Als een voetbalcoach, zo zit Colin Benders erbij op deze zonnige dag in Kytopia. “Kom op, jongens, nog één keer concentreren”, wil hij maar zeggen. Vlug bespreken de dik twintig muzikanten de eerdere twee improvisaties van vandaag, die ieder dik anderhalf uur duurden. “Die disco-jam? Die kon écht niet. Maar goed, hebben we dat vast gehad zodat we weten dat we dit nóóit meer hoeven te proberen. Het is nu zaak om de eindjes aan elkaar te binden. En vocalisten: het is jullie tijd om te shinen.” En dan, dan wijst Benders de blazerssectie aan: voilà, het is aan hen om dit ‘instartmoment’ te beginnen.

Wat volgt is dik tachtig minuten aan geheel geïmproviseerde muziek, van een smooth jazz-flard via een soort spacesoul met Omar Soulay op vocoder naar een bluesy ballad met Kyteman als vanouds op trompet, tot een vrij lomp drum ’n bass-ritme. Af en toe lijkt het een ongestructureerde chaos van Fender Rhodes-solo’s en gescandeer van rapper Pax, af en toe blijft het orkest te lang hangen in hetzelfde idee en een enkele keer dirigeert Benders de muzikanten ternauwernood langs de randen van de muzikale afgrond, maar even zo vaak ontstaat er plotsklaps iets magisch waarin alles op haar plek valt.

“Voor die momenten doe ik het”, glimlacht Benders even later in de laatste zonnestralen van de dag. “Ik voel mezelf een soort chearleader in het geheel, of inderdaad een soort coach: ik ben onderdeel van het publiek, maar heb wél invloed op de muziek, ik mag alles finetunen totdat het perfect is. Op z’n best hoor ik tijdens de jamsessies muziek die ik zelf nóóit had kunnen bedenken, maar die prachtig is. Toen Ahmed [Omar Soulay, red.] die vocoder gebruikte, bijvoorbeeld. Hij was verlegen als de pest en heel zenuwachtig, maar je zag hoe hij steeds meer kon loslaten, de rest van de band met hele mooie toevoegingen kwam en zich echt óm zijn karakter heen wikkelde. En dan komt Niels [Broos, de toetsenist] erdoorheen met een soort muzikale Gilles de la Tourette: hij gooit er een keiharde lijn doorheen die volstrekt de andere kant op gaat. Dat is toch te gek?”

Terug naar de repetitie. Met een berg aan handgebaren bespeelt Kyteman zijn orkest, hij gebruikt z’n armen welhaast als crossfader tussen twee partijen en laat de muzikanten pijlsnel switchen van het ene naar het andere idee. Benders heeft er een eigen taal mee ontwikkeld, vertelt hij tussendoor. “Ik heb handgebaren voor alles: elk akkoord kan ik doorgeven. Dat leren ze nu ook zelf, zodat de strijkers bijvoorbeeld kunnen laten zien welke kant ze op proberen te gaan.” Benders kan de strijkers gebaren een ondersteunend bedje te leggen, de drummers sommeren harder of zachter te spelen, en de band weer ‘from the top’ te laten spelen. Hij duwt zijn hand als een pistool tegen zijn hoofd. “Dit is de ‘earthquake’. Wanneer ik die gebruik, mag je een geheel nieuw idee inzetten, dwars door iedereen heen.”

En die earthquake wordt regelmatig gebruikt. Zo stuift er plotsklaps een snelle staccato baslijn door een bed vol strijkers, die uiteindelijk uitmondt in een extreem dub/drum ’n bass-ritme. Het wordt na een kwartiertje bruut gestopt. “Oké, dat duurde te lang”, gromt Benders. “Het begon héél vet, maar hoe kom je hier weer uit? Hij landde niet. Maar goed: zo is het genoeg voor vandaag. We hebben geen hiphop gedaan maar…” Stilte. Dan een grijns. “Fuck hiphop! Laten we morgen gaan oefenen op eindes.”

Doodeng
Tot dusver de repetitie. Maar hoe het dadelijk wordt om ook voor een publiek van dik duizend man per show te spelen? “Dat wordt doodeng, hè? Jullie hebben op 3voor12 eens een artikel geschreven over ‘De nieuwe kleren van Kyteman’, in dit geval had ik jullie helemaal gelijk gegeven: we hebben geen muziek, geen akkoorden, geen melodieën, we hebben níets om op terug te vallen. Als het mis gaat, dan gaat het gruwelijk mis.”