Nee, we waren Michiel Flamman natuurlijk niet helemaal uit het oog verloren. Met enige regelmaat bereikte ons vanuit Duitsland een teken van leven. In 2012 sprak Flamman met 3voor12 over het nieuwe pad dat hij bewandelde. Uit dat interview: 'Ik heb een nummer dat heet 'Marilyn And Me'. Mensen zullen schrikken als ze ‘m horen.'

Met dit nummer opent hij nu zijn plaat. Het lied heeft een trage, slepende opbouw die naar een ontladende climax leidt. “I can't swim!”, kermt Flamman herhaaldelijk in de apotheose. Het was hem niet om die schrikreactie te doen, vertelt hij nu. "'Marlyn And Me' is nog steeds het verst verwijderd van hetgene ik vroeger deed, maar nummers als 'Early Winter' en 'Broken Bench' had ik in een andere vorm ook als Solo kunnen opnemen. Met Unterwelten gebruik ik vaak maar een paar akkoorden, de liedjes zijn erg repeterend. Deze plaat moet dan ook deels hypnotiserend werken." Unterwelten mag, in goed Duits, 'Nervig' zijn; op de zenuwen werken.

Je benadrukt dat Unterwelten breekt met Solo. Wilde je met dit project een verwachtingspatroon doorbreken?

“Niet per se. Althans, niet dat van de luisteraar. Ik wilde mijn eigen verwachtingspatroon doorbreken en mijn grenzen opzoeken. Ik weet dat ik mooie en leuke liedjes kan schrijven, daar heb ik er nog zat van liggen. Ik vroeg mezelf waar ik naartoe wilde en moest vooral mijzelf verrassen.”

Kwam je vertrek naar Berlijn voort uit een creatieve keuze?

“Ik moest weg uit Utrecht, ik was Nederland zat. Iedereen heeft het over hetzelfde hier. Het interesseert met niet dat Halina Reijn in De Wereld Draait Door vertelde dat ze haar kut heeft laten scheren door die en die. Kom op! Mijn vertrek naar Duitsland was een vluchtmanoeuvre, ik wilde weg uit dit kleine wereldje. In het begin was ik alleen in Berlijn, ik stapte een nieuwe wereld binnen. Ik ontmoette andere mensen, kwam op bijzondere plekken en zag intrigerende concerten. Tijdens een optreden van Nils Frahm besefte ik me dat ik op de juiste plek was. Het is heel gaaf om in zo'n wereldstad te wonen. Ik heb zoveel nieuws ontdekt. Op het moment luister ik veel noise, fantastisch! Berlijn heeft me veranderd, ik voel me bevrijd van het '3FM-juk'. Dat betekent overigens niet dat ik dat voorgoed vaarwel heb gezegd.”

Kun je de invloed die Berlijn op Unterwelten heeft gehad concretisteren?

“De plaat heeft een Duitse naam gekregen, dat is heel concreet. Ik ben donkerder gaan denken. Het is moeilijk te omschrijven, maar er is een onderlaag ontstaan die nieuw is, zowel in mijn denken als in mijn muziek. Ik sta anders tegenover popmuziek en de waarde ervan. Muziek hoeft niet louter entertainment te zijn. Muziek hoeft niet leuk te zijn. Een dagje met de kinderen naar de Efteling, dát is leuk. We deden het voorprogramma van Blaudzun en iemand twitterde na afloop dat onze show wel erg 'over the top' was. Ik dacht; dat is precies wat we moeten hebben! Artiesten zaaien geen verwarring meer. Ik mag niet in zijn schaduw staan, maar iemand als Bob Dylan wist een rookgordijn op te trekken. Mensen mogen best moeite doen voor muziek. Moeite doen, dat is een mooi iets.”

Om terug te komen op die naamgeving. Je opereerde eerst als 'A Tunnel To Oslo'. Onder deze naam bracht je het nummer Unterwelten#2 uit. Waarom heb je uiteindelijk het hele project zo genoemd?

“Als Matthijs en ik 's ochtends de U-bahn naar de studio namen stapten we uit bij station Osloer Straße. De metrolijn is die tunnel naar Oslo. Het bunkercomplex Unterwelten ligt daar in de buurt. Dat soort plekken nestelen zich op een gegeven moment in je hoofd. Unterwelten gaat over mijn eigen onderwereld, dus die naam paste beter.”

Matthijs van der Ven maakte een documentaire over het ontstaan van Untwerwelten. Hierin zeg je “Ik wil me niet meer laten beperken.” Is dit de eerste plaat waarvoor je geen concessies hebt gedaan?

“Concessies doe je altijd, maar ik had nu de regie in handen. Ik weet meer en heb logischerwijs meer ervaring dan toen ik met Solo begon. Ik liet me niet leiden door meningen in Nederland en de nationale ether. Wat dat betreft is dit mijn meest compromisloze plaat tot dusver.”

In de documentaire is te zien dat je heel analytisch met je muziek omgaat. Je hebt enkele jaren aan deze plaat gewerkt. Ben je een perfectionist?

“Nee. Ik heb niet constant geschaafd, er staan wel wat uitglijders op de plaat. Die hoefden niet 'gladgestreken' te worden. Er is jaren aan dit album gewerkt, maar wel met tal van tussenpozen. De opnames lagen soms vijf maanden stil. Unterwelten ligt al een jaar op de plank. Mijn vriendin werd zwanger van een tweeling dus we stelden hem uit. Het is erg bevredigend dat ik een jaar later nog steeds volledig achter die plaat sta.”

Wil je met Unterwelten ook de Duitse markt ontginnen?

“De plaat is nog niet uit in Duitsland maar er ligt een pakket aan mogelijkheden waarmee we aan de slag gaan. We schieten sowieso een videoclip in Duitsland.”

In de documentaire komt terloops je moeder ter sprake. Je zegt; “Ik wil niet dat mijn moeder dit mooi vindt. Of dat ze in ieder geval een paar keer moet luisteren voordat ze de muziek snapt.” Wat vindt ze van de plaat?

“De plaat ligt inmiddels bij mijn ouders, maar ze hebben er volgens mij nog niet naar geluisterd. Maar als ze er niks aan vinden zeggen ze dat niet, zo zijn ze dan ook weer!”

Te zien: Unterwelten speelt op vrijdag 6 juni 2014 in De Helling (met in het voorprogramma Tududuh) en op donderdag 12 juni 2014 in Paradiso.