Even een paar maanden terug in de tijd. Afgelopen mei ging Routes 2 Transformation (R2T) van start: een project dat is opgezet door Roots & Routes in het kader van de viering van 400 jaar handelsbetrekkingen tussen Turkije en Nederland. Het idee van het project is om twintig jonge muzikanten, tien uit Nederland (Utrecht) en tien uit Turkije (Istanbul), elkaar te laten ontmoeten en te laten samenwerken. De ideologie die er volgens artistiek leider Budy Mokoginta achter zit is dat muziek een taal is waarmee je kunt communiceren en verbinden, ongeacht je leeftijd, achtergrond, smaak of niveau.
In mei was de eerste editie; de tien Turkse muzikanten kwamen naar Utrecht. Ze sliepen thuis bij de Nederlandse deelnemers, en samen volgden we iedere dag workshops, schreven nieuwe muziek, en deden een aantal optredens. Een paar weken terug was het aan ons, Nederlandse muzikanten, om naar Istanbul af te reizen voor het tweede deel van het project. Dit keer zou de focus niet alleen liggen op samen muziek schrijven en optreden, maar was er ook een studio-sessie aan gekoppeld om een cd op te nemen.
Routes 2 Transformation: The Istanbul Edition
Impressie van een muzikale multiculturele ontmoeting
In 2012 is het 400 jaar geleden dat Nederland en Turkije voor het eerst handelsbetrekkingen hebben aangeknoopt. In het afgelopen jaar is daar op verschillende manieren bij stil gestaan. Eén van die manieren was Routes to Transformation, een project waarbij twintig jonge muzikanten uit Utrecht en Istanbul in de leeftijd van 18 tot 25 jaar, twee weken lang intensief samen leefden en musiceerden. Eén van die muzikanten was Annelotte de Graaf van Oh, Brave Wide Eyes en Amber Arcades. Wij vroegen haar een impressie van twee weken Istanbul aan papier toe te vertrouwen.
Reis en aankomst
26 oktober gaat mijn wekker om 4:15 AM. Tijd om in de taxi naar Rotterdam Airport te stappen! Onder het toeziend oog van Berta (organisator, Vrede van Utrecht) en Budy (producer, gitarist, band-coach) worden alle instrumenten de handbagage ingeladen en kunnen we instappen. Vanaf Istanbul Airport neemt Halil, de leider van de Turken ons mee naar Bilgi Universiteit voor een korte introductie. Onder het genot van Turkse pizza werpen we een eerste blik op het programma, en horen we bij wie we gaan overnachten. Ook nu is het idee dat iedere Nederlandse deelnemer bij een Turkse deelnemer thuis slaapt. Ik slaap samen met een andere Nederlandse bij een Turks meisje.
Iedereen is bekaf van de lange reis, dus feesten zit er vanavond niet in. Wij gaan met onze Turkse gastvrouw mee naar huis. In Turkije is het trouwens gebruikelijk dat je bij je ouders blijft wonen tot je gaat trouwen. Zo ook onze Turkse deelneemster. Vooraf waarschuwt ze ons dat de reis naar haar huis wel iets anders is dan dat we in Utrecht gewend zijn. Istanbul is namelijk een stukje groter, er wonen zo’n 17 miljoen mensen geloof ik. Bovendien is er de enorme Bosporus waarover we iedere dag heen en weer moeten. Ook is de gemiddelde rijstijl daar iets chaotischer dan we hier gewend zijn. Na een tocht van zo’n twee uur waarin we in metro’s, boten en hobbelende mini-bussen zitten komen we thuis bij onze nieuwe Turkse familie.
De Turkse moeder ontvangt ons met open armen en een drie gangen diner om 23.00 uur! Wij zijn nu haar dochters, zegt ze. De volgende ochtend gaat al vroeg de wekker, aangezien we weer een hele tocht af te leggen hebben, en om 10.00 uur in de studio moeten zijn.
Nummers schrijven
Cem, een van de Turkse organisatoren, heeft een eigen studio/oefenruimte, heel centraal gelegen vlakbij de Taksim (De Neude van Istanbul), aan de beroemde Istiklal straat. De eerste dag staat vooral in het teken van kennismaken. Het blijkt een erg diverse groep te zijn. We hebben drie drummers, twee bassisten, een percussionist, een balaban (Turkse fluit) speler, een violiste, vijf vocalisten, een stel gitaristen, een pianist en nu vergeet ik vast nog wat. Ook zijn veel verschillende stijlen vertegenwoordigd. Twee jongens van Marokkaanse komaf zingen vooral Marokkaanse gospel. Een andere jongen is helemaal into hiphop. De bassist houdt vooral van metal, de violiste is een Balkan-freak en ikzelf kom uit de country/folk hoek. Ook verschillen de niveau’s erg. Bovendien spreken een paar Turkse muzikanten nauwelijks een woord engels! Genoeg uitdagingen dus.
Meteen worden we in twee groepen opgedeeld en in het diepe gegooid: elke groep krijgt een studioruimte toegewezen, waarin we de eerste dag kunnen gaan jammen. Persoonlijk ben ik niet zo’n jammer, meer een liedjesschrijver. Gelukkig stelt de drummer voor dat we dan een concept-liedje, waar ik mee bezig was, als uitgangspunt nemen voor onze jam. Het is verrassend hoe snel iedereen het liedje oppikt, aanvoelt en er zijn eigen ding mee doet! Aan het einde van de dag hebben we het nummer al bijna af.
De derde dag mogen we ons opdelen in kleinere groepen, en daarmee aan nummers werken. Het is opvallend dat artistiek leider Budy zich erg op de achtergrond houdt deze keer. In mei was hij nog vaak in oefenruimtes te vinden om daar de bands te coachen. Ik denk dat hij vooral benieuwd is naar hoe we het er zelf vanaf brengen deze keer, nu we elkaar al wat beter kennen.
Workshops
De dagen daarna beginnen de workshops. De eerste is voor rekening van een producer. Hij komt ons vertellen over de basics van het inrichten van een studio: waar je de monitors neer moet zetten, wat voor microfoons er zijn, hoe je de ruimte moet bewerken, enzovoorts. Voor sommigen die ook zelf willen gaan opnemen een erg interessant verhaal, maar voor anderen niet echt. ’s Avonds gaan we muziek maken met gehandicapten, bij een instelling die hen wil stimuleren om ook muziek te maken. Een mooi idee, maar daar aangekomen blijkt dat er helemaal geen gehandicapten zijn. Tenminste, niet herkenbaar. Er zijn gewoon vijf Turkse jongens van onze leeftijd die allemaal belachelijk goed spelen en verder compleet normaal overkomen. Ach ja, wel weer een mooie jamsessie.
Optreden
Tussen de workshops door hebben we elke middag wel een paar uurtjes aan onze nummers kunnen werken, maar toch is de week omgevlogen en voor we het weten komen de optredens er aan! Het eerste optreden is in een café in Oost-Istanbul, de Shaft. We beginnen om 20.00 uur, maar dat is Turkse tijd natuurlijk, dus om 21.00 uur begint het een beetje vol te stromen. Uiteindelijk is de tent afgeladen en is het een erg leuke show!
Naast optredens hebben we deze week overdag ook meer vrije tijd. De vorige week zijn we bijna non-stop met muziekmaken bezig geweest, maar nu hebben we zowaar veel ochtenden en middagen vrij! Kunnen we eindelijk de tourist in ons naar buiten laten. We bezoeken natuurlijk de Aya Sofia en Sultan Ahmet Moskee (die blauwe), gaan op een nachtelijke boottocht op de rivier, verkennen mooie buurten, drinken heel veel thee en wandelen langs de zee.
Het tweede optreden is op de opleiding van een van onze muzikanten: de Modern Music Academy. In een klein zaaltje spelen we voor studenten van die opleiding. De laatste show is weer in een café, de Eski Beyrut. Veel vrienden en familie komen opdagen.
Laatste avond
Na die show volgt onze laatste avond in Istanbul. We besluiten naar een café te gaan dat inmiddels is uitgegroeid tot onze stamkroeg, de Papillon. Een klein cafeetje boven een rokerige Turkse oude mannen hangout. Het valt nog niet mee om met zo’n diverse groep mensen een plek te vinden waar iedereen zich op zijn gemak voelt, maar de Papillon lukt het op de een of andere manier. Het is bijzonder om te zien dat zelfs onze Marokkaanse gospel jongens, die in Utrecht nog luid riepen dat ze niet hielden van uitgaan en plekken waar gerookt en gedronken wordt, nu toch ook met de groep meegaan en net zo hard meedansen.
Voor de laatste avond is een hostel geboekt om zeker te weten dat iedereen op tijd bij de bus kan zijn die ons naar het vliegveld brengt. Niet dat we veel slapen die laatste avond. Na twee uurtjes nachtrust begint het grote afscheid. Voor de laatste keer door Istiklal straat lopen. Voor de laatste keer ontbijten met borek en granaatappelsap. De laatste keer voor nu dan, want de volgende editie organiseren we gewoon zelf!