‘Orphanage is zeer belangrijk en invloedrijk geweest voor de Nederlandse metalscene. Ze waren zelfs ooit met The Gathering de eerste band die grunts met vrouwelijke zang combineerde. Een geslaagd experiment, wat de laatste jaren een grote bron van inspiratie bleek voor meer succesvolle (gothic-) metalacts als After Forever en Within Temptation, dat onder Orphanage-vleugels ook aan het grote werk mocht ruiken," schrijft 3VOOR12/Utrecht in het voorjaar van 2004. "Revolutionair was ook de manier waarop de band al sinds de start loodzware doommetal afwisselde met melodieuze stukken en Gregoriaanse (koor-) zang’.
Aan die revolutie is echter een eind gekomen: Orphanage is uit elkaar. Op de website van Orphanage valt sinds vandaag het volgende statement te lezen: "Uit een aantal zeer recente interne discussies bleek er onderling teveel scheef te zitten, te weinig onderling vertrouwen te zijn, om gezamenlijk de schouders te zetten onder een nieuw Orphanage product, op het kwaliteitsniveau waar de band jaren voor heeft gestaan. [...] Hierdoor is het helaas niet mogelijk om afscheid te nemen zoals wij dat graag het liefste hadden gezien: op het podium. En dat doet zeer. En we beseffen maar al te goed: niet alleen bij ons. [...] Aan 11 jaar "Innovative Gregorian Celtic Groovy Melodic Doom Death Metal" is een einde gekomen. We hebben het mooi gehad. Een groot aantal bijzondere momenten blijven ons voor altijd bij. Wij waren erbij, JULLIE waren erbij. [...] THANKS !!!
Meer achtergonden achter deze beslissing hopen wij binnenkort via deze site te melden. Maar dat met Orphanage een Nederlandse metalicoon is heengegaan, is de redactie van 3VOOR12/Utrecht wel duidelijk. En jullie na het lezen van onderstaand loopbaanoverzicht, wellicht ook. Bij voorkeur te lezen met een van de gelinkte muziekjes hard op de achtergrond. Of met de opmerkelijke cover van Herman van Veens 'Opzij', die de band vorige maand nog opnam voor het tribute-album 'We Hebben Maar Een Paar Minuten Tijd' van 3VOOR12/Utrecht. Te beluisteren via onze Platenspeler.
DE BEGINJAREN: EEN UNIEKE SOUND
Orphanage ontstaat in 1993 als studioproject van zanger/gitarist Lex Vogelaar en toetsenist Guus Eikens, die samen met enkele gastmuzikanten, onder wie Jason Kohnen (tegenwoordig bekend als breakbeatbandiet Bong-Ra) in een opmerkelijke rol als grunter, voor de lol de demo 'Morph' opnemen. In de jaren daarna vinden diverse bezettingswisselingen plaats, en treden onder anderen Eric Hoogendoorn (bas), Erwin Polderman (drums), George Oosthoek en Rosan van der Aa (beiden zang) toe tot de band. In deze bezetting komt de kenmerkende Orphanage-sound tot stand. Deze ligt in de lijn van het geluid dat bands als My Dying Bride, Paradise Lost en de allervroegste Gathering op dat moment produceren: zware, sferische doom metal met veel grunts en hoge vrouwelijke vocalen. Met die sound is Orphanage met The Gathering de eerste Nederlandse band in een genre dat een klein decennium later, in vercommercialiseerde variant, zelfs vaste klant in de hitparade is geworden: gothic metal. Vogelaar probeert in 1995, ten tijde van de Orphanage-debuutplaat 'Oblivion' dit typische Orphanage-geluid in woorden te vatten: ‘“Onze muziek bestaat grofweg uit twee delen: sferische, groovy stukken met veel keyboards en zang en zware, trage stukken met grunts. Voor zover ik weet zijn wij de enige metalband met vierstemmige zangpartijen: vrouwelijke engelenvocalen, een grunt en twee normale stemmen,” vertelt hij in Vonpopp, het destijds door de Utrechtse popkoepel U-pop uitgegeven tijdschrift. Rondom het uitstekend ontvangen 'By Time Alone' (1996) en mini-album 'At The Mountains Of Madness' (1997) maakt Orphanage enkele grote internationale tournees. In Nederland speelt de band op grote festivals als Dynamo Open Air en Lowlands.
DE MIDDENJAREN: NATIONAAL METALBOEGBEELD
Met Orphanage als absoluut boegbeeld groeit Utrecht in de tweede helft van de jaren '90 uit tot een van de meest toonaagevende metalsteden van Nederland. Een groot deel van de scene rondom het Zeeuwse metallabel DSFA groepeert zich op dat moment in de Domstad. Onder hen bands als Frozen Sun en 'groovemetal'-band Silicon Head, een gelegenheidsformatie van Orphanage-leden Eric Hoogendoorn (bas) en Erwin Polderman (drums), met ook leden uit Pleurisy en Frozen Sun. Silicon Head brengt eind 1997 met 'Bash' een dermate succesvol album uit, dat Orphanage zijn bezigheden tijdelijk op een lager pitje moet zetten, om maar te kunnen voorzien in het drukke Silicon Head-schema. Het is ook Orphanage dat DSFA-labelgenoot Within Temptation in 1997 grotendeels op weg helpt. Zo produceert Vogelaar dat jaar 'Enter', de debuut-cd van Within Temptation. Orphanage-leden Guus Eikens en George Oosthoek vervullen gastrollen op die plaat. Orphanage neemt Within Temptation bovendien op sleeptouw tijdens de Europese tournee die ze november 1997 onderneemt, en wisselt ook tijdens optredens regelmatig personeel uit met zijn voorprogramma. In 1998 vervullen Oosthoek en Vogelaar gastrollen tijdens het optreden van Within Temptation op Dynamo Open Air. Het ontstaan van een scene rond Orphanage en het DSFA-label blijft ook nationaal niet ongemerkt. Zo wordt Within Temptation in het programmakrantje van Noorderslag in 1998 geintroduceerd met een tekst die opmerkelijk veel Orphanage-verwijzingen kent. ‘Rondom Lex Vogelaar, voorman van de even doomy en melodieuze als harde Utrechtse groep Orphanage, lijkt zo onderhand een heuse scene te onstaan. Zo was hij nauw betrokken bij Bash, het debuut van Silicon Head, de intens groovende groep waarin nog enkele leden van zijn eigen band huishouden.' 'En ook bij de opnamen van Enter, het debuut van Within Temptation, had hij een dikke vinger in de pap. Deze groep ligt, meer dan Silicon Head, een beetje in het verlengde van wat Orphanage ons voorzet: sferische, melodieuze metal die niet vies is van een toefje bombast en een snufje synthesizers. De melodieuze meisjesvocalen worden hier afgeleverd door Sharon den Adel, ook al actief op voornoemd Bash, terwijl zangergitarist Robert Westerholt af en toe de scheur opentrekt voor het ruigere werk. Onnodig te zeggen dat enkele leden van Orphanage ook het nodige werk verrichten op Enter.’
DE LAATSTE JAREN: BEZETTINGSWISSELINGEN
Na het derde album 'Inside' (2000) is er sprake van de eerste belangrijke keerpunten. Binnen korte tijd verlaten drie kernleden Orphanage: Polderman en Hoogendoorn vertrekken, maar ook Vogelaar, die tot dan toe als mastermind van de band wordt gezien. Grunter Oosthoek neemt daarop zijn plaats in als voorman en, samen met Van der Aa, gezicht van de groep. Na enkele moeizame en stille jaren verschijnt voorjaar 2004 het vierde, zo nu blijkt laatste, Orphanage-album. Ook 'Driven' wordt weer prima ontvangen, maar met de daaropvolgende tournee weet Orphanage - een succcesvol optreden op het Duitse Wacken Open Air ten spijt - niet meer de publieksaantallen van de late jaren negentig te behalen. Terwijl voormalig leerling Within Temptation overal in Europa gouden platen binnensleept, lijkt Orphanage nog altijd te moeten teren op haar eigen trouwe fanschare van weleer. Laatste wapenfeit van Orphanage is een opmerkelijke cover van de Herman van Veen-klassieker 'Opzij', die de groep september 2005 opneemt voor de door 3VOOR12/Utrecht geinitieerde tribute-cd 'We Hebben Maar Een Paar Minuten Tijd': Een Hommage Aan Herman van Veen', die binnenkort verschijnt. Het 'We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan- DOOORGAAAANN' in het refrein, lijkt met deze split echter een vreemde bijsmaak te hebben gekregen... UTRECHTSE UNDERGROUND De successen van Orphanage hebben buiten hun nationale impact ook op lokaal underground-niveau een bloei van de metalscene tot gevolg gehad. Zo zijn Orphanage-zijprojecten Bloedhoest, Kutschurft en Pleurisy, allen hobbybands van Orphanage-brulboei George Oosthoek, jarenlang vaste klanten geweest op de vorig jaar opgedoekte metalavonden De Pit. Avonden waar ook Orphanage af en toe een gastoptreden verzorgde. In navolging van die Pit-avonden legde de Nederlandstalige cultlegende Bloedhoest vorige maand al het loodje tijdens een zweterige avond in thuishonk dB's. Amper zes weken later volgt ook het moederschip van de Utrechtse metal. Nieuwe bezettingswisselingen en een blik op een ongewisse muzikale toekomst lijken Orphanage fataal geworden. Met het heengaan van Orphanage is dan een bewogen tijdperk afgesloten. De Utrechtse metalscene zal nooit meer dezelfde zijn.
Orphanage is uit elkaar. Daarmee is een eind gekomen aan een van de meest invloedrijke metalbands die Nederland ooit voortbracht. Als een van de eersten combineerde Orphanage in '94 grunts met vrouwelijke zang. Enkele jaren later nam ze lange tijd Within Temptation onder haar hoede, dat onder Orphanage-vleugels alvast kon rijpen voor het grote werk. 3VOOR12/Utrecht blikt terug op een gezichtsbepalende metalact.