Er was eens een theatermaker op zoek naar een werkplek. In de barre winter van 2010/2011 struinde ze het hele gebied ten westen van Utrecht af. Geen acht slaand op de stervenskou, klopte ze aan deuren in de hoop dat iemand haar kon helpen. Ze trof de meest verrassende gebouwen aan, zoals een oude rugbyclub vol met driewielers, maar nergens was plaats voor haar en haar creatieve geesteskinderen. Bijna had ze het opgegeven. Bijna, tot ze een tip kreeg.
Een behulpzame medewerker van kinderkunstboerderij De Vrijstaat adviseerde haar naar de metaalfabriek Metak in De Meern te gaan. En alhoewel de theatermaker liever niet in het gebied rondom Leidsche Rijn kwam (wat zij ervan gehoord en gezien had stemde haar weinig positief), trok ze toch haar stoute schoenen aan en besteeg ze haar fiets. Wat ze aantrof was mooier dan ze had durven dromen.
Ogenschijnlijk een boerderij, bleek het gebouw waar de metaalfabriek in huisde bij binnenkomst een 19e eeuws neogotisch kerkje te zijn. Het geluk wilde dat Metak net op het punt stond te gaan verhuizen en de theatermaker zag haar kans schoon. Enkele weken later was er, afgezien van de beschermende kalklaag op de muren en de kraanbaan, niets dat aan de fabriek herinnerde en mocht ze het pand het hare noemen. Omdat ze zo’n mooie ruimte moeilijk voor zichzelf kon houden, nodigde ze creatievelingen uit uiteenlopende disciplines uit om haar te vergezellen. En ze noemde het: de Metaal Kathedraal.
Sprookjesachtig ondernemen
De ontstaansgeschiedenis van het nieuwe culturele bolwerk de Metaal Kathedraal leest inderdaad net als een modern sprookje. Met in de hoofdrol artistiek beheerder Maureen Baas. Het hoofd vol met ambitieuze plannen en grootse dromen, investeerde zij haar eigen geld in het project. Haar doel: het creëren van een culturele ontmoetingsplek, waar samenwerking en kruisbestuiving tussen verschillende disciplines plaatsvindt. Niet alleen door een werkplaats te verschaffen, maar ook door artiesten, theatermakers en wie maar wil (tegen betaling) een podium te bieden.
En dat lijkt te lukken. Tijdens de feestelijke opening op 8 mei, sprongen de tranen haar in de ogen bij de aanblik van een met kunst, muziek en flamencodansers gevulde Metaal Kathedraal. Momenteel biedt de industriële kerk werkplek aan elf kunstenaars (inclusief Baas zelf), waaronder een fotograaf, een meubelmaker en verschillende theatervormgevers. Alle werkruimtes zijn bezet en twee kunstenaars werken geheel buiten, in de riante achtertuin van 3000 m².
Omdat de Metaal Kathedraal geen subsidie ontvangt, moet Baas continu de balans zoeken tussen commercieel en artistiek. “Wij hebben niks, dus je moet zelf met al je spullen komen en je wereld creëren.” Daar staat wel een prachtige locatie tegenover.
Wat Baas in het vaste elftal mist, is een muzikant. Gelukkig vinden in de Metaal Kathedraal geregeld concerten plaats. Zo konden bezoekers afgelopen zondag (26 juni) een ligconcert ondergaan van het muziekstuk ‘Canto Ostinato’ (van componist Simeon ten Holt). Op zondag 10 juli is het tijd voor het eerste ‘pop’concert: onder de noemer ‘3VOOR12/Utrecht op BEDEVAART’, brengen singer-songwriters Casper Adrien, Daniël Versteegh en Kim Janssen een middag lang akoestische nummers ten gehore. De concerten vinden overwegend plaats op de eerste verdieping (‘de Hemel’), waar vanwege de beperkte oppervlakte slechts ruimte is voor vijftig toeschouwers.
Door het pand verspreid, hangen her en der bordjes met geboden, zoals ‘Gij zult elkaar als Superman en Supervrouw bejegenen’. Dit is uiteraard ludiek bedoeld, maar volgens Baas valt er wel degelijk een parallel te trekken tussen de kerk vroeger en de Metaal Kathedraal nu. “Vroeger was religie het bindmiddel van de maatschappij. Nu zijn kunst en cultuur dat.” Direct gelinkt aan die gedachte is de bijnaam van het creatieve bolwerk: Mekka. “De ‘me‘ is van metaal, de ‘ka’ van kathedraal. De middelste ‘k’ is van kunst en kultuur. Ja, kultuur, met een k. ‘Moderne’ spelling.”
Happy end
En ze leefden nog lang en gelukkig? Dat ‘lang’ valt nog te bezien. Baas heeft een contract voor anderhalf jaar. Ze huurt van Metak, maar het pand is in handen van een groot projectontwikkelaar. “De eigenaar is momenteel bezig met vergunningen. Hij wil hier namelijk appartementen gaan bouwen. In de kerk, maar ook erachter. Dat is tenslotte een flinke lap grond.”
Vooralsnog kijkt Maureen Baas niet zo ver vooruit. “Vier maanden waren we kwijt aan opbouwen, die moeten we nu zien in te halen. Ook al hebben we nog aardig wat wensen, zoals spotjes en een lift, wil ik weer hard aan de slag met mijn theatershow. Daarnaast zijn we van plan kunstmanifestaties te gaan organiseren; twee weken onafgebroken creëren en dan een expo. En ik zou graag een boom voor de kerk willen plaatsen vol pijlen met daarop de afstanden naar andere culturele podia in de omgeving.“
Een stroom van ideeën rolt uit haar mond. Het lijkt er niet op dat die snel zal opdrogen. De pastoors van de Metaal Kathedraal hebben werk te doen. Werk met een k!
Te zien: 3VOOR12/Utrecht op BEDEVAART, met Casper Adrien, Daniël Versteegh en Kim Janssen, zondag 10 juli 2011 van 14 tot 18 uur @ de Metaal Kathedraal, De Meern, Utrecht.