“Het liedje is geen metafoor meer voor mij, maar mijn leven nu” “Het liedje is geen metafoor meer voor mij, maar mijn leven nu”

“Ik slaap drie uur per nacht en maandag had ik mijn eerste ‘meltdown’”, vertelt ze. “Ik accepteer mijn emoties, moet soms huilen en ga dan weer door. Die dag was de eerste keer dat ik wakker werd en bleef huilen. Ik keek in de spiegel en besefte dat ik niet meer kon stoppen.” De eerste twaalf dagen was zij puur op adrenaline doorgekomen. Door haar vriend  besefte ze zich dat ze niet zo door kon blijven rennen. “Ik heb vaart geminderd, keek niet naar het nieuws en reageerde alleen op berichten. Dat voelde goed. Op dinsdag werd ik wakker en dacht: ‘Ok! Ik ben weer terug!’”

Maryana groeide op in een Russisch sprekend gezin in het centrum van Kyiv. Haar vader is muzikant. “Niet professioneel”, zegt ze er meteen achteraan. “Hij is natuurkundige en in zijn studententijd verdiende hij bij als bassist.” Door hem is zij vanaf haar geboorte omringd door muziek. Thuis zongen ze samen en al in haar derde levensjaar sloot zij zich aan bij het beroemde Shchedryk kinderkoor.

Later studeerde ze muziek, speelde saxofoon en werd professioneel jazzmuzikant. Op haar tweeëntwintigste verliet ze het koor en verruilde Oekraïne voor Nederland. Maryana deed de master culturele ondernemerschap aan de Erasmus Universiteit en ging aan de slag bij festivals. Vanaf dit jaar doet ze de marketing voor Gaudeamus. “We hebben een afdeling van twee mensen en ik ben de helft daarvan”, zegt ze lachend.

Via platenlabel Excelsior Recordings kun je een donatie doen voor Oekraïne. De opbrengst gaat naar Maryana’s goede doelen.

Pid Yabloenkoju is een traditioneel Oekraïens liedje. “Ik zong het eerder ook, maar sloeg dan de meeste verdrietige delen over”, vertelt Maryana. “Nu zijn die delen weer terug. Het gaat over twee verliefde duiven die in vrede onder een mooie appelboom leven. Op een dag komt er een kraai op een zwarte wolk en hij vermoordt de man. Vervolgens zegt hij tegen de vrouw: ‘Dit hier is nu allemaal van jou, kies wat je wilt.’  Zij zegt: ‘Er zal niemand meer zijn van wie ik zoveel zal houden, er zal nooit meer een duif zijn zoals hij.’”

Ze legt uit dat dit aansluit op het verhaal dat Rusland nu vertelt, dat zij de Oekraïners komen redden. “Ze bombarderen burgers, wat voor redding is dat?”, vraagt zij zich af. Het liedje heeft sinds de oorlog een andere betekenis voor haar. “We gebruiken de metafoor van de duif als symbool voor liefde, loyaliteit en vrede. Het heeft vele lagen. Nu voelt het anders om het te zingen. Het liedje is geen metafoor meer voor mij, maar mijn leven nu.”

Haar vader, moeder en oma zijn nog in Kyiv. “Mijn moeder is ongelooflijk”, zegt ze trots. “Ze is opgeleid als psycholoog, werkte als communicatieprofessional en biedt nu telefonische steun aan vrienden. Bijvoorbeeld wanneer mensen twijfelen over vluchten. Ook organiseert zij nu hulpmiddelen voor de buurt. “Ze is een grote baas”, zegt Maryana lachend. “Ze doet alles wat ze kan.”

Het geld dat Maryana inzamelt gaat naar de lokale activiteiten die haar moeder organiseert en naar vrienden die dat op andere plekken doen. Bijvoorbeeld een vriendin uit Kyiv die ze van kinds af aan kent. “Zij fietst door de stad om mensen te helpen. Krankzinnig in deze situatie. Zij heeft geld nodig en ik vertrouw haar.”

Daarom bracht zij naast het nummer Pid Yabloenkoju ook het compilatie album #StandWithUkraine uit via Bandcamp. “Ik heb mijn Oekraïense vrienden van over de hele wereld gevraagd. Bijvoorbeeld een geweldige gitarist uit New York die oorspronkelijk uit Kharkiv komt, een stad die nu flink wordt gebombardeerd.”

Noodgedwongen is zij nu ook met hele andere dingen bezig dan met muziek. “De afgelopen dagen was ik op zoek naar bloedstelpend verband. Dat is moeilijk te vinden in Europa. Net als de medische pakketten van de NATO. Die zouden perfect zijn voor onze dokters in het veld”, licht ze haar nieuwe expertise toe.

Ze merkt dat veel mensen in haar omgeving iets willen doen, maar niet goed weten wat. Zelf leert ze veel van de in 2015 gevluchte Syriërs. Maryana: “Je kunt niet alles doen, dus kies wat je wel kunt doen en waar je goed in bent. Zo beheers je de stress.” Ze zou graag zien dat mensen zich langdurig in blijven zetten voor Oekraïne en mensen op de vlucht. “Iedereen kan iets doen en kleine gebaren tellen ook”, voegt ze toe.

Ze hoopt vooral dat de oorlog snel stopt. “Ik blijf bidden voor mijn vrienden en familie. Soms kan ik een paar dagen geen contact met hen leggen. Verschrikkelijk.”