Elektronische muziek is dom!

Column Patrick van Esch

Patrick van Esch ,

We gaan terug naar het Nederland van begin jaren ‘90. Elektronische muziek meldt zich aan de voordeur van de mainstream media en de hitlijsten. Met voorop als vaandeldragers het Nederlandse 2 Unlimited dat met 'Twilight zone' en met name 'No limit' zorgt voor een eerste kennismaking van de massa met elektronica, specifieker de Eurodance. In de periode die volgt is een veelgehoorde opmerking dat “iedere malloot met een computer deze muziek kan maken”. Maar is dat wel zo?

Kijk, ik snap wel waar deze mening vandaan komt. Men neme een Roland TR-909 en programmeert een recht-toe-recht-aan vierkwartsmaat. Daar bovenop komt een simpele maar catchy melodie die gespeeld wordt op een aantal verschillende synthesizers die zorgen voor een makkelijk in het gehoor liggende 'flow' en een prettige gelaagdheid waarop ‘den heupen eenvoudig gewiegd’ kunnen worden. Vervolgens wordt een niet al te ingewikkelde tekstregel uitgesproken, gerapt danwel gezongen waarbij vrolijk en letterlijk de catchy melodie gevolgd wordt. Die tekst wordt keer op keer herhaald voor eenvoudig inhaken en klaar is Kees. Zet ter referentie bovenstaand 'No limit' nog maar eens even op. Het gaat wellicht wat kort door de bocht, maar dit is zo ongeveer wat de casual listener, u weet wel, die van die 'malloot' opmerking, meekrijgt.

In de maanden en jaren daarna worden vele tientallen singles door evenzoveel groepen uitgebracht die met variaties op het hierboven geschetste basisrecept voortborduren en allemaal in de bovenste regionen van de hitlijsten terechtkomen. Keer op keer worden de vooroordelen bevestigd: als het zo eenvoudig klinkt, dan moet het ook wel eenvoudig te maken zijn. “Alles wat nodig is, is een computer en een stukje muziek software, de rest gaat vanzelf.” Nu is op die mening al meer op te merken dan op het fokken van rashonden, maar daar wil ik nu niet op focussen. Er was in die tijd namelijk meer gaande in de elektronica.

Zo ontstond in parallel met de hitlijsten bestormende Eurodance-groepen ook een stroming in de elektronica die ‘Intelligent Dance Music’ of ‘IDM’ genoemd werd. Je zou IDM kunnen omschrijven als een reactie op de als dom en oppervlakkig bestempelde Eurodance. Weg met de standaard vierkwartsmaten, de voor de hand liggende catchy melodieën en de rappers/zangeressen die zorgden voor prettige hap-slik-weg tunes. Een warm welkom aan diegenen die hun apparatuur bij voorkeur niet gebruiken zoals de handleiding voorschreef of soms zelf klankbronnen in elkaar sleutelden met alle interessante sonische gevolgen van dien. Artiesten die het leuk vinden om muziek te creëren waar zelfs na meer dan tien tot twintig keer luisteren nog wat nieuws aan te ontdekken valt en waar een diepgewortelde liefde voor het experiment en de beleving uit spreekt.

Muziek kortom, waarvan met de beste wil van de wereld (of het dikste bord voor de kop), niet gezegd kan worden dat het door iedere malloot met wat rekenkracht gemaakt kan worden. Ik ben de eerste om toe te geven dat ik in de periode waarin dit speelde de eerste jaren heb geprobeerd om het mijn inziens verkeerde of op zijn minst eenzijdige beeld van 'de elektronica' bij te stellen. Wat ik toen individu voor individu aangepakt heb en wat er hooguit toe geleid heeft dat een aantal Rotterdammers toentertijd wat anders naar deze hoek van de muziekwereld is gaan kijken.

Uitgenodigd door 3voor12 Zuid-Holland zie ik hier een mooie gelegenheid om de elektronische muziek die mijn hart sneller doet kloppen langs deze weg bij meer mensen onder de aandacht te brengen. Er is in de ruim twintig jaar voordat de Amerikanen besloten om wakker te worden, en de term 'Electronic Dance Music' in het leven te roepen, al zoveel moois uitgebracht. Daar mogen best wat woorden aan gewijd worden! 

Patrick van Esch is, sinds hij voor de eerste keer met een plastic speelgoed-sampler speelde bij Radio Shack, verliefd geworden op de magie die het maken van en luisteren naar elektronische muziek in zich heeft.