Het concept Fluister staat voor intense luistermuziek, aandacht voor de muziek in plaats van je gesprek of de mobiele telefoon. Qua muzikale invulling kan dat gaan om harde elektronische drones, maar net zo goed om een lieflijke singer-songwriter. Een typische concertomgeving bij een Fluister-evenement ligt vol met stevige kussens, maar ook meegebrachte matjes of slaapzakken zijn toegestaan. Wil je als toeschouwer zitten, liggen, slapen of liever wakker blijven? Hoe jij de muziek wilt beleven, daar gaat het om. Opvallend is ook dat de artiest dicht op het publiek staat, op de grond in plaats van op een hoog podium.

Het idee van Fluister is negen jaar geleden geboren op een evenement rondom Urban Explorers te Dordrecht, zo vertelt organisator Wilbertjan Vlot. Op dat festival stonden onder andere Deaf Center en Marsen Jules. Deaf Center was vorig jaar al tijdens Le Guess Who te zien op een eveneens door Fluister georganiseerde avond. Nu, op zondagmiddag, staat Marsen Jules in De Helling als afsluiter van deze editie van Fluister.

Aan Anne Chris Bakker de eer om te starten. Een donkere, elektronische drone komt de zaal in rollen als basis van de compositie. Al snel worden achtereenvolgens elektrische gitaar en viool bespeeld en geloopt om het klankenpalet verder uit te breiden. Stiekem worden op subtiele wijze meer kraakjes, ruis en vreemde effecten toegevoegd. De toon waarmee de muziek is begonnen, lijkt ook steeds weer te veranderen. Het meest opvallend is een kort moment wanneer voicesamples de muziek binnendruppelen. Ze hebben een specifieke fluistertoon, wat doet denken aan het concept ASMR: ‘Autonomous sensory meridian response’. Deze kleine internethype draait om het principe dat mensen fysieke, euforische tintelingen kunnen ervaren door het horen van specifieke geluiden, zoals fluisterstemmen of regen. Of worden wij nou gek? Even rondvragen leert ons dat meerdere mensen deze voicesamples niet eens hebben gehoord. Misschien in slaap gevallen, want het is heerlijk wegdromen op de muziek van Bakker.

Wegdromen zit er bij de muziek van de IJslandse Bjarni Gunnarsson niet in. Het begint met een aanzwellende drone, die steeds harder en zwaarder klinkt. Ook worden er veel basfrequenties gebruikt die je minder goed hoort, maar des te meer voelt. Dronemuziek vormt maar een kleine basis voor de muziek van Gunnarsson, want veel ruis, kraakjes, piepjes en zelfs beats zijn te horen. Zo klinkt de compositie nooit vloeiend en is er altijd weer een knarsend geluid dat de mooie melodie komt verstoren. Of is het andersom: verstoort die vervelende melodie juist dat heerlijke geknars? Het geheel klinkt erg ruimtelijk, het geluid omringt de toeschouwer. Vanuit het midden, links en rechts lijken afzonderlijke geluiden te komen. Erg tof om met de ogen dicht naar te luisteren in opperste concentratie.

Midden in de zaal zit opeens een man op een hoge barkruk, die huizenhoog uittorent boven alle liggende toeschouwers. Dit is niet de volgende artiest, zo blijkt even later, maar door die man konden sommigen Marsen Jules moeilijk zien. Dat je met ambient en drones veel verschillende richtingen uit kan, blijkt ook bij hem weer. Mooie, engelachtige voicesamples beginnen de compositie. Daar komen een aantal lagen synthwaves bij en verschillende samples. De sfeer die hij neerzet is lichtvoetiger dan we al eerder deze middag hoorden, maar toch is lichtvoetig niet het goede woord ervoor: zwevend, dromerig, licht etherisch? Zijn muziek is van alle drie de acts misschien wel het moeilijkst te omschrijven, omdat de muziek op het gebied van sfeer veel beter te ervaren is dan uit te leggen. Het publiek ontspant nu volledig en veel bezoekers liggen er nu languit bij, afwezig voor zich uit starend of zelfs diep in slaap. Het herhalende, zalvende karakter van de muziek leent zich uitstekend voor volledige ontspanning. Ook wij hadden moeite om wakker te blijven en zijn op sommige momenten bijna in slaap gevallen. Ssst, niets zeggen hoor!

Zo was dit een mooie zondagmiddag vol uitdagende, experimentele en soms dromerige muziek. Iedereen luisterde aandachtig en lag lekker te genieten op een kussen of matje. De volgende Fluister-editie in Utrecht is op zondag 1 mei, wederom in De Helling, met Julia Kent en Field Rotation.

Gezien: Fluister met Anne Chris Bakker, Bjarni Gunnarsson en Marsen Jules; zondag 21 februari 2016 @ De Helling, Utrecht