Directeur Bevrijdingsfestival Utrecht moet knokken voor festival Directeur Bevrijdingsfestival Utrecht moet knokken voor festival

De modder. De zon. De bands en presentatoren. Het bier. Vrienden en vreemden. De chaos. De verbondenheid. Het is een van mijn lievelingsfeesten in het jaar: Bevrijdingsfestival Utrecht in Park Transwijk. Zelfs dat ene jaar dat het zo regende (2019) ben ik eventjes gaan kijken. Het vieren van de vrijheid met een gratis muziekfestival in eigen stad – dat laat ik niet zomaar aan me voorbijgaan.

Meer dan eens moet directeur van het Bevrijdingsfestival Manja Kerstholt langs zijn gelopen. Genietend van alle jonge mensen die tijdens Bevrijdingsdag leren ‘festivallen’ en tussen de acts door ook nog iets opsteken over vrede, oorlog en vrijheid. Komend jaar wordt het negende bevrijdingsfestival dat ze in Utrecht organiseert.

Een kleine week voor het feest moet losbarsten spreek ik haar, in het ZIMIHC theater Wittevrouwen waar ze samen met een paar collega’s van het festival kantoor houdt. Het is stil in het gebouw en het kantoor is geordend en verrassend rustig. "Het is meivakantie", legt Kerstholt uit. "En ons kantoor lijkt rustig, maar er moet nog ontzettend veel gebeuren. Allemaal kleine dingetjes, zoals of er voldoende wandelroutes geprint zijn. Maar ook grote dingen, zoals vergunningen."

Is de vergunning nog niet rond?!
"Dat komt wel goed. We hebben een mondelinge toezegging." (dat is in de evenementenwereld niet ongebruikelijk, red.)

Ik kwam eigenlijk om verhaal te halen. De line-up van dit jaar heeft amper up-coming, Utrechtse indie bands. Toegegeven: de van origine Utrechtse band RONDÉ (ontstaan op de Herman Brood Academie) is ambassadeur van de vrijheid en doet dit jaar ook Utrecht aan. En opener Lola Cedès is Utrechts, en opkomend. Maar het is niet meer zoals het was, vindt deze verstokte Utrechtse. Waar zijn de jonge bands? Waar is het podium voor opkomende bands?

Misschien eerst maar eens vragen hoe zo’n festival line-up gemaakt wordt. Het begint bij de Ambassadeur van de Vrijheid, legt Kerstholt uit. Er zijn drie á vier ambassadeurs, grote namen die op alle veertien Bevrijdingsfestivals spelen. De festivals puzzelen samen wie waar komt te staan. Ieder festival krijgt één ambassadeur. Als de ambassadeur staat maakt Kerstholt de rest van de line-up samen met een collega: "Je hebt één of twee grote namen nodig om mensen te trekken. Daarnaast willen we een opkomend bandje, hiphop, iets dansbaars, een indie-bandje en wat rock en pop. We willen een zo divers mogelijk publiek aanspreken, en programmeren dus voor ieder wat wils."

Maar voor corona waren er veel meer podia. Een hoofdpodium, een sena-stage met alleen maar opkomende en lokale bands, echt lang geleden zelfs een apart podium voor wereldmuziek. Vorig jaar zei Kerstholt nog tegen 3voor12 Utrecht: “Voor het jubileumjaar 2025 hopen we weer op de situatie voor corona, met een groot festival in het hele park. Dan hebben we nog meer ruimte voor talent en opkomende bands.”

Waarom is dat niet gelukt?
“We hebben het geld gewoon niet”, zegt Kerstholt met een wrange glimlach.

Maar zo’n podium met opkomend talent, dat zijn toch de goedkoopste podia die er zijn?
“Toch niet. Een extra podium kost heel veel geld. Je hebt extra mensen nodig, techniek, licht, geluid. Je hebt een extra stuk terrein nodig, dat kost ook veel. Dat haal je er niet uit met opkomende bandjes.”

(tekst gaat verder onder de foto)

Langzaam ontvouwt zich de ingewikkelde taak die Kerstholt al negen jaar heeft. Ze wil een groot feest organiseren om de vrijheid van ons land te vieren, met en voor de inwoners van  stad en provincie. Ze wil jongeren een mooie eerste festivalervaring geven. Een gratis festival organiseren voor mensen die dat normaal gesproken niet kunnen betalen. De boodschap van vrijheid overbrengen.

“We zijn veel meer dan alleen het festival. Het is echt niet alleen maar bier zuipen.” Bevrijdingsfestival Utrecht organiseert ook filmvertoningen, maaltijden waarbij verschillende groepen elkaar ontmoeten, educatieve programma’s en exposities. “We willen ook eenzame ouderen bereiken en mensen die niet zo van muziek en de mensenmassa’s houden.”

Het festival in park Transwijk trekt elk jaar het meeste publiek. “Het is prachtig dat we (groot)ouders zien met hun (klein)kinderen op het terrein. Maar onze primaire doelgroep voor het festival is 16 tot 25. Jongeren die geen opa’s en oma’s meer hebben die de oorlog hebben meegemaakt. Tachtig jaar vrijheid is prachtig, maar het is ook een kantelpunt. De herinnering aan de oorlog verdwijnt langzaam uit het collectief geheugen.”

En ook dat is na al die jaren nog steeds niet bij iedereen bekend. “Er zijn mensen die vragen op welke dag het is (5 mei, red.). Of ze een kaartje moeten kopen (nee, het is al jaren gratis, red.). Of mensen die niet begrijpen waarom je geen eigen eten en drinken mee mag nemen het terrein op.”

Waarom mogen we geen eigen eten en drinken meenemen?
“Omdat wij afhankelijk zijn van de horeca-inkomsten.“

Hoe afhankelijk?
“Ruim vijftig procent van onze inkomsten komen van de horeca. En ja, dat vind ik ook veel. De balans is een beetje zoek. Want de barinkomsten zijn afhankelijk van het weer – dat is een risico.”

(tekst gaat verder onder de foto)

Hoog tijd om het eens over de financiën te hebben. In 2024 was de kogel pas in februari door de kerk, dankzij een eenmalige extra bijdrage van het Rijk. En ook dit jaar was pas in januari duidelijk dat het festival door kon gaan, dankzij wederom een eenmalige bijdrage van het Rijk. Hoewel Kerstholt er vertrouwen in heeft dat de stichting waarin de veertien Bevrijdingsfestivals tegenwoordig zijn verenigd gaat helpen met de lobby in Den Haag. “Als het Rijk het belangrijk vindt dat wij op 5 mei de vrijheid vieren, moet daar ook geld naartoe. Dat kunnen we niet allemaal verhalen op gemeenten en provincies.”

Als je naar de Bevrijdingsfestivals in Wageningen en Haarlem kijkt, is het een groot feest. Terwijl het hier lijkt alsof Utrecht moet knokken voor z’n bestaansrecht. Hoe komt dat?
”Andere festivals hebben het ook zwaar. Maar er zijn wel verschillen ja. Ik heb ook in Haarlem gewerkt en het festival is daar echt een instituut. Het lijkt alsof ze in andere steden echt trots zijn op hun Bevrijdingsfestival. Je merkt dat dat in Utrecht ingewikkelder ligt. Ik weet dat andere gemeenten zeggen: jullie mogen het festival doen, wij verzorgen de schoonmaak wel. Of ze krijgen een gratis vergunning. Terwijl Utrecht de vergunningen duurder heeft gemaakt. En de komende jaren die bedragen ook nog gaat verhogen. Wij moeten zelf de schoonmaak regelen, de boombescherming, de beveiliging."

Het is trekken, sjorren, puzzelen en leuren. Heb je er nog wel plezier in?
“Jawel, zeker ja, nee, ik zie er wel een uitdaging in, zeker. Het is moeilijk, maar ik haal er ook voldoening uit. Als ik op 5 mei over het veld loop, en iedereen heeft het naar z’n zin, dan geniet ik. Vorig jaar lagen fans van de Bankzitters al om 9.00 uur ‘s ochtends voor de hekken. Als ik die foto weer zie, denk ik: daar doe ik het voor!”

Waar kijk je dit jaar het meest naar uit?
“The Indien en $hirak, daar hou ik wel van. We hebben dit jaar voor het eerst een volkszanger, Sven Versteeg. Daar is vaak om gevraagd. Ik ben zo benieuwd wat dat met het veld doet. Ik verwacht een polonaise. Voor het ‘5 mei’-moment hebben we RONDÉ, dan Envy Peru en dan Sven Versteeg. Dat zijn allerlei verschillende doelgroepen, ik vind het leuk om te zien wat dat doet met het publiek. En Ik denk dat het wel één groot feest wordt.”

Als het weer meezit…
“Volgens mij wordt het goed weer, maar ik durf niet te kijken!”

Update: enkele dagen na het plaatsen van dit interview werd bekend dat de 14 bevrijdingsfestivals structurele financiële ondersteuning krijgen van het kabinet.