Cultfest is een driedaags cultureel festival. Artiesten van veel van de programmaonderdelen zijn helemaal geen creatief van beroep. Zij zijn gevraagd om hun beroep een draai te geven in het thema waanzin. Het is één van de aspecten waarin je de kern van Cultfest goed terugziet: opgezet door vrijwilligers en crowdsourced, oftewel: veel van de bronnen van het festival komen uit de vrijwilligers en de bezoekers zelf. En dat voel je in alles terugkomen. Weinig festivals kennen zulke enthousiast gebekte vrijwilligers én artiesten. Uitgepraat zijn is er niet snel bij, want er is zoveel te zien. Het voelt bijna aan als een overdaad aan ervaringen. Totdat je de juiste instelling te pakken hebt.

Dit jaar heeft Cultfest het thema ’Waanzin’. De plek waar je dagkaarten, passe-partouts en muntjes kan kopen is het festivalhart. Deze is beladen met mensen, met slingers van door bezoekers geschreven wenskaarten, met plakstickers op de binnenkant van de wc-deuren, geïmproviseerde stands, retro typemachines waar je achter kunt gaan zitten schrijven en een houten fluitje hangend aan het plafond dat je met je hand instinctief naar je mond brengt om erop te fluiten. Dan bedenk je je dat waarschijnlijk zestig anderen bezoekers dit vandaag óók al hebben gedaan. Elke hoek van de werfkelder stimuleert interactie of nodigt je uit om zelf dingen te creëren.

De insteek van waanzin geldt ook voor de programmaonderdelen. De onderdelen zijn onderverdeeld in vier categorieën: Psychische waanzin, Hallucinatie, Vervreemding en Grootheidswaanzin. Zoals bij elk festival is het plannen waar je wanneer heen gaat een lastig conflict. Cultfest heeft daar, naast drukke blokkenschema's en krantjes, twee oplossingen voor: Plan niet en ga gewoon op avontuur of ga langs het kleine reisbureautje in het festivalhart. Hier worden een aantal vragen aan je gesteld op basis waarvan je persoonlijkheid bepaald wordt. Vervolgens worden de programmaonderdelen omcirkeld welke specifiek voor jou interessant zijn om te bezoeken. Schattig, vermakelijk en verdomd handig.

Wat voor programmaonderdelen zijn er dan? Bijvoorbeeld: Hoe kun jij jouw stem en klanken gebruiken als mentaal gereedschap voor geluk? Of: Neem deel aan een interactief gesprek aan de kade met een Ayahuasca-sjamaan en kom erachter wat dit precies inhoudt. Sommige onderdelen zijn erg lang. Eén tot twee uur is geen uitzondering, maar dit bevordert wel de rustige, ontspannen sfeer.

Een van de onderdelen gaat over psychoses. De ruimte hangt vol met schilderijen van een persoon die een psychose heeft meegemaakt. Indrukwekkend, angstaanjagend en mooi. Er staan niet-georganiseerde, ongelijke stoeltjes en daarvoor spelen een meisje en een jongen liedjes over hoe zij, als verpleegster, de patiënten en hun belevingen zien. Toevallig is de ruimte waarin dit afspeelt oorspronkelijk ook daadwerkelijk verbonden met de patiënten. Verschillende disciplines worden verweven, waardoor de al indrukwekkende vertoningen in diepgang nóg indrukwekkender worden. Als blijkt dat er ook een bril is waardoor je beelden kan zien die de beleving van een psychose moeten representeren, is de ervaring helemaal compleet.

De onderdelen klinken al snel vaag, maar om Cultfest af te doen als vaag zou een grote misvatting zijn. Cultfest is namelijk meer dan een festival met een programma. Het is de sfeer die je als bezoeker tegenkomt. In de zon loop je over de Oudegracht naar de werfkelders beneden. Langs het water zitten overal mensen met elkaar te praten. Er varen boten langs en ondertussen kom je ruimtes tegen waar je af en toe eens een optreden mee kunt pakken. Cultfest is geen festival met zacht gras, open velden en continu optredens. Harde stenen, water, bomen en zon is meer dan het nodig heeft. De ontspanning neemt de overhand en je vergeet dat je midden in de binnenstad bent. Daarnaast is het een plek om te netwerken, zowel voor beginnende kunstenaars als voor geïnteresseerde liefhebbers. Het sleutelwoord op Cultfest is "Hallo!", zeg dit en een laagdrempelige wereld gaat voor je open.

Dit is direct ook een van de onvermijdelijke kwalen van een cultureel festival. De instelling van bezoekers is ontzettend belangrijk. Het ligt echt aan jezelf en aan een beetje geluk of je vindt wat je zoekt. Voor anderen en sommigen is een cultureel festival als dit gewoonweg niet gemaakt en dat is prima. Een ander probleem bij Cultfest is het vinden van de werfkelders. Deze staan wel aangegeven, maar een bepaalde werfkelder vinden is nog een hele opgave. Van bovenaf zie je enkel de overkant en de bordjes die aangeven waar wat zit, zitten soms goed verborgen achter de drukte van de Oudegracht. Een laatste kritische noot: Als je rustig op avontuur bent gegaan en de werfkelders afloopt op zoek naar iets interessants, dan kom je vaak werfkelders tegen waar op dat moment even helemaal niets is.

Synergie betekent dat de onderdelen samen meer zijn dan de som der delen. Cultfest bereikt dit. Juist doordat de medewerkers en de artiesten vrijwilligers en amicaal zijn. Juist doordat de geïmproviseerde en zelf in elkaar geknutselde decorstukken niet helemaal kloppen. Door het geluk van het prachtweer tijdens het festival en door de gekkigheid van de Aardbeienmeisjes die over de grachten wandelen. Door de PlasTap waar je net zoveel bier mag tappen als dat je plast. Door de vrijheid die het festival ademt en je uitnodigt om de hele godganse dag misschien wel niets te bezoeken en met elkaar gezellig bij het festivalhart langs het water een babbel te doen. Door alles wat goed én fout is in het kritische oog. Cultfest bereikt de begeerde synergie door alle details die niet opgemerkt worden. En dat voelt prachtig. Of je nu komt voor de prikkeling van de hersenen en/of de geest, of dat je komt voor de samenscholing van de mens, bij Cultfest krijg je het.

Gezien: Cultfest, 7 tot en met 9 juni 2013 @ diverse werfkelders, op boten in de Oudegracht en op andere plekken, Utrecht