In de ban van de Gameboybeats: Vijf Jaar EINDBAAS

Frans Twisk over de kracht van chiptune

Tekst: Jelle Talsma / Foto's: Paulus van Dorsten ,

EINDBAAS, de chiptuneavond in EKKO van Utrechter Frans Twisk (30) en Klazien Schaap (33), bestaat vijf jaar. Om dit te vieren wordt er 11 juli een speciale editie gehouden, waar maar liefst 17 acts EKKO zullen terroriseren met prikkelende 8-bit bliepjes. Om te begrijpen wat de magie is van chiptune – spelcomputergedreven elektronische muziek – en een beeld te krijgen van de ontwikkeling die de populaire EINDBAAS avond in vijf jaar doormaakte, spraken we af met Frans. Vergezeld door vriend en chiptuneartiest Rocco Wouters (23) deed hij tijdens een Club 3voor12/Utrecht avond in dB’s zijn verhaal.

"Het is nu mogelijk om met speciale cartridges songs van een Gameboy over te dragen naar een andere. Wat – geloof het of niet – heel revolutionair is. In plaats van drie melodische kanalen ga je naar zes. Zodoende." Samen met Frans, Rocco en fotograaf Paulus zitten we op het trapje bij de ingang van NUtrecht. De bevlogen Rocco vertelt honderduit over de technische kant van het muziek maken met je Gameboy. We knikken af en toe en brommen instemmend. Alhoewel we mateloos geïntrigeerd zijn, snappen we weinig van Rocco’s verhaal. Tijdens ons gesprek komen we er vrij snel achter dat het fenomeen onbegrip de heren niet vreemd is. "Of je vindt chiptune fantastisch, of je vindt het afschuwelijk. Een tussenweg is er niet."

Voor Frans begon de betovering zo’n tien jaar geleden in Castricum, het dorp waar hij vandaan komt. Als vrijwilliger bracht hij het grootste deel van zijn tijd door in poppodium De Bakkerij, waar vuige gitaarbandjes de boventoon voerden. "Op een gegeven moment belandde ik op Micromusic.net., een voorloper van social media. Daar werd veel lo-fi en 8-bit muziek gedeeld – muziek met een game element. Het was een oneindige site met duizenden nummers, en iedereen discusseerde over elkaars muziek. Op de een of andere manier trok me dat. In De Bakkerij heb ik deze muziek geïntroduceerd en begon ik dit in DJ sets te draaien. Langzaamaan ben ik toen chiptuneavonden gaan organiseren met live acts in de De Bakkerij."

Toen De Bakkerij dichtging en Frans naar Utrecht verhuisde voor zijn studie, begon het al snel weer te kriebelen. Het was rond deze tijd dat hij zijn toenmalige vriendin, Klazien Schaap leerde kennen bij een Slagsmålsklubben concert. "We gingen dan samen naar avonden in Amsterdam waar af en toe een chiptune act werd geprogrammeerd. Vaak kwamen er dan een stuk of acht man opdagen. Ik merkte toen dat er een hoop artiesten waren die ik wilde zien maar die nergens optraden. Op een gegeven moment heb ik drie gasten uit Rome benaderd die techno op Gameboys maakten, met de vraag of ze wilden optreden in Utrecht. Daar vroegen ze dan 150 euro voor – dus ik zorgde dat er dertig man kwamen opdagen die allemaal 5 euro betaalden. Zoveel vrienden had ik nog wel."

Met deze simpele rekensom was EINDBAAS geboren. Via een vriend wist Frans een plek te bemachtigen in de ACU, en tot zijn grote verbazing was de eerste avond een daverend succes. In plaats van de winst in eigen zak te steken, werden er voor volgende avonden betere chiptuneartiesten geboekt. "Van de ACU zijn we naar EKKO en uiteindelijk naar de Melkweg gegaan. Nog meer mensen, nog meer budget dat meteen in een nieuwe act gestoken wordt. Vervolgens is je budget op, maar je hebt wel de vetste artiesten staan. Je kan ook iemand van om de hoek boeken en wat geld overhouden maar dat interesseert me niet – ik heb een goede baan."   

Opvallend aan Frans zijn houding is de vastbeslotenheid om niet zijn leven te wijden aan chiptune en het EINDBAAS concept. Waar veel artiesten ervan dromen alles uit hun handen te laten vallen om met twee benen de muziek in te sliden, vindt Frans het naar eigen zeggen ‘wel prima zo.’  "Het groeit zoals het groeit. Als je dit wil forceren gaat het niet goed. Ik ken de muziekwereld, en om het geld hoef je het ook niet te doen. Of het moet commercieel worden, maar de vraag is of je er dan überhaupt nog zin in hebt. Ik denk dat we nu een goede balans hebben gevonden. Als ik ergens iets voor honderd man sta te doen vind ik het ook mooi. Ik wil wel de kwaliteit behouden en die steeds weer overstijgen. Maar dat hoeft niet perse voor duizend man. De kleinere feesten zijn vaak leuker en intiemer."

Frans zijn nonchalance moet niet worden verward met onverschilligheid. In de vijf jaar dat hij samen met Klazien EINDBAAS organiseert is zijn doel altijd geweest om zijn feesten gekker, creatiever en kwalitatief beter te maken. Toen hij er op een gegeven moment achter kwam dat er in het EINDBAAS-publiek een hoop mensen waren die zelf ook beats met hun Gameboy wilden maken, besloot hij de avonden te beginnen met een open podium, waar mensen uit het publiek hun kunsten mochten vertonen. "De eerste was het duo Men of Mega, die woonden bij mij om de hoek. Vervolgens kwamen er steeds meer mensen performen op het open podium. Dat is langzaam uitgegroeid, en nu hebben we een collectief van mensen waarmee we ook een label hebben opgestart – een Nederlands chiptune-collectief. Uiteindelijk zet je zelf een scene neer en bouw je die uit, heel gaaf."   

EINDBAAS groeit gestaag door en blijft zichzelf overtreffen. Na 11 juli is er op 5 september nog een editie in de Melkweg: de EINDBAAS BRK Edition. Deze naam is niet uit de lucht komen vallen. "We doen EINDBAAS nu vijf jaar elke drie maanden. Daar tussendoor nog dj-sets en tours. We vinden dat het binnenkort tijd wordt voor een break. Zelf ben ik van plan om een jaar naar Australië te vertrekken. Misschien wil ik daar chiptune dingen gaan doen, maar dat weet ik nog niet zeker. Dit is een mooie kans om even afstand ervan te nemen en het concept te herzien. Ergens in 2015 komen we waarschijnlijk weer terug."


Te zien: EINDBAAS 5 Year: The best of EINDBAAS, vrijdag 11 Juli @ Poppodium EKKO Utrecht (uitverkocht) en EINDBAAS BRK Edition: Bit Shifter (USA), Trey Frey (USA), Vj The C-Men (NL), vrijdag 5 September @ Melkweg Amsterdam.