt fraude ineens een stuk minder detecteerbaar. Ga maar na. Gratis accounts die een paar uur per dag die playlist streamen, waarbij ze ook nog eens op willekeurige intervallen (maar altijd na minstens 30 seconden) de liedjes skippen, bouwen een organisch uitziend luisterprofiel op, dat steeds minder van echt te onderscheiden is. Als je lijst van (nep)accounts maar groot genoeg is, zou je met een dergelijke bot dus enorme aantallen slecht detecteerbare nepstreams moeten kunnen genereren. Als je hem aan de praat krijgt, tenminste.
Streamify
Tijd voor het échte paardenmiddel. Streamify, de Amerikaanse dienst waar het allemaal mee begon, zegt helaas alleen maar Amerikaanse streams te kunnen leveren. En dat lijkt te kloppen. Omdat ik niet meteen 300 dollar voor 200.000 streams wil neerleggen, test ik eerst het water met de demoversie die Streamify aanbiedt. In een paar dagen regelt die 1000 streams voor willekeurig welk nummer van welke artiest dan ook. Ik laat de site Forgotify een random artiest met nog 0 plays kiezen: Chloe Douglas. Onder een schuilnaam bestel ik de 1000 plays voor Chloe en welja, drie dagen later staat haar liedje ‘It’s Waiting For You’ op 1019 plays in Spotify. Omdat ze daarvoor nog bijna geen plays had, kan ik in haar openbare artiesteninformatie op Spotify bovendien zien waar die nieuwe luisteraars allemaal vandaan komen. L.A., Houston, Boardman, Boston en Ashburn hebben Tuscaloosa van de troon gestoten als primaire luisteraarsbron. Met name Boardman en Ashburn zijn hierin interessant, omdat dit notoire plekken zijn voor botservers. De ‘echte luisteraars’ die Streamify biedt, lijken dus toch ook echt eerder bots te zijn.
Dat is overigens de consensus op internetfora over dit soort diensten en het strookt met mijn ervaring bij een andere dienst die ‘echte luisteraars’ belooft. Mass Media Plus antwoordt via hun klantenservice (ja, echt) bijvoorbeeld wel direct hoe lang het allemaal zou duren, maar ontwijkt vragen over hoe het nu precies werkt: krijgen die ‘echte luisteraars’ bijvoorbeeld een appje wie ze moeten streamen? Kon ik voor een extra zakcentje zelf bijdragen aan hun netwerk door nummers op repeat te zetten? ‘Daar hebben we geen behoefte aan, dank voor de interesse’, luidt het korte antwoord. En vreemd is dat niet. Plays d.m.v. nepaccounts zijn eigenlijk de enige logische verklaring: om 500.000 streams of meer in een paar dagen te kunnen krijgen, heb je wel een héél enorme pool van ‘echte luisteraars’ nodig.
Omdat de plays dus van Amerikaanse servers komen, ga ik er de Nederlandse hitlijsten niet mee halen. Sowieso, puur op basis van Spotify binnenkomen in de hitlijsten, zonder dat er verder op social of in magazines, op sites of door de scene over je gepraat wordt, lijkt alle professionals die ik de afgelopen maanden over dit onderwerp sprak onmogelijk. Áls er in Nederland gefraudeerd wordt om populairder te lijken in de hitlijsten of om boekers en radiostations te imponeren, zal het vooral ‘ondersteunend frauderen’ zijn: een paar extra streams bovenop het echte aantal. For sake of the argument probeer ik echter wel het volume uit dat we nodig zouden hebben om in een Nederlandse hitlijst een deuk in een pakje boter te frauderen: zo rond de 200.000 plays in een week. Dat scheelt binnen de top 50 meest gestreamde tracks op Spotify in Nederland toch al gauw 20 plekken.
Computer says no. Streamify meldt bij het bestellen van 200.000 streams voor ‘Mannequin’ dat ze ‘op het moment geen bestellingen aannemen van meer dan 50.000 streams’. Ik probeer 50.000 streams te bestellen in een week, maar ik krijg weer nul op het rekest. ‘Deze bestelling komt neer op meer dan 8000 streams per dag en dat is gevaarlijk voor deze track. Spotify is streng. Een betere periode zou 180 dagen zijn. Lees onze gidsen voor de verschillende promotiestrategieën’, meldt een pop-up. In twee fascinerende how to-gidsen voor ‘unpopular’ en ‘established’ tracks wordt vervolgens zeer gedetailleerd uitgelegd hoe je Spotify strategisch om de tuin kunt leiden met behulp van Streamify. ‘Mannequin’ is met minder dan 1000 streams op dat moment ‘unpopular’, dus ik snap dat Streamify dat risico niet wil lopen. Ik laat mijn oude scriptje een dag lopen en probeer het nog eens. Zelfde melding, maar nu mis de aangeraden periode 90 dagen. Na veel trial-and-error blijk je 20.000 streams nodig te hebben om relatief risicoloos 50.000 streams in een week te kunnen bestellen bij Streamify.
Maar dan is het ook echt in een minuut gepiept. De volgende dag begint de teller op te lopen. Niet alleen de plays van ‘Mannequin’ stijgen keihard, ook het aantal maandelijkse luisteraars piekt enorm. Een week later zijn alle 50.000 plays bezorgd en hebben The Dying Hippos mar liefst 27.596 ‘luisteraars’ per maand. Oftewel: gemiddeld heeft elk Amerikaans account ons liedje minder dan 2 keer afgespeeld. Onopvallend weinig. Die strategie lijkt te werken, want het algoritme van Spotify heeft de fraude nog altijd niet gespot.
Of de royalties ook echt nog worden uitbetaald, weten we helaas pas over een paar maanden. Na aftrek van internetkosten, electra, een premium Spotify-account, inkoop van fraudediensten en niet-werkende bots zullen die met ongeveer € 450,- net genoeg zijn voor een biertje of twee. Reden 2 om niet te frauderen: de directe beloning in geld is vrij laag.
Reden 3 is echter serieuzer en hangt samen met reden 2. Want doordat je wel geld verdient met nepstreams, krijgen andere artiesten, met name de onafhankelijke en zij die bij een klein label zitten, minder uitbetaald per stream. Dat zit zo: Spotify gooit al zijn inkomsten in één pot, betaalt eerst de grote platenmaatschappijen de prijs per play die zij in deals hebben afgedwongen en verdeelt daarna het resterende geld over de overige plays. Door fraude zijn er veel meer plays, maar de pot geld wordt niet groter. Gratis accounts betalen immers geen abonneegeld. En dus gaat de prijs per play omlaag. Wie fraudeert, steelt dus direct van zijn collega-muzikanten. Bovendien is het unfair naar adverteerders. Ervan uitgaande dat bot(net)s vanwege kosten-efficiëntie voornamelijk gratis accounts zullen aanmaken voor hun doeleinden, zijn namelijk ook een boel advertenties aan dovemansoren gericht.
Maar daar stopt de schade niet. Als de Top 100 of Top 40 door Spotifyfraude niet meer kloppen, is er op zich natuurlijk nog geen man overboord. Maar bedenk even wat grootschalige fraude zou betekenen voor de charts die Spotify zelf onderhoudt. Dat zijn naast charts namelijk ook afspeellijsten, die weer als vliegwiel dienen voor nieuwe, echte plays. Als jij op 1 staat, wordt je vaker geluisterd dan wanneer je op 43 staat. Bovendien gebruikt Spotify afspeeldata om te bepalen welke liedjes op andere veel gevolgde playlisten komen, zoals Woordenschat of New Music Friday, én hoe hoog ze dan gezet moeten worden. Als je een hogere positie op dat soort lijsten te danken hebt aan fraude, dan ontvang je dus royalties die eigenlijk voor anderen bedoeld zijn.
Spotify heeft dus behoorlijk wat belang bij goede fraudedetectie. Dus hoe kan het in godsnaam dat The Dying Hippos na zulke duidelijke, zeer simpel detecteerbare fraude nog altijd te beluisteren zijn? Oh en nee, we zijn niet de enige die dit onderzoekje uitvoerden. Hier bijvoorbeeld. Of deze dude met een al even coole band genaamd Pinky Hue. En hier claimt iemand een bot die Spotify aan het wankelen zou kunnen brengen.
Natuurlijk legden we onze bevindingen ook voor aan Spotify zelf. De Zweden moesten er even over nadenken, maar na een week kwam er een zinnig antwoord (en waren The Dying Hippos van Spotify verwijderd). Wilbert Mutsaers, chef van de Nederlandse Spotify laat weten:
'De auteur concludeert zelf al dat al dit werk in meerdere opzichten niet erg effectief blijkt uit te pakken. Er wordt vooral aangetoond dat het verre van makkelijk is. Hij heeft er in dit geval ook niet mee bereikt wat hij dacht er mogelijk mee te kunnen bereiken - de song is in geen enkele playlist opgenomen - en bovendien trekt hij een aantal conclusies die niet geheel juist zijn. Ben dus voorzichtig met extrapoleren van deze conclusies zou ik zeggen. Het is zeker niet zo als dit kleinschalig 'lukt', het dan grootschalig ook wel zal lukken.
Hoe meer informatie Spotify kan krijgen over manieren die mensen zouden kunnen gebruiken om eventueel streams op ongeoorloofde wijze te verhogen, hoe beter natuurlijk. Erg goed dat hij dit onderzoek heeft gedaan en uitgevoerd dus. Zodra iemand aangeeft dat streams (mogelijk) oneigenlijk zijn opgeschroefd, start Spotify een onderzoek. De eigenaar van de muziek wordt ingelicht als bevestigd wordt dat gefraudeerd is met de streams. Dat is nu het geval. De eigenaar van deze muziek zal dus ingelicht worden of is mogelijk al ingelicht intussen. De streaming-aantallen zullen daarom komende tijd verwijderd worden en ook van de maandelijkse royalty en financiele statements verdwijnen.
Uit het artikel blijkt niet bepaald dat het een fluitje van een cent is, maar nog belangrijker is misschien wel om te weten dat de playlisten waarover gesproken wordt door editors worden samengesteld en het dus niet zo is dat als de streaming-aantallen maar hoog genoeg zijn, tracks als vanzelf in deze gecureerde playlisten terecht komen. Streaming-aantallen zijn voor sommige playlisten zeer relevant maar nooit 100% bepalend, en als wij wat opmerkelijks signaleren, laten we dat uitzoeken als dat al niet door de interne systemen vanzelf is gesignaleerd. Overigens, gezien de hoge aantallen streams waarover het gaat bij de charts-playlisten, is het in combinatie met de genoemde menselijke curatie, geen sinecure om er frauduleus doorheen te kunnen glippen.
Sterker nog, een in het artikel genoemde playlist als 'New Music Friday' wordt uberhaupt niet op basis van streams samengesteld, het gaat namelijk om nieuwe muziek en daar is per definitie nog geen data over. Het andere voorbeeld dat wordt genoemd is 'Woordenschat'. De tracks die we daarin opnemen, hebben vaak al wel significante streaming-data, de volgorde van de tracks wordt echter daar niet bepaald door het aantal gegenereerde streams.'