De concertzaal stroomt vol. De pianist zet zich aan zijn vleugel. Cristina Branco, gekleed in een zwarte jurk, maakt haar entree. Ze zucht een paar keer diep en gooit haar hoofd in haar nek. Ze zal dit gebaar nog vaak maken deze avond. Het is alsof ze zich tot haar muze richt voor concentratie of inspiratie. Als ze begint te zingen, zachtjes heen en weer wiegend bij de vleugel, lijkt ze zeer ver weg, midden in het verhaal dat ze bezingt. Een akoestische bassist, gitarist en virtuoos op de Portugese gitaar Custódio Castelo voegen zich bij hen. Ze spelen Fado. Branco's sopraan is zuiver, krachtig en net als de liedjes vol dynamiek. Zuchten en snikken klinken in haar stem. Dan is het weer vrolijk en licht, dan weer dramatisch en met vibrato. Het is muziek over de kunst van het lijden (Fado is afgeleid van ‘Fatum’, noodlot). Het woord ‘triest’ klinkt dan ook veelvuldig, ook in de lichtere nummers. Ze vertelt over de verbondenheid van haar volk in de geschiedenis met de grote ontdekkingreizigers, die de Fado naar Portugal brachten. ‘My love is a sailor’, over een vrouw die naar de horizon tuurt, is allerminst droevig. Haar lief is op zee en het is een moeilijk en hard leven. Ze mist hem, het doet pijn, maar ze is verliefd en het is haar man, dus danst ze en is sterk en vrolijk. ‘Mijn man is een zeeman’, het is nu eenmaal zo en hij houdt van haar en zij van hem. Custódio Castelo speelt met gevoel en veel temperament een lang en prachtig nummer, weer vol dynamiek en tempowisselingen. Hard, zacht, heftig en verstild, snel en ritmisch wisselt en stapelt hij gevoel op gevoel. Vóórdat je je kunt verliezen in melancholie en lijden dat dat éne akkoord ineens onstuitbaar lijkt los te maken neemt hij je mee met een zigeunerachtig ritme naar volle zee, om wéér even dat ene akkoord te spelen. En weer verder. Het hele kleine wolkje dat een rookmachine af en toe los laat draagt bij aan de sfeer. Het (zittend) publiek lijkt wat dichterbij gekomen maar de muzikanten bevinden zich nog steeds vér weg. Het geluid in de zaal is subliem. Cristina Branco vertelt over de vele zeemeeuwen in Lissabon. “Ze vliegen over de stad en begrijpen haar”. Ze vliegt heen en weer. Ze begrijpt de vogels die de stad begrijpen. Ze vliegt boven ons. Branco laat elementen uit de jazzmuziek toe tot de fado en verkent daarmee de grenzen van de muziekstroming. Fado-puristen zijn daar niet altijd even gelukkig mee, maar het geeft haar muziek een levendigheid die het sterker maakt. Ze kondigt een lied over droefheid aan, waar een nieuw arrangement voor is geschreven. Het wordt daarmee bijna ‘sarcastische muziek van droefheid’. “Sometimes we’ve got to play with sadness, I think” verklaart ze. De tangoachtige wisselingen en loopjes doen ons begrijpen wat ze bedoelt. Stilte. Pom-póm! eindigt het. Iemand lacht en applaus klinkt. “You taste so bitter/ but you taste so sweet/ I could drink a case of you darling/ And I’d still be on my feet” (A Case of You van Joni Mitchell) is het enige engelstalige nummer dat ze zingt. Het past helemaal bij haar. Na enkele toegiften is het onze beurt om mee te zingen, waarop ze de microfoon laat staan en voor op het podium de concertzaal onversterkt toezingt in een passende finale. Haar stem bereikt ons allemaal. Ze krijgt een langdurige staande ovatie. Cristina Branco & Grupo Custódio Castelo (Portugese gitaar) Alexandre Silva (gitaar) Ricardo Dias (piano) Fernando Maia (basgitaar) Gezien: Vredenburg Grote zaal, Donderdag 11 november