RASA Europa Festival Utrecht boeit, maar geneest geen xenofobie

Festival haalt Europese tradities naar Utrecht

Tekst: Eva Assink & Erik Ouwerkerk / Foto's: Harold van de Kamp ,

"Vier samen met ons de enorme schat aan Europese muziek!" Vanuit die gedachte organiseerde wereldmuziekpodium Rasa van 10 tot 13 mei het Europa Festival. Artiesten uit alle uithoeken van het continent kwamen naar Utrecht. 3voor12/Utrecht was erbij.

Turkije
Het Göksel Yilmaz Ensemble trapt op de eerste avond af met een rondreis door Turkije. De mooie ingetogen liedjes, meestal gespeeld op de saz en begeleid door violiste Anne Bakker, beginnen romantisch maar krijgen op den duur meer vaart en funk. De in Nederland geboren Göksel vertelt over de oorsprong en betekenis van de liedjes. Ook een paar eigen composities komen aan bod. Veel uitbundiger is het optreden van Özlem Taner daarna, een grote naam buiten Nederland. Het geluid is vol en avontuurlijk. Jammer is wel dat de op zich krachtige en zuivere stem van Özlem in de Rasa-zaal enigszins schel klinkt.

Oekraïne en Polen
Vrijdag staat er muziek uit Oost-Europa op het programma. "Indringend Oekraïens klanklandschap", zo omschrijft RASA het geluid van de Oekraïense groep Dakha Brakha. Het had niet beter omschreven kunnen worden. Indringend is wat we horen en zien namelijk zeker. Drie dames in bruidsjurken met grote zwarte mutsen en een man zingen met schelle, maar toch aangename stemmen vervreemdende en soms lang uitwaaierende liederen, begeleid door stevig slagwerk, cello, accordeon en andere instrumenten. Er gaat iets onweerstaanbaars en hypnotiserends van de muziek uit. Met het opwindende gevoel iets interessants te hebben ontdekt, wachten we op de tweede groep van deze avond: de Warsaw Village Band. De verwachtingen van deze hitband zijn hooggespannen. Toch zetten de zes Polen, die hun repertoire baseren op traditionele Poolse liederen met een moderne twist, een matte en wat futloze show neer. De bandleden laten weliswaar horen dat ze hun instrumenten- waaronder de traditionele, met vingernagels en strijkstok bespeelde płock-viool- zeer goed beheersen, maar sprankelen wil het nergens. Ook de komst van de jazztrompetist even later verandert daar niets aan. Pas bij de tweede toegift komt de groep een beetje los.

Nordic Night: Zweden, Finland en Litouwen
Zaterdagavond staat het festival in het teken van muziek uit Noord-Europa. Het programma opent met de Noorse Benedicte Maurseth in de Willibrordkerk. Maurseth bespeelt de hardingfele, de traditionele Noorse viool. Deze speelde een grote rol in muziek die in vervlogen wijden werd gemaakt tijdens oogstfeesten, trouwerijen en begrafenissen. Achter het instrument blijken mythen schuil te gaan: zo was het naar verluidt de duivel zelf die muzikanten verleidde het instrument te bespelen. Wie de platen van Benedicte Maurseth beluisterd heeft, weet dat dit soort scherpe kantjes er inmiddels af zijn. Maar vanavond houdt Benedicte zich wel erg in. De galmende akoestiek van de Willibrordkerk speelt daar wellicht een rol bij. Het resultaat is een interessant, maar te ingetogen optreden. Hierna is het de beurt aan het Litouwse vocale ensemble Trys Keturiose. De groep heeft de traditie van surtatines, waarbij verschillende teksten rustig en statig tegen elkaar in worden gezongen, voortgezet. Wijlen Han Reiziger zou hierbij misschien nog in zijn handen hebben geknepen, maar voor een deel van het publiek vergt het teveel geduld. De sobere gewaden, de plechtige uitvoering, de serieuze gezichten van de dames en het gebrek aan zitcomfort maken het optreden niet bepaald tot een genoegen.

Na deze optredens wordt de Nordic Night voortgezet in de zaal van Rasa. De eerste groep die opkomt is het Zweedse folktrio Kaja. Alsof je op een dag met schapenwolkjes aan de hemel aan de rand van een Zweeds meertje zit: dat is het gevoel dat je krijgt bij de muziek van deze sympathieke groep. Schijnbaar moeiteloos smeedt de groep aangenaam klinkende eigen instrumentale folkcomposities aaneen, gespeeld op viool, accordeon, piano en bas. Op foto’s oogt de band vrij avontuurlijk en op de website staat de muziek omschreven als Zweedse new folk met gipsy-vibe, maar live oogt en klinkt de groep wel iets minder spannend.

Een heel ander geluid komt daarna van de Finse mondharmonicaformatie Sväng. Vier mannen in jaren dertig pakken komen kordaat op, openen hun koffertjes en blazen het publiek weg met een puntgave set. Met één type instrument valt weinig te variëren en iets als mondharmonica kan dan ook wel op je zenuwen gaan werken. De groep lost dit handig op door melige intermezzo’s en variaties in formatie. Het repertoire is breed: zelfs Chopin komt voorbij. Intrigerend is de basmondharmonica, een indrukwekkend groot ding dat het samenspel van een prettige brom voorziet. De groep bereisde al de hele wereld maar is in Nederland kennelijk minder bekend, want er zitten hooguit dertig mensen in de zaal.

Gezien: Europa Festival Utrecht: Göksel Yilmaz Ensemble, Özlem Taner op 10 mei @ RASA; Dakha Brakha, Warsaw Village Band op 11 mei @ RASA; Benedicte Maurseth, Trys Ketruriose op 12 mei @ Sint Willibrordkerk; Kaja, Sväng op 12 mei @ RASA