Mario Batkovic wil elke berg beklimmen Mario Batkovic wil elke berg beklimmen

Mario Batkovic stond de afgelopen drie jaar onder andere op Eurosonic, Lowlands, Into The Great Wide Open en speelde shows door heel Nederland. Ook buiten ons land is Batkovic populair: zo stond hij in Rusland, Frankrijk, Turkije en zelfs in Swaziland. En het Amerikaanse blad Rolling Stone nam zijn debuutalbum op in het lijstje met beste albums van 2017. 

Dit jaar stond hij op twee bevrijdingsfestivals in Nederland: in Den Bosch en dus hier in Utrecht waar hij een plek op het hoofdpodium kreeg. Een optreden in die setting zie je niet vaak op een doorsnee bevrijdingsfestival: een man, een stoel en een accordeon - verder is er niks op het podium te zien.

We spreken Batkovic daarna in de kinderboerderij op het festivalterrein, vergezeld door een handjevol vissen en potjes zelfgemaakte honing. Een oase van rust in vergelijking met het (oké, heel eerlijk: niet al te drukke) festivalterrein. Batkovic is een hele open en innemende verschijning met een enorm expressief gezicht en hij praat graag.

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen, vragen we wat vrijheid voor hem precies betekent. Batkovic: “Voor mij zijn er twee soorten vrijheid: muzikale vrijheid en menselijke vrijheid. Voor mij betekent die eerste soort vrijheid dat je jezelf geen enkele beperking bij het maken van muziek oplegt. Dat moet een onbegrensd proces zijn waarbij je je niet vasthoudt aan één bepaalde stijl of genre. Daarbij geloof ik er sterk in dat muziek, vooral het ervaren ervan, de meeste vrede en vrijheid verschaft. De menselijke vrijheid vind ik een lastig concept, want dat betekent voor iedereen weer wat anders. Voor mij hangt het nauw samen met muzikale vrijheid: ik voel me vrij als ik muziek maak.”

Muzikale vrijheid lijkt voor jou dus de belangrijkste vorm van vrijheid te zijn die er bestaat. Is de accordeon, en het bespelen ervan, voor jou dan een soort vrijheidssymbool?
“Nou ja, ik heb er niet bewust voor gekozen om accordeon te spelen, het is gewoon iets waar ik mee ben opgegroeid. Als ik naar mezelf kijk, ben ik in de eerste plaats een muzikant en daarna pas accordeonspeler. In die zin zijn accordeon en vrijheid aan elkaar gelinkt, zoals ook muziek en vrijheid voor mij bij elkaar horen. Wat ik het publiek mee wil geven als ik accordeon speel, is positiviteit en eerlijkheid. Ik speel vooral in mijn eentje en ik probeer mijn muziek zonder omweg of special effects aan het publiek te geven. Mijn muziek doet zich niet anders voor dan het is en ik denk dat mensen dat ook horen.”

We lazen in een eerder interview dat mensen je muziek snel melancholisch of verdrietig vinden, terwijl je het zelf als blij beschouwt. Waarom denk je dat mensen dat zeggen? Is je muziek vrij te interpreteren?
“Het grappige is dat wanneer jonge kinderen naar mijn muziek luisteren, zij helemaal niet horen dat het melancholisch of duister is. Ze absorberen muziek nog zoals het is en dat is in feite heel natuurlijk. Het probleem is denk ik dat wij volwassenen niet objectief meer naar muziek kunnen luisteren. Je hebt namelijk overal associaties bij. Bij bepaalde tonen denk je bijvoorbeeld: ‘Oh, dat hoort bij een horrorfilm!’ of je gaat er op een andere manier diep over nadenken en er betekenis achter zoeken. Als we muziek terugbrengen naar de daadwerkelijke klanken en tonen, is het heel onschuldig en hoeft er helemaal geen melancholische zweem omheen te hangen. Voor mij is mijn muziek namelijk totaal niet verdrietig: muziek is de taal die ik het beste spreek en waarmee ik mezelf vrij kan uitdrukken. Het is iets groters dan ons menselijke bestaan, maar zeker niet alleen melancholisch. Al begrijp ik wel waarom luisteraars dat soms zo interpreteren.”

Zou je dan kunnen stellen dat muziek jouw ‘moedertaal’ is?
“Als je me vraagt welke taal ik het beste spreek, zeg ik niet Bosnisch of Duits maar ‘muziek’. Kijk, muziek vertelt me natuurlijk niet direct wat iemand als ontbijt heeft gegeten, maar ik kan goed horen of een muzikant gelooft wat hij zelf speelt of dat ‘ie het voor de show doet en zichzelf voor de gek houdt. Muziek kan ik vertalen naar gevoelens. Hoe ik dat doe, weet ik niet, maar ik weet wel dat ik mensen beter begrijp door hun muziek en dat ik mijn eigen gevoel het best uit door muziek.”

Een paar jaar terug in de tijd, tijdens Le Guess Who? in 2016, treedt Batkovic op in de Janskerk. Nietsvermoedend houdt hij zich helemaal niet bezig met hoe vol de kerk zit, hij denkt alleen aan zijn muziek. Sindsdien gaat het hard en speelt hij aardig wat festivals en shows in Nederland. Maar hoe kwam dit zo ‘ineens’? Dat weet hij zelf eigenlijk niet zo goed. “Ja, als ik nu in Utrecht ben, voel ik me wel echt een beetje thuis. Maar ik heb ook redelijk vaak in Nederland opgetreden de laatste jaren, dus dat is niet zo raar. Volgens mij doe ik het in Nederland wel goed, maar ik weet niet of ik objectief genoeg ben om daarover te oordelen. Ik speel in Rusland, Turkije, Swaziland, Frankrijk, Duitsland... Mijn muziek lijkt overal aan te slaan. Mensen vinden het misschien niet allemaal even mooi, maar ze begrijpen het wel. Ik treed ook niet op met de hoop dat mensen het mooi vinden; ik wil alleen dat ze horen wat ik te vertellen heb.”

Het Bevrijdingsfestival van dit jaar heeft als thema ‘kiezen in vrijheid’. Als je de ultieme vrijheid had, wat zou je dan nog willen doen?
“Ik ga nu iets uitleggen wat ik maar één keer eerder heb gezegd in een Zwitsers tijdschrift. Die journalist vroeg mij: ‘Als je een professionele klimmer was, welke berg zou je dan nog willen beklimmen?’ en ik vertelde hem het volgende. Als ik een amateur was, zou ik natuurlijk gaan voor de Mount Everest, de hoogste en bekendste berg, maar als professional wil je zoveel mogelijk bergen beklimmen. In feite doe ik dat al door samen te werken met rockbands en techno-dj’s, waarnaast ik ook nog componeer en soundtracks schrijf. Het enige waar ik bang voor ben, is dat het leven te kort is om alles te doen.”

Zijn plannen voor de toekomst zijn vrij simpel: “Alles doen wat in mijn hoofd zit. In deze tijd is in je studio zitten en schrijven niet genoeg om te overleven, dus ik probeer mezelf zo onafhankelijk mogelijk te maken. Ik geloof dat er een nieuwe EP aankomt met onder andere James Holden en nog wat andere kleinere projecten.”

“Ik vind dit Bevrijdingsfestival leuk”, concludeert Batkovic tevreden. Niet veel dingen in de wereld vind ik namelijk belangrijker dan vrijheid, omdat je overal op de wereld conflicten hebt. Wat wij moeten proberen als mensen, is om liefde en vertrouwen te stoppen in de dingen die we doen en die te delen met anderen. Ik zou echt niet alleen muziek binnen de besloten muren van mijn eigen huis kunnen spelen. Vrijheid is voor mij mijn muziek delen en dat doe ik met liefde.”