In 1949 componeerde de Franse kunstenaar en performancepionier Yves Klein (1928-1962) zijn ‘Monotone-Silence Symphony’. En dat monotone mag je letterlijk nemen: het stuk bestaat uit één akkoord dat een kamerorkest maar liefst twintig minuten aanhoudt, gevolgd door exact twintig minuten stilte. Om ervoor te zorgen dat het publiek zich de eerste twintig minuten niet stierlijk zat te vervelen, liet Klein vaak naakte modellen opdraven, die esthetisch over met blauwe verf ingesmeerde vellen papier moesten rollen en glibberen.
De Utrechtse geluidskunstenaar Machinist (oftewel de 29-jarige Zeno van den Broek) liet zich voor zijn vierde album ‘of what once was’ inspireren door Kleins symfonie. Het ruim 21 minuten durende ‘mono tone in d’ bestaat uit golvende gitaarexperimenten in een d-akkoord, waarbij de enige variatie bestaat uit de lengte van de tonen en verschillende trillingsvormen. Dit klinkt misschien net zo spannend als het kijken naar opdrogende verf, maar dankzij ratelende omgevingsgeluiden, sonore drones en af en toe zacht geknars en geknetter, blijft ‘mono tone in d’ van begin tot eind boeien.
Zeno van den Broek heeft geen naakte modellen nodig om je aandacht vast te houden: zijn muziek opent deuren in je geest. Het is alsof je ’s nachts door een schemerig verlichte fabriek dwaalt, vol met onbekende apparaten die al eeuwenlang geduldig ronddraaien. Na enige tijd te hebben rondgewandeld, wrik je een raam annex patrijspoort open en ontdek je tot je stomme verbijstering dat je je op volle zee bevindt, het zwarte water verlicht door een bleke maan…
Het tweede nummer ‘of what once was’ - live geïmproviseerd en opgenomen - is dreigender van aard: vervormde elektrische gitaar, drones, rondzingende tonen en ondefinieerbare geluiden op de achtergrond. Tegen het einde zwellen de omineuze klanken aan, als tollende zaagmachines die gaten in de werkelijkheid proberen te bijten. ‘of what once was’ is geen gemakkelijke kost. Het nummer laat zich nog het beste omschrijven als een half uur durende soundtrack voor een dansende cyberderwisj in het midden van een desolaat en verlaten Utrecht.
In vergelijking met voorganger ‘Viens Avec Moi Dans Le Vide’ (2010, Betontoon) is ‘of what once was’ ruimtelijker en bij vlagen sfeervoller, maar tegelijk ook intenser, meditatiever misschien wel. Geen album dat je even gezellig opzet voor bij de koffie. Wel een album dat onvermoede en bezwerende vergezichten oproept.
Zeno is overigens een van de deelnemers aan De Belofte, een project van kunstenaarsvereniging Kunstliefde waarbij beginnende Utrechtse kunstenaars de kans krijgen om samen een expositie te realiseren. De 2011-editie heeft als titel ‘Contest of Meaning’ gekregen en gaat over het zoeken naar en manipuleren van de werkelijkheid. De expositie op de Nobelstraat loopt tot medio oktober 2011.