Nadat we voor de verkiezingen langs gingen bij Linde Schöne, Jairzinho en Torre Florim voor de Stemwijzer, blikken we nu terug op de verkiezingen met twee Nederlandse artiesten die in hun muziek, op social media en in interviews hun mening nooit onder stoelen of banken steken.
‘Wat heb jij gestemd?’, gooit Aafke Romeijn direct op tafel nadat Annelotte de Graaf zegt dat ze denkt dat de twee niet radicaal verschillen. ‘Groenlinks.’ Aafke lacht goedkeurend. ‘Ik Partij voor de Dieren. Ik vind Esther Ouwehand gewoon heel leuk. Heb veel contact met haar gehad over de vernieuwingen van de Europese richtlijn voor auteursrecht, om YouTube en Facebook te kunnen aanpakken. Er wordt natuurlijk flink tegen gelobbyd door die bedrijven, en zij is in de bres gesprongen. Echt goed. In hun verkiezingsprogramma stond ook een uitgebreide selectie over popmuziek. Ze zijn verdubbeld naar 5 zetels nu, awesome balls. ’
Overal waar je donderdagochtend komt, gaat het over hetzelfde. Rechts lijkt gewonnen te hebben, maar tegelijk is er de opluchting op links. De VVD is nog steeds de grootste, maar heeft toch flink moeten inleveren. De PVV is niet de grootste partij, een paar linkse partijen hebben het goed gedaan. Een hoop mensen weten nog niet wat ze er van vinden, maar Annelotte de Graaf (van Amber Arcades) en Aafke Romeijn (van Aafke Romeijn) weten het op een zonnig Utrechts terras al wel.
Groenlinks en de Partij voor de Dieren zijn er allebei behoorlijk op vooruit gegaan en de PVV is minder groot dan verwacht. Toch is rechts de grote winnaar. Is dit de best mogelijke uitslag, de minst slechte, of gewoon een slechte?
Annelotte: ‘Ik ben eigenlijk niet zo positief over de uitslag. Ik had misschien nog wel liever gehad dat de PVV iets groter was en de VVD iets kleiner. Dan had de VVD in elk geval niet meer om Groenlinks heen gekund bij de formaties. Nu is het business as usual. De status quo blijft, Rutte kan gewoon doorgaan. En Wilders kan gewoon blijven stoken en dingen roepen zonder dat er iets bewezen hoeft te worden. Alles blijft hetzelfde, alleen iets erger.’
Aafke: ‘Sterker nog, Rutte kan ook maar zo gaan regeren met ChristenUnie, SGP, D66 en CDA. Alleen D66 zou zich dan niet tegen de islam hebben uitgesproken. Dat rechts nu nog wat groter blijkt dan gisteravond na de exitpolls past in het hele narratief. De PVV’er wordt onderdrukt en mag niet voor zijn mening uitkomen, dat heeft Geert Wilders heel erg gevoed. Terecht, want als ik er een tegenkom sla ik hem voor zijn bek. Nee, natuurlijk niet. Ik heb verre familieleden die PVV stemmen, ik moet toch altijd even slikken als ik het voorbij zie komen in mijn tijdlijn. Maar ja, Nederland is rechtser geworden. Buma is bijvoorbeeld best extreem. Dat is wat ik altijd al eng heb gevonden aan het CDA, ook met Jaap de Hoop Scheffer. Het zijn kleurloze mensen die meewaaien met wat er gebeurt, als ze maar kunnen regeren. De grootste opportunisten eigenlijk. Zo’n Buma is slim in het gat gesprongen van Wilders, die telkens niet kwam opdagen. Toen ik dat zag gebeuren dacht ik nog heel naïef, daar gaat niemand in trappen. Het is zo obvious. Een dag later stegen ze meteen in de peilingen. Fuck man.’
Annelotte: ‘En maar hameren op veiligheid in dat laatste debat. “Veiligheid, terrorisme, veiligheid, veiligheid, terrorisme.” En volgens mij was het Pechtold die er niet eens tegenin ging. Hij had ook kunnen zeggen dat het nergens op slaat, dat het hier veilig is. Waar gaat de hele discussie over? Maar dan was hij natuurlijk een hoop stemmers kwijt geraakt.’
Aafke: ‘“We moeten het probleem van de moslims niet onderschatten!” Zo gaat dat, de eerste drie keer dat iemand zegt “Islam, boe!” denk je nog "jeetje". Na vijf keer is het normaal. Het is zo raar dat al die christelijke partijen massaal het anti-islam jargon zijn gaan gebruiken. Ondertussen wordt er gezegd dat ze hun religie beter vinden dan die andere. Het feit ook dat we moslims dwingen zich uit te spreken tegen terrorisme. Ik geloof zelf niet, maar kom uit een gemengd katholiek-doopsgezinde familie. En ik geloof ook wel dat het christendom iets positiefs kan zijn. Maar die shit die Buma uitslaat, dat is niet mijn christendom. Dit is zo destructief en kwalijk. En zo’n Rutte die ook nog zegt dat hij het geluid van kerkklokken mooier vindt dan dat gejammer uit minaretten. Vervolgens zei hij dat hij problemen had met de oproep voor het gebed. Alsof die kerkklokken iets anders doen op zondagochtend. Zo hypocriet.’
(Tekst gaat door onder de foto)
'Als ik er een tegenkom sla ik hem voor zijn bek'
Veiligheid was een groot onderwerp in aanloop naar de verkiezingen. Terecht? Of hadden jullie liever andere onderwerpen als belangrijkste gezien?
Aafke: ‘Volgens mij het had vooral over het klimaat en verdraagzaamheid moeten gaan. De planeet, en hoe er samen op te leven. Dat is toch de basis? Klimaat is deze verkiezingen aardig ondergesneeuwd en verdraagzaamheid is omgedraaid tot bangmakerij.’
Annelotte: ‘Voor mij hetzelfde. Ik ben redelijk pro-Europa, en ik was bang dat dat mis zou gaan. Volgens mij komt dat nu nog wel goed. Wat betreft het milieu: je ziet wel dat Groenlinks en de PvdD gegroeid zijn. Dat vind ik een goed teken. Het was in het laatste debat bijzonder om te zien hoe Rutte mij zelfs kon laten denken dat de VVD eigenlijk nog helemaal niet zo slecht is voor het klimaat. Hij is daar zo goed in. Ik sta voor alles wat de VVD niet is, maar als ik hem in debat zie, wil ik er nog in meegaan ook.’
Aafke: ‘Het lukt mij ook niet een hekel aan hem te hebben. Ik heb respect voor hem. Ik heb een tyfushekel aan zijn beleid, maar hij heeft de afgelopen vier jaar wel constructief beleid gevoerd. Daarbij heeft hij ook nog eens het kabinet aan de praat gehouden, wat al lang niet meer gelukt was. Maar wat-ie gisteren ook zei: dat het verkeerde populisme verloren heeft. Wat is goed populisme dan? Is dat niet hetzelfde als het onderscheid tussen zinloos en zinvol geweld? Bij de PvdA zie je iedereen ten onder gaan aan een gladgestreken mediatraining. Bij Rutte zie je dat nooit. Als vakman is-ie echt goed. Al zouden er zes van zijn ministers aftreden, hij blijft altijd relaxed. Ik weet niet wat voor valium hij slikt of hoeveel hij blowt. Net als Klaas Dijkhoff, jammer dat ze VVD’ers zijn.'
Dat was slim he, hoe Dijkhoff in de laatste weken naar voren geschoven werd als hele coole guy. Zelfs mijn meest linkse vrienden stuurden me screenshots van zijn carnavals-interview.
Annelotte: 'Klaas from the block, zo normaal gebleven. Ook slim hè, die slogan? "Doe normaal." Wat is normaal? Het is een standaard die altijd verschuift. Volgens mij bedoelen ze gewoon een witte meneer van middelbare leeftijd, met wat geld op de bank. Dat is normaal. Als je dat niet bent, dan ben je blijkbaar niet normaal en zoek je het maar uit.'
Aafke: ‘Ja, ’t is marketing. En dat is wat de VVD altijd goed gedaan heeft. Parlementair journalisten schijnen vooral links te stemmen. Maar als je ze vraagt waar ze het liefst komen, dan is dat altijd de VVD. Die hebben van oudsher het imago van de leukste. Ze hebben de meeste humor en alles lekker voor elkaar. Het is de club waar je bij wil horen. Echt gezellig, echt Nederlands. Maar dan wel vooral voor wie het al goed voor elkaar heeft, voor wie al geld op de bank heeft. Voor wie kan veroorloven dat de staatssteun teruggeschroefd wordt.’
Maar met zoveel stemmen is het vast niet alleen de typische rijke Nederlander die op de VVD heeft gestemd.
Aafke: ‘Het is vooral de club die dromen uitstraalt, de club van de succesvolle mensen. Als ik naar ze kijk, zie ik veertig Minerva-jongetjes met dezelfde stropdassen, die te veel kroketten eten en niet sporten. Ard van der Steur keer veertig. Maar rechts heeft altijd een positief verhaal. Het linkse discours begint altijd met iemand of een groep die achtergesteld is. Of dat je iets niet meer mag doen. Dat willen mensen gewoon niet horen.'
Maar op links is Groenlinks onder Jesse Klaver enorm gegroeid
Aafke: ‘Ik denk dat het komt doordat hij het geen partij noemde, maar een beweging. Dat is gaan leven.’
Annelotte: ‘Ik trok dat slecht, hoor. Bernie Sanders-taferelen. Misschien ben ik daar toch te Nederlands voor. DOE GEWOON NORMAAL! Oi, zo klink ik als een VVD'er he? Maar op een of andere manier zag je ook dat-ie het zelf niet geloofde. Alsof hij een toneelstukje aan het doen was. I don’t buy it, maar ik was het eens met zijn programma en vond hem hem goed in debat.’
'Op een of andere manier zag je ook dat-ie het zelf niet geloofde'
Aan de onderkant is er ook veel gebeurd. Zoals gezegd is de Partij voor de Dieren gegroeid, tegelijk heeft Artikel1 het niet gehaald en komt Forum voor Democratie binnen met twee zetels.
Annelotte: 'Zo zonde van Artikel1. Het is een groot thema waar ze voor staan. Trouwens, dat viel me ook tegen van Groenlinks en Partij voor de Dieren, hun lijsten waren heel wit. Een huisgenoot wilde op PvdD stemmen, maar heeft uiteindelijk blanco gestemd omdat-ie zich niet herkende in de lijst.’
Aafke: ‘Ik vond Sylvana Simons heel slimme dingen zeggen. Er zitten straks gewoon nul zwarte mensen in de Kamer. Nul. En dan die Baudet. Ik snap het niet. We kennen hem van toen die versiergoeroe die Australië niet in mocht, omdat hij het had over vrouwen fysiek overmeesteren. Toen er ook in Nederland groepjes zich daar tegen begonnen te verzetten, is Baudet naar voren gesprongen om hem te verdedigen. Daarvan is hij bekend. Hij is de lul die dat soort shit zegt. Vervolgens ging hij wat meer schrijven, kwam er een roman, zei hij “ho ho, ik ben ook academicus”, en nu zit hij in de politiek. Ik snap het niet!’
Ik sprak iemand die op hem ging stemmen omdat-ie het mooi vond dat Baudet als-ie niet met politiek bezig was, waarschijnlijk alleen zou schrijven, reizen en met de meisjes bezig zou gaan.
Annelotte: ‘Dat willen we al helemaal niet, Geen boeken meer, ga maar in de Kamer!’
Aafke: ‘And leave the meisjes alone!’