Hoewel Dancing on the Edge niet helemaal op de route ligt die 3VOOR12/Utrecht doorgaans volgt, wekt het festival genoeg nieuwsgierigheid om daar eens van af te wijken. Behalve dans en theater, is er muziek, zijn er films, debatten, workshops en mag het festival zich verheugen in de aanwezigheid van meer dan zestig kunstenaars uit negen landen uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het festival reist in december door Nederland en doet naast Utrecht (RASA en Kikker) ook Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Groningen aan.
Het gevaar van folklore en een al te nadrukkelijke zoektocht naar een verband tussen de verschillende landen en artiesten ligt tijdens een festival als dit op de loer. Gelukkig worden deze valkuilen vermeden: thema’s als identiteit, roots en moderniteit worden niet geforceerd gebracht of gepolitiseerd, maar komen op een natuurlijke wijze tot uiting in de performances.
In MUD, winnaar van de publieksprijs tijdens het Fajr International Theater festival in Teheran in 2010, werkt Iraniër Yaser Khaseb het bekende thema uit van de man die een levend wezen creëert uit klei, dat zich vervolgens tegen zijn maker keert. Het stuk onderscheidt zich door het minimale gebruik van licht en de subtiele begeleiding van muziek, waardoor de choreografie prachtig uit de verf komt. Dat het publiek de modder ook kan ruiken en soms kan voelen, zorgt ervoor dat alle zintuigen geprikkeld worden.
Daarmee is de avond nog niet voorbij. Na de pauze is Aleef van Taoufiq Izeddiou aan de beurt. In Aleef begint de hoofdpersoon, live begeleid door de Gnawa-muzikant Adil Amini, in stilte. Vervolgens komt hij terecht in een kakafonie van geluid, gaat in gesprek met zichzelf, gaat uit zijn dak op afro-funk en eindigt met tientallen zonnebrillen op zijn hoofd en carnavalsmuziek. Angst, verwarring, opwinding en zelfvertrouwen wisselen elkaar af. In een decor van bloemen en een muur van grote lampen worden honderden jaren van culturele ontwikkeling knap verbeeld. Of is het een persoonlijke ontdekkingstocht?
Othello is een lastig verhaal zonder tekst. Het gezelschap uit Iran onder leiding van Atefeh Tehrani slaagt er toch in ambitie, afgunst, passie, liefde, jaloezie en al het andere drama van Othello door middel van dans over te brengen. “Het kan niet anders dan heftig zijn, we moet ons uiten. Voor ons in Iran is het dit of de waanzin,” vertelt een van de dansers na afloop.
Voor wie Shakespeares verhaallijn strikt wil volgen is de uitvoering zacht gezegd lastig, voor degenen die de razernij en hartstocht op het podium waarderen is de avond indrukwekkend. Het merendeel van het publiek kan zich daar uitstekend in vinden en de voorstelling wordt afgesloten met een langdurig applaus.
Een dansvoorstelling is waarschijnlijk niet het eerste waar je aan denkt bij een avondje uit, zeker niet een uit het Midden-Oosten of Noord-Afrika. Het is dus begrijpelijk dat er niet veel bezoekers zijn. Aan de uitstraling kan daarom nog wel gewerkt worden. De kwaliteit is er. En juist omdat de uitvoeringen persoonlijk en oprecht zijn, is het vanzelf ook universeel. De antwoorden zijn voor iedereen anders; de vragen, of het nu gaat om culturele identiteit, persoonlijke ontplooiing of politieke verhoudingen, zijn hetzelfde. Dat is duidelijk geworden, Dancing on the Edge inspireert.
Gezien: Festival Dancing on the Edge, zaterdag en zondag 10 en 11 december 2011 @ RASA en Theater Kikker, Utrecht