Donderdagavond 11 mei was er in Bibelot een bijzondere act te horen en te zien, onderdeel van het programma van het Urban Exporers Festival. Het gaat om Cyclo., een samenwerkingsproject tussen Ryoji Ikeda en Carsten Nicolai, kunstenaar en voorman van platenlabel Raster-Noton. Ryoji Ikeda is een Japanse artiest die behoort tot de laatste generatie computermuzikanten van het postdigitale minimalisme. Ooit begonnen als DJ in 1980, behoort Ikeda inmiddels tot de top van de hedendaagse elektronische muziek. Van tevoren vond ik het moeilijk in te schatten wat ik hier nou van moest verwachten, ik was vooral nieuwsgierig. Ik kwam binnen in Bibelot en dat was op zich al een vreemde ervaring: Bibelot was goed gevuld, maar er was geen muziek, het was stil en het enige wat er te horen was, was geroezemoes van de mensen in de zaal. Terwijl ik in de richting van het podium liep, stuurden Ikeda en Nicolai de eerste klanken de zaal in. Achter hen hing een groot projectiescherm waarop het geluid werd gevisualiseerd. Dit samenwerkingsproject is met name gericht op het visualiseren van geluid, zo dat het beeld niet alleen een ondersteuning is bij de muziek, maar een essentieel onderdeel ervan. Ikeda en Nicolai verzamelen geluid en componeren dat. Een apparaat dat normaal wordt gebruikt bij het masteren van vinyl is het gereedschap bij de analyse van de klanken, waaruit de beelden voortkomen. Slechts gewapend met twee laptops en een mengpaneel treden de heren live op met hun muziek, die bestaat uit clicks, cuts, ruis, blieps, storing, brom- en sinustonen. Knap gevonden ritmes, een mooie opbouw en nooit eerder gehoorde klankcombinaties deden mij gefascineerd toekijken en luisteren. Cyclo. is een moeilijk te omschrijven fenomeen aan iemand die het niet live gezien heeft. De muziekprogrammeur van Urban Explorers, Wilbertjan Vlot, kondigde deze act al aan als een ‘fysieke ervaring’, en dat is het: Cyclo. op CD zal ongetwijfeld niks te maken hebben met wat je ervaart als je het live meemaakt. De beelden zijn voor deze act ontzettend belangrijk. Als je ernaar kijkt is het echt alsof de beelden de muziek zijn, en andersom. Aan alle kanten worden je zintuigen uitgedaagd en geprikkeld iets met de binnenkomende informatie te doen. Cyclo. valt dan onder de noemer elektronische muziek, dansbaar is het niet bepaald. Ikeda en Nicolai hebben ook een podiumpresentatie waar geen dynamiek in zit. Nicolai bewoog nauwelijks en Ikeda stond erbij alsof hij zijn fiets aan het repareren was. Overigens was dit niet storend. Het publiek keek gedurende het 60 minuten durende optreden toe. Enkelen lieten zich verleiden om op de vloer te gaan zitten, maar iedereen was gefascineerd. Een audiovisueel kunstwerk was het, waar het publiek een uur lang voor bleef staan. De act mondde uit in een climax toen alle klanken leken te worden samengevoegd en de volumeknop werd opengedraaid. Het resultaat was een dikke deken van geluid samen met het beeld, waar je inmiddels bijna psychotisch van werd: het was zo heftig dat ik bang was te gaan schrikken van de stilte wanneer het zou stoppen. Eenmaal aan het einde gekomen van dit optreden wisten Ikeda en Nicolai niet hoe snel ze het podium moesten verlaten, waardoor ze het publiek nauwelijks gelegenheid gaven te applaudisseren. Ze gedroegen zich bescheiden en niet als artiesten. Maar dat hoeft ook niet, ik ben onder de indruk.