Erik de Jong: “Als het succes stopt, is dat geen ramp” Erik de Jong: “Als het succes stopt, is dat geen ramp”

Platenmaatschappij Excelsior liet van de titelloze debuutplaat in eerste instantie vijftienhonderd exemplaren persen. Erik de Jong dacht dat het teveel was: "Ik heb niet zoveel vrienden." Maar het album bestond, dat was al genoeg voor de man achter Spinvis. Ongeacht hoeveel ervan verkocht zouden worden. Wat volgde, was een explosie. "Buiten alle proporties. Je hebt geen tijd om na te denken over hoe je er mee om moet gaan." Dat jaar was voor De Jong een positieve '9/11'. Een leven voor en na 2002.

In dit stuk, naar aanleiding van het gesprek met 'Spinvis' in Utracks, vooral een blik op het leven vóór 2002. Er staan de komende tijd heel wat dingen op de planning; de Parade, een nieuw album, ga zo maar door. Dat komt allemaal wel. Terug naar het begin; de jeugd van Erik de Jong. Opgegroeid in een muzikaal gezin. Utracks-presentator Stephan van Peursem heeft zijn eerste vraag nog niet af, of De Jong onderbreekt hem al. "Mag ik heel even vertellen waarom ik dit nummer ('Kunt U Mij De Weg Naar Hamelen Vertellen, meneer?', red.) mee heb genomen? Dat ligt namelijk op het puntje van mijn tong. De drummer van dit liedje, Louis de Bij, heeft een paar jaar geleden in ons orkest gespeeld. Ik kom net, wat laat, de studio binnenrennen, want ik was in Den Haag, waar Louis een lintje heeft gekregen. Bij Nederlandse muziek uit de jaren zestig en zeventig, is de kans groot dat hij het heeft ingespeeld."

Als De Jong met dit verhaal de vragen over zichzelf tracht te ontwijken, heeft hij pech, want het uur in Utracks staat volledig in het teken van zijn leven en muzikale carrière. Op éénjarige leeftijd Spijkenisse verlaten. Hij woont tot die tijd in een, let op, treinwagon. "Er was in die tijd heel weinig woningaanbod. Ik ben ook weer niet zo oud, maar het was na de oorlog zeg maar. Mensen gingen overal wonen en mijn ouders woonden in een treinwagon, middenin een weiland." Als De Jong één jaar oud is, vinden zijn ouders een huis in Rotterdam. "Dus ik ben meer daar opgegroeid dan in Spijkenisse."

Heeft de muzikaliteit van zijn ouders invloed gehad op zijn ontwikkeling? Niet alleen dat, legt De Jong uit. "Ik denk dat het feit dat allebei mijn ouders heel actief waren in de linkse politieke beweging PSP (Pacifistisch Socialistische Partij, red.), een grotere stempel heeft gedrukt. Het was een bijna cliché hippiegezin." Altijd met vijftien of meer mensen aan tafel. Zijn moeder haalde iedereen naar binnen. "Er woonden altijd 'vreemde' kinderen bij ons in huis. Een soort communeachtig huis." De Jong vertelt in vlot tempo verder: "Als klein Erikje maak je een soort eilandje voor jezelf. Rennen, schreeuwen; het is altijd druk. Als kind zorg je dan vanzelf voor een kleine ruimte om je heen en in mijn geval was dat de muziek." Overal hingen muziekinstrumenten; gitaren en piano's. Zo jong als hij was, vijf of zes jaar, begon hij daarmee te oefenen en te spelen. Zodra zijn vingers sterk genoeg waren om de gitaarsnaren in te kunnen drukken.

Aan het eind van de jaren zeventig - toen de punk oversloeg van Londen naar Nederland - pikte de oudere broer van De Jong het nieuwe genre snel op. Met Erik achter zich aan huppelend, vormde hij een bandje, Blitzkrieg, in Utrecht. "Ontzettend teringherrie was dat. Echt niet normaal. Ik speelde alleen maar orgel, maar omdat dat niet echt in een punkbandje paste, ging ik maar drummen en van alles wat doen. Ik was vaste invaller voor alle echte bandleden. Zo ben ik er ingerold." Langzamerhand wordt de muziek steeds beter en manier van werken professioneler.

Als Blitzkrieg ophoudt te bestaan, start De Jong zijn eerste eigen band, Hi Jinx. Daarin spelen ook Gert van Veen, later house-pionier met Quazar en Rene van Barneveld, later legendarisch Urban Dance Squad-gitarist. De Jong drumt. Niet langer punk, maar new wave én een stuk ambitieuzer. Twintig jaar later volgt pas de kennismaking met het grote publiek. Spinvis is geboren, het debuutalbum slaat aan. De Jong begrijpt wel waarom mensen denken dat hij 'vanuit het niets' in 2002 opeens succes boekt. "Dat is logisch, maar ik heb in heel mijn leven niets anders gedaan dan wat ik nu doe. Ik speelde in miljoenen bandjes en maakte veel muziek, dat is niet op te noemen. Alleen wist toen niemand het. Ik sorteerde 's nachts post."

Dit alles speelt nog in Utrecht, want De Jong woont nog maar tien jaar in Nieuwegein. Hij wordt ouder en ziet al zijn vrienden trouwen. "Ze krijgen baantjes en verdwijnen naar het bankwezen, de ICT, of weet ik veel waarheen. Dat kan ik niet. Ik kan maar één ding; muziek maken. Nu heb ik succes en dat is misschien maar goed ook, anders was ik een eenzame gek geworden." De Jong heeft geen tijd nodig voor zijn antwoorden. Nooit een stilte, nooit een herhaling van de vraag. Eerder een halve dan één extra. De ideale gast in een radio-uitzending. Gooi een balletje op, hij maakt er een wedstrijd van.

De Jong legt uit hoe Spinvis is ontstaan. "Heel langzaam. En ja, natuurlijk is dat romantische verhaal waar. Ik zat inderdaad op een zolderkamer te knutselen, maar ik was echt niet de enige hoor. Volgens mij zijn er honderdduizend mannen en jongens die dat op die manier doen. Negentig procent van de hiphop wordt tegenwoordig op zolderkamertjes in nieuwbouwwijken in elkaar gezet." Van de middelbare school heeft De Jong naar eigen zeggen echt helemaal niets gebakken. "Ik heb niets afgemaakt. Mijn moeder zei altijd: 'Jongen, als je maar gelukkig bent'. In mijn geval heeft dat goed uitgepakt. Voor hetzelfde geld gaat het helemaal fout, dat weet ik ook wel."

Het heeft wel verdraaid lang geduurd voordat er eindelijk succes kwam in de muziekloopbaan van De Jong. "Dat heeft allemaal te maken met zelfdiscipline", meent hij. "Als je dat niet aangeleerd krijgt..." Momenten waarop hij thuiszat, en zich afvroeg waarvoor hij het nog deed, heeft De Jong wel meegemaakt in de vele jaren voorafgaand aan zijn succes. "Erger nog; diepe wanhoop. Loop je in de supermarkt en hoor je van die muziek, terwijl je wéét dat je het honderd keer beter kunt, ga je trillen van geldingsdrang. Dat kent iedereen, denk ik. Ik heb er nooit over nagedacht te stoppen. Nooit."

Muziek maken is het mooiste dat er is voor De Jong. Daar draait het om. Nu is hij 'een gevierde muzikant', verkoopt hij tienduizenden albums en heeft hij aan aandacht geen gebrek. Maar dat is een keer afgelopen, weet hij. "Over vijf, tien of vijftien jaar, of nog later, is dat gewoon voorbij. Niet dat ik Spinvis weer net zo snel zie verdwijnen als dat het opkwam, liever niet. Maar je moet er wel rekening mee houden, dat is nogal logisch." Als het op een dag voorbij gaat, vindt De Jong dat geen ramp. Dan heeft hij altijd zijn muziek nog.

Aankomende week staat Spinvis op de Parade in Utrecht. 25 t/m 29 juli, dagelijks in Werktheater 1 Aanvang: tussen 19.00 en 22.00 uur Prijs: €8,00
Luister het hele interview met Erik de Jong terug op de website van Utracks. Klik op de link rechts in beeld.