13 miljoen aan tegenvallers voor Muziekpaleis

Ernstig beschadigde oude zaal vereist complete renovatie

Tekst & foto’s: Ingmar Griffioen ,

Het Muziekpaleis in Utrecht loopt tegen nieuwe tegenvallers op, die bij elkaar ruim 13 miljoen euro bedragen. Zo heeft de oude grote zaal door leegstand ernstige schade opgelopen, wat zo'n 5,5 miljoen aan renovatiekosten geeft. Daarvan moet de helft in de huur verrekend worden, wat de Stichting Muziekpaleis waarschijnlijk jaarlijks 118.000 euro gaat kosten. Verder zijn onder meer extra nieuwbouwkosten (2,9 miljoen) en extra bodemkosten (5 miljoen) vastgesteld. Dat blijkt uit de vandaag door het college van B&W verstuurde 'Tweede voortgangsrapportage bouw Muziekpaleis'. Volgens Wethouder Victor Everhardt (Stationsgebied) kunnen deze kosten deels worden gedekt door de potjes voor de post onvoorzien van Muziekpaleis en Stationsgebied, door versobering van de bouw en door huurverhoging.

Meevaller van 3,1 miljoen euro en post onvoorziene kosten

De trotse directeuren in de Popzaal, die vanaf 2014 door Tivoli geëxploiteerd zal worden
De trotse directeuren in de Popzaal, die vanaf 2014 door Tivoli geëxploiteerd zal worden

De bouwplanning van het Muziekpaleis verloopt volgens de rapportage wel voorspoedig. De opgelopen vijf maanden vertraging waren bij de vorige voortgangsrapportage (april 2011) al bekend. De bouwkundige oplevering staat dus nog altijd voor oktober 2013 in de agenda. Verder zijn drie van de vier nieuwe zalen al zichtbaar in de ruwbouw. Het project kan bovendien een flinke meevaller melden: het verschil tussen de gemeentelijke rente aan het bouwkrediet (5%) en de rente voor het Muziekpaleis (4%) levert 3,1 miljoen euro op. Verder worden er besparingen ten bedrage van iets meer dan een miljoen voorgesteld (een jaar geen subsidie aan het gestopte SJU Jazzpodium levert al 196.000 euro op, geen marmer en lichtkrant bij de entree bespaart 85.000 euro) en kan nog 1,5 miljoen op de post onvoorziene kosten van het Muziekpaleis worden afgeschreven. Ook de overige kosten worden volgens Everhardt allemaal gedekt.

Grote zaal moet volledig gerenoveerd worden: 5,5 miljoen bovenop 9,5 miljoen euro

De rode doos op de oude zaal wijst naar tijdelijke locaties Leeuwenbergh en... de 'Rode Doos'
De rode doos op de oude zaal wijst naar tijdelijke locaties Leeuwenbergh en... de 'Rode Doos'

De grote zaal is het enige dat na de sloop van het oude Muziekcentrum Vredenburg overeind staat. Het Muziekpaleis wordt er als het ware om- en overheen gebouwd. Er was in de oorspronkelijke kredietaanvraag al 9,5 miljoen euro opgenomen voor een beperkte renovatie. De zaal blijkt leegstand echter aanzienlijk slechter te verteren dan verwacht. Dat kwam in mei 2011 al naar buiten. Nu zijn de financiële consequenties ook duidelijk: 5,5 miljoen euro voor een complete renovatie. 'Het uitgangspunt van geen aanpassingen aan grote zaal en bestaande foyers blijkt niet meer hanteerbaar.' Vereist zijn onder meer: isolatie en renovatie van dak en buitenschil, herinrichting foyers en vervanging van elektrotechnische installaties (à 2,1 miljoen euro).

Wethouder Everhardt verwacht de helft van de 5,5 miljoen 'binnen het bouwbudget te kunnen dekken. De andere helft willen wij in overleg met de exploitant in de huur verrekenen.' Everhardt reageert aan de telefoon: "De oudbouw, oftewel de oude zaal, is jaren geleden al ingepakt. Wij verwachtten dat die er weer goed uit zou komen, maar de leegstand heeft toch meer gevolgen gehad. We gaan een verbeteringsslag maken, waarmee we ook betere exploitatieresultaten kunnen halen."

Huurverhoging voor Stichting Muziekpaleis

Maquette van centrum met nieuw stationsgebied, uiterst linksonder het Muziekpaleis
Maquette van centrum met nieuw stationsgebied, uiterst linksonder het Muziekpaleis

De tegenvallers zal de Stichting Muziekpaleis (de partners Tivoli, SJU en Vredenburg) dus in de huur gaan voelen. 'Het resterend tekort van 2,8 miljoen willen wij na overleg met de exploitant in de huur verrekenen (een huurverhoging van 118.000 per jaar).' In de samenwerkingsovereenkomst 2008 zijn afspraken gemaakt over wat te doen bij (bouw)problemen. Daarin is onder meer opgenomen dat 'een wellicht onvermijdelijke huurverhoging financieel zal worden gecompenseerd als die redelijkerwijs niet in de exploitatie kan worden opgevangen'. Everhardt zegt nu niet of de beoogde verhoging ook door de verbeterde exploitatie opgevangen wordt of dat de gemeente dat compenseert, maar verwijst naar collega wethouder Frits Lintmeijer van Cultuur. "Ik lever straks een zaal af die op een heel hoog niveau komt te zitten en wij denken dat de verhoging daarmee  deels gecompenseerd kan worden. Er worden nu gesprekken gevoerd door mijn collega wethouder met de partners over onder meer de exploitatie en de huur."

Extra nieuwbouwkosten en bodemkosten

Restant van het voormalige kasteel Vredenburg, op de plek van de toekomstige expeditiekelder van het Muziekpaleis
Restant van het voormalige kasteel Vredenburg, op de plek van de toekomstige expeditiekelder van het Muziekpaleis

De extra nieuwbouwkosten bedragen 2,9 miljoen. Het gaat onder meer om extra kosten voor roltrappen (400.000), latere start en hogere energielasten (900.000), organisatieontwikkeling (500.000) en ventilatie expeditiekelder (700.000). De kosten worden volgens Everhardt volledig gedekt door o.a. de post onvoorzien bouwkrediet, bezuiniging op de afbouw en het voordeel met de bouwrente. Ook over dekking van de extra bodemkosten van 5 miljoen is de wethouder positief. "Het gaat om wat we in de grond gevonden hebben aan bodemvervuiling en resten van het oude Vredenburg." Alleen de bodemsanering inclusief waterzuivering kost al 3,1 miljoen euro. "Daar is bij de grondexploitatie van het hele Stationsgebied rekening mee gehouden. Die post onvoorzien is zo'n 20 miljoen groot en deze kosten zullen we daar moeten verhalen." De wethouder sluit positief af: "De conclusie is dat we nu geen extra geld nodig hebben en dan doen we wel extra investeringen in de grote zaal."

Het financiële plaatje van het Muziekpaleis

Oorspronkelijk ontwerp van het Muziekpaleis uit 2003 door architectuurstudio Hertzberger
Oorspronkelijk ontwerp van het Muziekpaleis uit 2003 door architectuurstudio Hertzberger

De gemeenteraad heeft drie kredieten beschikbaar gesteld:
- een voorbereidingskrediet van € 3,9 miljoen (raadsbesluit 4 november 2004)
- op basis van het definitief ontwerp een krediet van € 94,7 miljoen (raadsbesluit 1 juni 2006) 
- een aanvullend krediet van € 33,9 miljoen (raadsbesluit 7 juli 2009)
Totaal verleend krediet: € 132,5 miljoen.

Het aanvullend krediet was nodig als gevolg van:

- algemene prijsontwikkelingen (€ 17,5 miljoen)
- diverse aanvullende eisen en wensen van o.a. brandweer (€ 2 miljoen)
- noodzakelijke uitbreiding programma (€ 1 miljoen)
- renovatiewerkzaamheden en de optopping van de westlob (€ 9,5 miljoen) 
- wettelijke voorschriften op het gebied van energie prestatienormen voor de nieuwbouw (€ 4 miljoen)

Voorjaarsnota 5 juli en 'point of no return' in najaar

De indeling van de vijf zalen in het Muziekpaleis
De indeling van de vijf zalen in het Muziekpaleis

In november bleek dat de Stichting Muziekpaleis een jaarlijks exploitatietekort van 813.000 euro boven het hoofd hing. Dat kwam door eerder niet begrote "hogere gebouw(gebonden) kosten en -investeringen die ten laste van de gebruiker komen". De gebruikers zijn Tivoli, Stichting Jazz Utrecht en Muziekcentrum Vredenburg, waarvan de laatste een gemeentelijke instelling is. "Daar staat een miljoen aan taakstellende maatregelen tegenover, die in de voorjaarsnota aan bod komen", legde wethouder van Cultuur Frits Lintmeijer tegen 3voor12 uit. Het subsidieniveau (jaarlijks 7,5 miljoen euro) zou daarvoor niet verhoogd hoeven worden. De partijen werken aan een nieuwe exploitatieopzet en de huidige rapportage schetst voor ongeveer de helft van het tekort oplossingen. De rest hoopt de gemeente uit de horeca, de onderhoudsexploitatie of extra verhuuropbrengsten van de opgeknapte grote zaal te halen.

Voor de verdere oplossing van het exploitatietekort en het geschetste miljoen aan taakstellende maatregelen is het wachten op de voorjaarsnota, die donderdag 5 juli in de gemeenteraad besproken wordt. Everhardt: "Wij hebben nu wat oplossingen aangegeven, daar moet eerst de raad een akkoord op geven en dan wordt het in de voorjaarsnota uitgewerkt. Op zich zijn dit voorstellen om een heel mooi Muziekpaleis op te leveren dat ook toekomstbestendig is." Dit najaar moeten ook het ondernemingsplan, de exploitatieopzet, de frictieproblematiek, de plaatsing van het personeel en de vormgeving van de nieuwe stichting zover zijn dat de besturen van Tivoli, SJU en de gemeente de definitieve samenwerking vast kunnen leggen. "Dat is te beschouwen als het 'point of no return' voor alle betrokkenen."