Op zondag 21 mei, tijdens Terrapolis #2 in De Nijverheid, presenteert componist en dj Julian Tjon Sack Kie nieuwe muziek op basis van het archief van Gaudeamus. We spraken hem over het proces dat hij onderging, en het verhaal dat hij met zijn muziek vertelt.

Wanneer Julian Tjon Sack Kie door Stranded FM gevraagd wordt iets nieuws te creëren uit de enorme hoeveelheid muziek die het archief van Gaudeamus rijk is (plus dat dit zo’n twintig minuten mocht duren), schrikt hij eventjes. Hoe kun je een verhaal helder verpakken in zo’n lang stuk muziek? En, niet onbelangrijk, welk verhaal moet dat zijn? Toch besluit de componist de zoektocht aan te gaan. In een paar maanden creëert hij een meerdelig project gestoeld op niets dan de uitnodiging tot een diepe duik in het archief. We gingen met Julian in gesprek over zijn nieuwste project, op zondag 21 mei 2023 te ervaren tijdens Gaudeamus Terrapolis #2 in De Nijverheid. We praatten over de reis die hij maakte langs het archiefmateriaal van Gaudeamus en het verhaal dat hij daaruit wil vertellen.

“Zoeken, zoeken, zoeken”. Zo beschrijft componist en dj Julian Tjon Sack Kie zijn reis langs het archiefmateriaal van Gaudeamus. Een aantal maanden geleden begint hij, enigszins nietsvermoedend, een zoektocht die hem langs vele verledens voert. Want wat kun je verwachten te vinden als je in de krochten van meer dan 75 jaar aan muziekmateriaal mag afdalen? Voor de artiest, in de clubscene ook wel bekend als Julian Alexander, blijkt dat vooral bouwstenen. Bouwstenen van fragmenten waarmee hij de fundamenten legt voor een belangrijk verhaal.

Echo’s van het verleden
Niet alleen de muziek uit het verleden vindt zijn weerklank in het heden, zo benadrukt Julian. Ook het koloniale verleden is nog altijd duidelijk merkbaar in het dagelijks leven. Met dit project brengt Julian twee werelden bij elkaar. Hij slaat een brug tussen twee verledens: dat van Gaudeamus, te vinden in het archief, én het verhaal dat door zijn aderen stroomt. “Het heeft ook iets te maken met het bloed dat ik in me draag. Dus de vertaalslag dat komt van heel ver”. In zijn zoektocht vindt Julian heil bij materiaal van zijn partner en spoken word artiest Terra Isis Gitane.  “Ze had een gedicht geschreven dat super visualiserend voor mij was en diepzinnig”, vertelt hij, “daar heb ik mij in het begin heel erg aan vastgehouden”. Het gedicht focust op de effecten van ons koloniale verleden, een thema dat beide makers bezighoudt en waarover Terra vaak schrijft. De Surinaamse roots van zowel Julian als zijn lief zorgen voor de keuze voor een verhaal dat naast heel eigen, ook onderdeel is van een collectiviteit die voert langs een lange lijn van voorouders.

Vertalen
Het verhaal dat verteld moest worden, was gevonden. Maar hoe pak je zo’n zoektocht in een driekwart-eeuw-oud archief vervolgens aan? “Ik had wel al bepaalde klanken in mijn hoofd die ik een beetje wilde gebruiken, en ben toen  gewoon gaan zoeken, zoeken, zoeken, zoeken”. Waar zijn geliefde haar verhaal in woorden uit, kan Julian zijn verhaal vooral kwijt op de bladmuziek voor de cello, de akoestische toevoeging aan zijn elektronische geluid. “Op bladmuziek schrijf ik eigenlijk mijn gedicht, alleen dan in de vorm van muziek”. Het instrument, gespeeld door Laurence Gaudreau, geeft klank aan het verhaal dat tot die tijd alleen maar vanbinnen zat. “De cello is echt mijn stem. Met de elektronische geluiden en het materiaal van het archief, probeer ik het verhaal van de cello nog meer te verduidelijken”.  

Julian Tjon Sack Kie’s alias is Julian Alexander, een naam die hij vooral gebruikt wanneer hij clubmuziek maakt. In dit project zit, zo vertelt hij, veel van zijn eigenheid en persoon als geheel. Het is daarom dat hij zijn volledige naam gebruikt.

Zonder ego
Met zijn muziek hoopt Julian objectieve verhalen te vertellen, zonder daar van tevoren interpretaties in op te sluiten. Alleen zijn gevoel overbrengen, niet de betekenis daarvan vastleggen. Door tweemaal per dag te mediteren vindt Julian, tevens Boeddhist, een heldere geest om hem in dat proces te begeleiden. “Alleen door het ego los te laten, kan ik me meer focussen op- en me meer inleven in de luisteraar. Dan kan ik meer een open verhaal vertellen”. Het mediteren helpt de gedachten en gevoelens, die opborrelen in het vertellen van een intens verhaal zoals dat van het koloniaal verleden, helder te verstaan. “Het is heel belangrijk dat mijn hoofd zuiver is om zo ontvankelijk mogelijk te zijn om te luisteren naar wat mijn hart, mijn ziel me wil vertellen”.

Gevonden, gevonden, gevonden?
Julian is blij dat het einde in zich is, een lichte zucht ontglipt: “Het is wel een heel zwaar proces geweest. En je hebt van alles waar je eigenlijk mee aan de slag moet. Ik had er niet bij stilgestaan dat het zoveel verschillende werelden zijn die je allemaal moet gaan samenbrengen”. Wat weerklinkt is Gaudeamus’ archief, het dagelijks leven in het licht van de koloniale geschiedenis en Julian’s eigen gevoel in hart en ziel, is bijna rond. “Het is compleet iets nieuws. Tuurlijk, de elektronische klanken worden wel op basis van archiefmateriaal bewerkt, maar die moeten nog steeds helemaal eigen klanken worden”.

Het resultaat is een meerdelige storytelling-performance. Een optreden dat voert langs blootgelegde verhalen en waarin elk van de instrumenten van het trio een eigen rol speelt. Een eigen verhaal, tegelijkertijd invoelbaar voor iedereen die het komt ervaren. “Het is voor mij echt een heel grote stap om mijn verhaal duidelijker te maken, zeker. Daar leer ik natuurlijk enorm veel van. Om bepaalde dingen te verklanken in muziek, met een diepere betekenis”.

Te zien: Julian Tjon Sack Kie tijdens Gaudeamus Terrapolis #2, zondag 21 mei 2023 (19.00 uur) @ De Nijverheid