Muziekgeschiedenis schrijven
Het begon maandagochtend vroeg. Onder de hashtag #TIDALforALL en met fel blauwgekleurde profielfoto’s betuigden onder andere Beyoncé, Coldplay en Rihanna hun steun aan Tidal. Nu blijkt dus waarom ze zo betrokken waren: ze zitten er middenin. De lijst deelnemers is indrukwekkend: Alicia Keys, Beyoncé, Calvin Harris, Chris Martin van Coldplay, Daft Punk, Jack White, Jason Aldean, J Cole, Win Butler en Régine Chassagne van Arcade Fire, Kanye West, Deadmau5, Madonna, Rihanna, Nicki Minaj en Usher. De deelnemers hebben allemaal 3% van de aandelen gekregen, weet Billboard. In ruil daarvoor beloven ze de dienst exclusieve content te leveren. Met de zestien artiesten die de dienst nu dragen, is zo'n beetje de hele top van de hedendaagse popmuziek vertegenwoordigd. Maar wat is Tidal nu precies?

Tidal is een streamingdienst vergelijkbaar met Spotify, met optioneel een versie met hogere geluidskwaliteit, die dan wel twee keer zo duur is. Vanochtend werd de komst van Tidal op sociale media gevierd als een revolutie. Usher en Kanye West spoorden fans aan om “het tij te keren en muziekgeschiedenis te schrijven”, en Jay-Z zelf citeerde Bob Dylan’s invloedrijke protestsong The Times They Are A-Changin’. “In support of what is fair, of what is the future,” aldus Nicki Minaj op Instagram.

Star power
Tidal bestaat al een tijdje; in oktober 2014 werd het al in de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Canada gelanceerd. De features waren toen hetzelfde: hoge kwaliteit streaming voor 19,99 dollar per maand, een standaardversie voor dezelfde prijs als een Spotify premium abonnement: 9,99 dollar. Wat Tidal toen nog niet had was star power, iets wat Jay-Z in overvloed bezit. Met zijn mediamanagementbedrijf Roc Nation is de rapper ook achter de schermen een grote speler in de muziekbusiness, en nog steeds is hij bezig zijn imperium uit te breiden. Met Tidal weet hij in te spelen op een veel gehoorde klacht van muzikanten: ze willen hun muziek niet gratis weggeven. Waar je van Spotify gratis gebruik kunt maken in ruil voor lagere geluidskwaliteit en advertenties, biedt Tidal die mogelijkheid niet.

Er klinken al langer klachten over hoe weinig muzikanten verdienen aan Spotify, maar volgens de artiesten is het niet alleen een kwestie van geld. Björk hield haar nieuwe album van Spotify af, Taylor Swift haalde zelfs haar hele catalogus weg. Beide gaven aan het product van hun harde werk niet “voor niets” weg te willen geven. Inmiddels is vanuit het kamp van Swift al bekendgemaakt dat haar muziek wél op Tidal te beluisteren zal zijn (behalve haar meest recente album 1989). Wel opvallend dat zij niet tot het selecte gezelschap bij de Tidal presentatie hoorde. Spotify is ervan overtuigd dat een freemium model essentieel is om mensen de dienst binnen te lokken, waarna het moet proberen de klant te overtuigen dat een advertentieloze versie die op mobiel werkt, meerwaarde heeft. Tidal biedt überhaupt geen gratis optie. Er is dus juist wel een dure versie. Maar waarom is die zo duur?

Hoor je het verschil?
Dat verschil zit hem in het bestandstype dat Tidal gebruikt. Met Tidal Hifi luister je naar FLAC-bestanden, tegenover 160 kbps MP3’s op gratis Spotify en 320 kbps MP3’s op Spotify Premium. Alle drie deze bestandstypen zijn gecomprimeerde versies van de originele bestanden. Comprimeren is het proces waarbij digitale bestanden 'kleiner' worden gemaakt, zodat ze minder schijfruimte innemen. Het verschil is dat bij het comprimeren van FLAC-bestanden geen data verloren gaat, dit noem je lossless files. Bij comprimeren naar MP3 gaat er een kleine hoeveelheid data verloren, waardoor je een subtiel verschil zou moeten kunnen horen, vooral in de hoogste en laagste frequenties.

Nogal een technisch verhaal, maar wat betekent het in de praktijk? Hoor je het verschil eigenlijk wel op de audioapparatuur die de gemiddelde mens thuis heeft staan? Toen Neil Young eerder dit jaar zijn Pono player (geen streaming-, maar een downloaddienst) presenteerde, deed iedereen er nogal lacherig over. “Ik weet niet of je het hoort, maar je ervaart het in ieder geval,” antwoordt Frans Hagenaars, producer van een enorm aantal platen voor het Nederlandse Excelsior-label. Mits je een goede audio-installatie hebt staan thuis: “Thuis luister ik behalve vinyl ook muziek vanaf mijn computer, die gaat dat via wifi en een DAC naar mijn stereo. Dan merk je het verschil zeker wel.”

Beats by Dr Dre
Zo’n DAC is een digital-to-analog converter, die het digitale bestand omzet in een analoog (en dus luisterbaar) signaal. Een externe DA-converter van goede kwaliteit is volgens audiofielen sowieso onmisbaar om digitale muziek te luisteren, en die audiofielen zullen wellicht ook behoefte hebben aan betere bestanden: “Je luistert muziek om te ontspannen, maar met lage kwaliteit bestanden zijn je hersenen als een gek aan het werk om alles wat ze bij het comprimeren hebben weggelaten er weer bij te fantaseren. Als je naar mooie hoge resolutie bestanden luistert hoeven je hersenen niet aan het werk, en kunnen ze gewoon genieten,” aldus Hagenaars. Maar daarbij is een goede installatie wel essentieel. “Als ik gewoon iets op mijn laptop of telefoon draai kan ik perfect horen wat er allemaal gespeeld wordt, maar niet de geluidskwaliteit. Ook op van de speakertjes van zo’n dure MacBook Pro hoor je dat niet. Maar met een converter en goede speakers of een koptelefoon wel.”

Ook Allert Aalders, geluidstechnicus en synthesizer-expert, benadrukt het belang van een goede geluidsinstallatie, wil je het verschil horen tussen Tidal Hifi en Spotify Premium: “Over het algemeen hoor ik op gemiddelde geluidssysteempjes thuis het verschil niet heel erg met lossless formaten en hoge kwaliteit MP3’s. Op de grotere en betere installaties hoor ik het wel. Als je thuis hele mooie speakers en een mooie versterker hebt staan, is er wel verschil, maar als je gewoon luistert door je radiootje of je Beats By Dr Dre koptelefoon ga je het niet horen, dat durf ik wel te beweren. Maar als je een Beats-koptelefoon hebt, vind je audiokwaliteit sowieso niet belangrijk.”

Snelle jongens uit Silicon Valley
Die sneer naar Beats By Dr Dre zal het Tidal team wel bevallen, want verwacht wordt dat uit de koker van Dre (tegenwoordig in dienst van Apple) later dit jaar ook spectaculair nieuws op dit vlak zal volgen. Het klopt wel: de meeste mensen zijn gewend muziek te luisteren via gemiddelde koptelefoontjes, op hun telefoon of eenvoudige geluidsinstallatie. Om nog maar te zwijgen over het dataverbruik van lossless bestanden. Daar is de bundel van de gemiddelde gebruiker absoluut nog niet tegenop gewassen. Sterker nog: met de hele maand Spotify streamen op weg naar werk komen veel mensen al niet uit. 

Dat andere unique selling point van Tidal lijkt op het eerste gezicht veel krachtiger. Hoe gevoelig is de consument voor het feit dat Tidal voor bijna helft in bezit is van deze artiesten (48%, volgens Billboard), in plaats van snelle jongens uit Silicon Valley of platenbonzen van major labels? Maakt 'ons' dat echt uit? Wat Tidal nu precies per stream aan artiesten betaalt is overigens niet bekend. De verdeling van de royalty’s uit Tidal loopt natuurlijk net zo als die uit Spotify: via de labels. En juist daar ligt een groot probleem. Maar wat als deze invloedrijke artiesten druk gaan zetten op hun management en labels om hun muziek weg te halen bij andere diensten dan Tidal? Dat zou een groot gat slaan in de concurrentie, maar is het een realistische gedachte? Dat valt te bezien, zeker in deze markt, waarin de grote spelers diep in de zakken tasten om elkaar uit te roken. Het Tidal team is er uiteraard van overtuigd dat ze een overweldigend verschil kunnen maken. Of zoals gastvrouw Alicia Keys afsluit: "This is the beginning of a whole new era."