Steye Hallema is componist, filmmaker, kunstenaar en programmamaker voor VPRO’s medialab. “Ik houd me bezig met nieuwe media om verhalen te vertellen, en Virtual Reality is daarin iets dat nu heel erg aan de hand is.” Voor de VPRO maakte hij onder meer de peepshow die dit jaar op Lowlands was te ervaren met een Oculus Rift. Daarvoor zat hij bij multidisciplinaire theatergroep PIPS:labs, waarmee hij in 2013 een heus spookhuis naar Lowlands bracht. Hallema maakte eerder al twee VR-clips, maar de video die hij maakte voor het nummer ‘What Do We Care 4’ van zijn band Steye & The Bizonkid (het best te bewonderen via de VPRO VR-app in iOS of Android) gaat nu hard. De clip is genomineerd voor een heuse UK Music Video Award, in de categorie Best Interactive. In de clip sta je als kijker in een enorme hal, waarin tegelijk van alles om je heen gebeurt. Op de computer of in de app is het al indrukwekkend, met een Oculus Rift is het effect alleen maar groter.

Hallema: “In VR is knippen heel lelijk. Hoe ga je dan van shot naar shot? Ik bedacht dat er steeds een nieuwe ‘laag’ over de kijker heen wordt getrokken, bijvoorbeeld door hoelahoeps en spiegels. Je komt steeds in een nieuwe wereld. Inhoudelijk is dat ook interessant. Het gaat over wat die werkelijkheid betekent. Bij de VPRO peepshow gaat dat op min of meer dezelfde manier: de kijker wordt voorgehouden dat hij steeds een nieuwe Oculus Rift op zijn hoofd krijgt, waardoor het al snel onduidelijk is in welke ‘wereld’ hij zich bevindt. “Ik ben altijd gefascineerd geweest door het Droste-effect”, aldus Hallema. 

Tietenmonster
Een andere keuze is om de camera in de Steye & The Bizonkid-clip zelf aan te kleden als “tietenmonster” met vijf ogen. “We kwamen er al snel achter dat die camera maar een beetje een suffe mongool was, zeker als al die spiegels erop afkomen. We dachten: een goed verhaal heeft sowieso iets te maken met seks, dood, de werkelijkheid, eten of andere grote thema’s. Dus zijn we maar voor seks gegaan. Verhalenvertellers zeggen vaak dat de inhoud leidend is. Daar ben ik het helemaal mee eens, maar juist in de vorm zit al vaak heel veel inhoud. Dus daar begin ik graag mee.”

Toch is het mogelijk om door middel van VR een klassiek verhaal te vertellen, denkt Hallema. “Je kunt wel van A naar B, alleen niet simpelweg door shot achter shot te zetten. In de clip gebeurt van alles tegelijk; je kijkt één kant op maar aan de andere kant verandert de scene tegelijk volledig. Dat maakt een vertelling veel organischer dan nu vaak gebeurt. Maar eigenlijk draait het bij VR niet echt om vertellen maar om ervaring. De vertelling past zich aan aan de ervaring. Dat is altijd zo geweest: je hoort nog steeds dat verhaal hoe het publiek bij een van de eerste bioscoopfilms (L'Arrivée d'un train en gare de La Ciotat, red.) wegrende omdat ze dachten dat er écht een trein de zaal inreed.” 

”Ik dacht: het zal wel”
Hallema zag er in eerste instantie weinig heil in de video in te sturen voor de UK Video Music Awards. “Ik dacht eigenlijk: het zal wel. Een kostuumontwerpster waarmee ik werk zei: je moet hem echt insturen hoor. Ik had er niks van verwacht. Aan de andere kant: die clip is wel een internationale megahit bij VR-enthousiastelingen. Ik dacht dat de storm een beetje was gaan liggen, maar hij wakkert nu juist pas aan.”

De concurrentie is met onder meer Foals, Coldplay, Cee Lo Green en Years & Years niet mals. “Natuurlijk huge om daartussen te staan, maar tussen die andere video’s – ik zal proberen bescheiden te blijven – maken we echt best wel kans. Mijn favoriet is de andere 360-video van Foals, maar ook die is nou niet bepaald mind-boggling.” In de interactieve lyric video voor Cee Lo Green’s ‘Robin Williams’ zien we elk woord uit de tekst live ingetikt worden op Google. “Leuke vondst, maar dergelijke video’s heb ik al minstens acht keer voorbij zien komen.” Coldplay pakt het voor ‘Ink’ anders aan met een video waarin je als kijker het verhaal bepaalt, door steeds te kiezen tussen twee opties. Hallema: “Ik vind het een mooie video, maar persoonlijk zoek ik als VR-maker niet naar keuzes; ik vind niet dat keuzes een video per definitie spannend maken.”

 “Ik vond het te makkelijk”
Geen kleine jongens om het tegen op te nemen, maar zelf beschikte Steye & The Bizonkid ook over de nodige middelen. De clip kon via het TAX-videoclipfonds uiteindelijk voor 15.000 euro gemaakt worden. “Dat is tegenwoordig heel veel voor een clip, maar je bent zo aan het pionieren dat er al heel veel geld opgaat vóór je eindelijk iets echt goeds hebt.” Het oorspronkelijke idee voor de clip was behoorlijk anders: “een OK Go-achtig stripverhaal”, waarin mensen op de achtergrond borden met de tekst omhooghouden. “Daar was al een paar duizend euro aan opgegaan, maar daarna heb ik het idee nog helemaal omgegooid. Ik vond het te makkelijk, dacht dat het nog zóveel beter zou kunnen.”

Het idee voor de nieuwe versie begon met een vrijgezellenfeest van een vriend, in Bergen aan Zee. “Ik ben daar opgegroeid, in de duinen. Dus ik liep erheen en vond uit het niets een klavertje vier. Zijn vriendin was ook nog eens ernstig ziek, dus ik vond het mooi om dat klavertje vier aan hem te geven: ‘dit is jouw dag’. Ergens verderop ligt een met mos begroeide heuvel, waar we als kind altijd vanaf koprolden. Dat gingen we weer doen, met al die biertjes erin ging het harder dan ooit. Ik brak mijn schouderblad, dacht nog: hoe kan ik nou op dezelfde dag én een klavertje vier vinden én mijn schouderblad breken?” Uiteindelijk moest Hallema vanwege dat ongelukje de laatste shoot voor de video afzeggen, en had hij een maand de tijd om de uitwerking te verfijnen. “Dat klavertje vier heeft er dus toch nog voor gezorgd dat de clip veel en veel vetter is geworden.”

Hallema is al weer volop bezig met ideeën voor toekomstige VR-videoclips. “Maar bij What Do We Care 4 zijn het echt vijf clips in één, dat moet in de toekomst echt effectiever want dat is niet voor elke clip vol te houden.” Het liefst zou hij nog eens een VR-clip voor een echt grote popster willen maken. “Lady Gaga bijvoorbeeld, maar het liefst Björk. Toen ik haar interactieve video voor Stonemilker zag, dacht ik: kom op, je kunt met de meest awesome creatieve teams ter wereld werken, en dan kom je met dit? Ik zie VR echt als een soort koptelefoon voor de ogen. Als je ziet wat de koptelefoon voor de muziek heeft gedaan, zijn er nog genoeg mooie, bizarre clips te maken.” 

De VPRO VR-app is te downloaden voor iOS en Android. De plaat SuperSilverStrawBerry is te beluisteren op Spotify: