Vredenburg wordt transparante kubus Vredenburg wordt transparante kubus

Het Muziekpaleis, het veelbesproken verzamelgebouw van Muziekcentrum Vredenburg, poppodium Tivoli en jazzpodium SJU dat op de plek van het huidige Vredenburg moet gaan verrijzen, wordt een modern transparant kubuscomplex. Dat bleek uit de presentatie van de voorlopige plannen rondom het even grootscheepse als controversiële Utrecht Centrum Project, vrijdagavond in Muziekcentrum Vredenburg. Vooral de door architect Herman Hertzberger ontworpen constructie is daarbij een hele opvallende: drie van de vijf zalen zullen daarbij 'in de lucht' komen te hangen. De oude zaal van het huidige Muziekcentrum blijft behouden, zij het in aangepaste vorm. De kleine zaal van Vredenburg zal voor het Muziekpaleis het veld moeten ruimen.

Hoewel de plannen rond het nieuw te bouwen Muziekpaleis nog in de experimele fase zijn, gaf de presentatie wel al een duidelijk beeld van de gekozen richting. Het huidige ontwerp kent een aantal belangrijke uitgangspunten. Ten eerste zal de grote zaal van Vredenburg behouden worden, zij het middels een grondige herziening: zo gaat het uiterlijk van de zaal gemoderniseerd worden, en moet ook het zitcomfort, dat nogal te wensen overlaat, er sterk op vooruit gaan. Dit laatste zal echter wel ten koste gaan van de capaciteit van de zaal. De huidige kleine zaal van het muziekcentrum zal voor het Muziekpaleis het veld moeten ruimen. Het nieuwe Muziekpaleis moet uiteindelijk 20.000 vierkante meter beslaan, en vijf zalen gaan bevatten: voor klassiek, pop en jazz, crossover en kamermuziek.

Een goede expeditieoplossing lijkt daarbij van groot belang, met name voor Tivoli dat in de huidige vorm al jarenlang veel problemen op dit gebied kent en door zijn ligging aan de Oudegracht niet of nauwelijks met vrachtwagens bereikbaar is. In het vrijdag gepresenteerde ontwerp is die expeditieoplossing onder de grond gezocht. Via een ondergrondse gang moeten vrachtwagens het Muziekpaleis direct kunnen bereiken. Bijkomend voordeel is de mogelijkheid vrachtwagens tijdens de voorstelling ondergronds te kunnen stallen.

Architect Herman Hertzberger, die ook verantwoordelijk is voor het ontwerp van het oude Muziekcentrum, heeft nadrukkelijk gekozen voor een opvallend ontwerp. Waar het huidige, in 1979 geopende Vredenburg een introvert gebouw is, zoals men dat wilde in de jaren zeventig, moet het nieuwe Muziekpaleis zowel letterlijk als figuurlijk een gebouw met uitstraling worden. Het gepresenteerde ontwerp biedt de genoemde faciliteiten in een 45 meter hoge, doorzichtige kubus, die volgens hem een 'markant en lichtgevend object' moet zijn in de omgeving. De basis van die kubus is de huidige grote zaal van Vredenburg, ontdaan van alle winkels eromheen. Boven die kubus zal volgens Hertzberger een soort 'tafel' gebouwd worden. Boven die tafel zullen, al hangend in feite, drie zalen gebouwd worden. Een open 'stadsplein' op de bovenverdieping moet gelden als ontmoetingsplaats. De popzaal bevindt zich aan de voorkant van het gebouw, half onder de grond. De hoofdingang verhuist naar de Catharijnesingel.

De vijf zalen zijn dan wel gevestigd in één groot gebouw, er wordt wel degelijk rekening gehouden met het eigen karakter van de zalen. De ontwerpers hanteren voor de aanduiding hiervan dan ook de term ‘biotopen’. Zo moet iedere zaal een eigen foyer krijgen, passend bij het karakter van de muziek. Het poppodium wordt bovendien voorzien van een grand café, dat ook los van de geplande concerten geopend kan zijn. Dat de samenvoeging van de verschillende muziekculturen in elk geval bij het aanwezige -klassiek georiënteerde- publiek nog steeds gevoelig ligt, blijkt uit de tijdens de presentatie gestelde vraag hoe het zou het met de 'verschillende publieksgroepen'zou moeten gaan. Op heavy metal komt per slot van rekening een heel ander publiek af dan op kamermuziek. Zullen die groepen elkaar kruisen? Een eenduidig antwoord op deze vraag komt er niet, maar een dergelijke vermenging lijkt onvermijdelijk. Wel laat het huidige ontwerp alvast zien dat veel problemen van de huidige podia opgevangen kunnen worden.

Poppodium Tivoli kan over de ontwikkelingen eigenlijk alleen maar tevreden zijn: zo wordt de zaal niet alleen groter (ongeveer de omvang van Paradiso), ook wordt Tivoli’s grote exploitatieprobleem opgelost, en ligt het Muziekpaleis bovendien op een ideale plek, dichter bij het station en het stadscentrum. Ook de mogelijkheid tot samenwerking, zowel organisatorisch als facilitair, is een groot voordeel. Tivoli-directeur Margriet van Kraats laat in een reactie weten vooral erg tevreden te zijn met het plan 'biotopen' te creëren, waardoor de eigen identiteit van de verschillende zalen gewaarborgd blijft. Ook de ligging van de nieuwe Tivoli, half onder de grond, is naar tevredenheid: ‘We gaan underground, aldus een knipogende Van Kraats.

Enige twijfel over het lot van Tivoli’s nog verse tweede zaal is overigens volstrekt niet nodig. De Helling zal volgens Van Kraats zeker in deze vorm blijven bestaan. Het duurt nog wel even voor de plannen allemaal definitief uitgevoerd zullen zijn. Volgens de huidige planning moet de verbouwing in het najaar van 2006 beginnen, en kan het Muziekpaleis in 2010 zijn deuren openen. Maar voorlopig is er vooral heel veel optimisme. Alleen die naam - 'Muziekpaleis'- blijft natuurlijk een typisch geval van 'tja'. ...

Beeld: Gemeente Utrecht