Het blokkeren van The Pirate Bay heeft niet geleid tot een afname van het downloaden uit illegale bron. Dat concludeerde dagblad NRC vorige week op basis van een eigen onderzoek in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam (pdf). Zij ondervroegen mensen voor en na de blokkade van de befaamde site en concludeerden dat de veelbesproken actie tot weinig verschil in het gedrag van mensen leidde. Sommige mensen stopten, andere zochten omwegen of alternatieven, er waren zelfs mensen die nadien pas begonnen. Alles bij elkaar nam het downloaden uit illegale bron na het blokkeren van het vlaggenschip niet af, maar juist toe. Dat geldt vooral voor het downloaden van films en series.

Kim Dotcom en de boxoffice
Interessant Duits onderzoek in dezelfde categorie: de sluiting van de grote cyberlocker Megaupload begin 2012 is niet goed, maar juist slecht geweest voor het bioscoopbezoek van kleine en middelgrote films. Een interessante uitkomst, vooral omdat juist kleine makers het meest als de slachtoffers van piraterij geschetst worden (niet alleen in de film, maar ook in de muziek). De onderzoekers zijn zelf verrast door het resultaat, maar ze hebben ook een verklaring: juist voor kleinere producties – met een minder groot marketingbudget – is het bereiken van een groot publiek moeilijk en tegelijk erg belangrijk. De illegale verspreiding van dergelijke films brengt ze uiteindelijk ook bij het betalende publiek. Voor kleine bands zou dit mechanisme kunnen werken voor de bezoekersaantallen van tours. Veel bands rekenen immers niet meer op de inkomsten uit albumverkopen, maar proberen hun geld te verdienen ‘on the road’. Noodgedwongen of niet, het is de realiteit.

Alleen de grote blockbusters profiteren licht van het verdwijnen van Megaupload, stellen de Duitsers. Een van de mannen achter zo’n ‘blockbuster’ - HBO-serie Game Of Thrones – zei onlangs iets zeer opmerkelijks. Jeff Bewkes, CEO van Time Warner noemde het een groot compliment dat de serie de meest gedownloade ter wereld is. Hij noemde het zelfs ‘beter dan het winnen van een Emmy’. Hoe moeten we die uitspraak nu inschatten? Als een soort ‘laten we er de positieve kanten maar van inzien’? Ze zullen zich bij HBO de haren toch wel uit het hoofd rukken bij het zien van de populariteit van de serie op de torrents? Of gaan we langzaam maar zeker toch echt toe naar een nieuwe realiteit, waarin piraterij een zekere rol speelt, maar waarin legale alternatieven meer en meer gewicht krijgen?

Halfjaarcijfers NVPI
In Nederland zijn die legale alternatieven er nog niet echt voor films en series. Het Amerikaanse bedrijf Netflix kondigde onlangs aan in Nederland van start te gaan, maar op dit moment zijn bloedfanatieke volgers van een populaire serie als Game Of Thrones echt aangewezen op The Pirate Bay en al zijn varianten, of op geduld. Voor muziek is dat anders. iTunes heeft al jaren een zeer complete catalogus, maar het zijn vooral de streamingdiensten als Spotify en Deezer die momenteel veel terrein winnen. De halfjaarcijfers van de NVPI liegen er niet om. Het aandeel van de streamingdiensten steeg met maar liefst 131% ten opzichte van het eerste halfjaar van 2012. PriceWaterhouseCoopers rekende verder en concludeert dat de digitale markt door deze groei waarschijnlijk in 2015 groter is dan de fysieke markt, die verder en verder wegzakt.

De conclusies van piraterij-onderzoek zijn duidelijk: blokkeren en offline halen brengt hooguit rimpels teweeg in het downloadgedrag van mensen, het water gaat niet rigoureus de andere kant op stromen. En tegelijk weerhoudt dat mensen er niet van een abonnement te nemen bij een dienst als Spotify.

Buma pal achter Brein
En toch blijven voorstanders van een streng-anti-piraterijbeleid maar hameren op blokkades. Zo schutterde Paul Solleveld van de NVPI gisteren tegenover Tweakers. Hij stelt dat de blokkade van The Pirate Bay de sterke groei van streamingdiensten ‘zeker geholpen heeft’, maar durft bij doorvraag ‘geen causaal verband te trekken’. Dat is wel zo verstandig, want onderzoek wijst juist helemaal niet op zo’n causaal verband. Je zou eerder kunnen stellen dat de legale diensten razendsnel groeien ONDANKS het gelijk blijven of zelfs groeien van downloaden uit illegale bron. Kennelijk is het niet doorslaggevend dat een product gratis is, maar is de kernfactor dat nu het product ontwikkeld is dat mensen daadwerkelijk willen hebben. Toegang tot een grote muziekbibliotheek hoeft niet gratis te zijn.

Buma/Stemra durft stelliger te zijn dan Paul Solleveld. De rechtenorganisatie steunt piraterijbestrijder Brein ondubbelzinnig. “Sinds het blokkeren van The Pirate Bay is het Nederlandse bezoek aan de website met 80% gedaald. Dit is inclusief alle omzeilingen die er op het internet te vinden zijn. Dat een groot gedeelte van deze bezoekers vervolgens op zoek gaat naar andere illegale alternatieven toont juist aan hoe succesvol de blokkade is, en hoe belangrijk het is dat Stichting Brein zijn werk voortzet en andere sites ook laat blokkeren. Ook blijft Buma/Stemra er op aandringen dat de internet service providers en de overheid hun verantwoordelijkheid nemen voor deze massale schending van rechten van muziekauteurs en muziekuitgevers.”

Draconische maatregelen
Buma/Stemra staart zich hier kennelijk zo blind op vlaggenschip The Pirate Bay dat het brede perspectief verdwijnt. Of de organisatie heeft daadwerkelijk de illusie dat Brein in staat zal zijn alle grote downloadplatforms te sluiten. Draconische maatregelen hoeven daarbij kennelijk niet geschuwd te worden. Zo werden de mensen achter Megaupload (sinds begin 2012 uit de lucht) op illegale wijze afgeluisterd en gemonitord en wachten ze nog altijd op een proces over de eliminatie van hun bedrijf. Buma/Stemra heeft geen medelijden met eigenaar Kim Dotcom, die claimt dat zijn dienst legitiem was en ook voor legale doeleinden gebruikt werd. “Buma/Stemra vindt het juist dat iemand die heel veel miljoenen verdiend heeft dankzij muziek en films, en die weigert om de rechthebbenden van deze muziek en films daarvoor te vergoeden zich bij de rechter moet verantwoorden. Verder weten we te weinig over de arrestatie en de rechtsgang van de mensen achter Megaupload om daar in de media een oordeel over te geven.”

Overigens zijn de positieve cijfers van deze week voor de platenindustrie pas het begin van een wederopstanding. Aan het begin van deze eeuw was de omzet op zijn hoogst, 2,5 keer meer dan nu. Dat niveau lijkt de komende jaren ver buiten bereik. Ook over de omzet van streamingdiensten heersen nog veel vraagtekens. Ja, er wordt intussen significant geld verdiend, maar bij wie komen die euro’s nu precies terecht? Hoe dan ook, het goede nieuws is duidelijk: de muziekliefhebber krijgt wat hij altijd al wilde, en begint dat langzaam maar zeker te beseffen.