De ondergaande zon schijnt een rood licht over Alkmaar. Nog even en het is donker. Figuurlijk gezien begint dan het werk van de 30-jarige Robert-Jan Wille, die al leunend tegen zijn terreinwagen staat te wachten. Hij organiseert onder de naam 3Gram succesvolle feesten zoals Gramdioos, Het Diepe en Gramdioze Koningsdag. Als alles volgens plan verloopt, komt daar een baan bij: het nachtburgemeesterschap. Hij groet, opgewekt als altijd, maar zonder gele bril. “Ik twijfelde dus. Zal ik hem opzetten of niet? Hij past wel echt bij mijn imago hè. Andere mensen kunnen dankzij een zonnebril incognito over straat. Bij mij is dat andersom, ik word zonder juist niet herkend. Ach, ik heb nu oog op een serieuze baan. Ik laat hem wel af.”
Robert-Jan Wille wil Alkmaars toekomstige nachtburgemeester worden
Wille zou aanvoerder worden van vierkoppig Nachtgenootschap
Het uitgaansleven in Alkmaar moet anders, grootser, later, ambitieuzer. Dat vinden Ruud van Lier, Maya Link, Helen Groves en Robert-Jan Wille. Het viertal heeft plannen voor een Nachtgenootschap, dat een brug vormt tussen het stadhuis overdag en de wens van de inwoners voor de nacht. De openingstijden gaan op de schop en er komen latere bus- en treinverbindingen. Tijdens een wandeling door de stad vertelt feestorganisator Robert-Jan Wille aan 3voor12Noord-Holland over de ambities van het Nachtgenootschap en zijn eigen wens om de eerste nachtburgemeester van Alkmaar te worden. “Ik woon hier dan wel niet, maar mijn hart ligt er wel.”
De Langedijker maakt zich al jaren hard voor een betere culturele voedingsbodem in Alkmaar. “Mijn kwaliteit is dat ik met mijn ervaring door zowel de inwoners als de beleidsmakers serieus genomen word.” Tijdens een nachtcultuurdebat in mei vorig jaar opperde hij het idee om een nachtburgemeester aan te stellen. “Deze stad heeft toch een duw in de rug nodig? We moeten zorgen dat je niet meer naar Amsterdam hoeft om het leuk te hebben!” Niet veel later werd hij door de wethouder van Cultuur Anjo van de Ven benaderd en ging hij met drie andere pioniers van cultureel Alkmaar rond de tafel. Dat zijn Ruud van Lier (oprichter Life072 en creatief producent), Maya Link (muzikant, programmeur en theatermaker) en Helen Groves (oprichter Stichting Talent And Dreams en mede-eigenaar Stadsstrand De Kade). Volgens Wille vertegenwoordigen zij de (sub)cultuur van Alkmaar. Hun doelen zijn inmiddels aan de gemeente gepresenteerd en die heeft het viertal daarop gevraagd om een actieplan. Dat is nu zo goed als af.
Midden op de rustige Paardenmarkt staan we even stil. Over twee weken gaan hier mede dankzij Wille twee keer 2500 man los op dj's. Diepe Koningsnacht en Gramdioze Koningsdag zijn na drie eerdere edities niet meer weg te denken uit Alkmaar. “Bizar toch?” Hij is even stil. “Alkmaar had dit nodig. Ik weet nu ook hoe belangrijk het is dat gemeente, ondernemers en inwoners elkaar begrijpen.” Hij noemt een voorbeeld: “Vorig jaar kwam ik hier een week voor Koningsdag al het een en ander opbouwen. Had de gemeente ineens allemaal bankjes geplaatst op de plekken waar de hekken moesten staan. Terwijl ze er een evenemententerrein van willen maken. Dat snap je toch niet?” Dit soort miscommunicaties wil Wille met zijn Nachtgenootschap voorkomen. “We hebben elk ons eigen netwerk en kwaliteit. Ruud bijvoorbeeld kent dankzij het hele gebeuren met Life072 alle bestemmingsplannen uit zijn hoofd. Maya kent weer veel mensen in de kleinkunstwereld en Helen weet alles van wat er achter een cultureel initiatief schuilt, zoals marketing.”
We lopen via grote kerk naar de trappen van het stadhuis aan de Langestraat. Een brug tussen de sector en de beleidsmakers is belangrijk, legt Wille uit. “De gemeente kijkt gewoon niet altijd als ondernemer.” De openingstijden van de horeca zijn daarin volgens hem het begin. “Hoe kan Alkmaar concurreren met een andere stad als alles zo vroeg sluit?” Al vindt hij het niet fair om te zeggen dat alle verantwoordelijkheden bij het stadhuis liggen. “Er moeten ook ideeën en initiatieven vanuit de Alkmaarders komen. Veel ondernemers zijn bang voor verandering. Veel van hen zijn tegen het verruimen van de openingstijden. Maar ook weer niet álles is daarvan afhankelijk. Als je niet toe wilt geven aan ruimere openingstijden, moet je kwaliteit bieden. Stadsstrand De Kade zit toch ook altijd vol? Die gaat om middernacht dicht. Niet zeiken maar doen, dat is wat ik al jaren zeg.”
Beleidsmakers werken op dit moment aan een nieuw horecaplan, met daarin verruiming van de openingstijden. Dat plan moet worden goedgekeurd door de gemeenteraad. Maar een aantal kroegbazen heeft via een brief al laten weten dat er helemaal geen draagvlak is voor ruimere openingstijden. Het zou meer overlast geven.
Via de Mient en het Waagplein komen we bij parkeergarage Karperton. De ingang zit aan de Voordam en we betreden het naar urine ruikende halletje met trappen. Bovenop het gebouw kijkt Wille uit over de stad. “We hebben ook plannen voor op de lange termijn”, vertelt hij verder. Het Nachtgenootschap wil cultureel ondernemerschap op middelbare scholen stimuleren. “Jongeren infecteren, zodat ze ervoor kiezen om na hun studie hier te blijven, omdat ze hier culturele kansen zien. Niet alles gebeurt in de hoofdstad.” Wille begrijpt heel goed dat een grote groep ervoor kiest om uit Alkmaar te vertrekken. “Serieus, het is hier mooi, maar wat is er te doen? Ik wil daar als nachtburgemeester verandering in brengen.”
In Amsterdam begon het nachtburgmeesterschap met een clubje met onder andere de deejays Joost van Bellen en Isis. Inmiddels is Mirik Milan nachtburgemeester en heeft hij een stichting. De tweede gemeente in Noord-Holland die een nachtburgemeester aanstelde is Haarlem. Sinds 2013 is dat Dolly Bellefleur. Wille vindt het idee voor een Nachtgenootschap de kans voor Alkmaar om een inspiratiebron voor andere gemeenten te zijn.
Eenmaal weer beneden lopen we richting de bushalte aan de Kanaalkade. Wille vertelt over een andere ambitie die dankzij het genootschap al meer vorm krijgt: het realiseren van een nachtnet. “Bussen en treinen van en naar Alkmaar. We kunnen niet verwachten dat de inwoners van randgemeenten hier uitgaan, terwijl ze niet eens weg kunnen komen na twaalf uur.” Hij benoemt ook de fusie van Alkmaar met gemeenten Graft-De Rijp en Schermer. “Zij horen nu bij ons, dus willen we toch ook dat hun inwoners hier kunnen stappen?” Er was een tijdje een best redelijk aanbod van feesten in Alkmaar, maar op een gegeven moment werd dat té, zegt Wille. “Door die te hoge piek in de dancescene is de markt eigenlijk verpest. Er kwamen op een gegeven moment minder bezoekers, omdat het aanbod gewoon te groot was. Het Nachtgenootschap kan de programmering op elkaar afstemmen, zodat de markt niet verzadigd raakt.”
Hij benadrukt dat het Nachtgenootschap niet alleen wil opkomen voor de belangen van jongeren. “Nee! Juist de gevestigde orde is heel erg belangrijk. Uitgaan is niet alleen voor ‘coole jongeren’, maar voor – bijna – iedereen.” Dat brengt ons terug naar de Paardenmarkt en terug naar ‘zijn’ feest, waar hij fulltime mee bezig is. De toegang op Koningsnacht en -dag is weer gratis en Wille heeft tijdens het boeken van de dj's rekening gehouden met een breder publiek. Waar vorig jaar beukende techno de rode draad was tijdens beide evenementen, is nu houselegende Todd Terry de headliner op de dag. “Dat is voor mij ook een droom die uitkomt. De nadruk ligt dus wel echt op house.” Naast die stijl draaien de dj's ook andere muziek, zoals funk. “Ik wilde de feesten behapbaar maken voor iedereen. Koningsdag en -nacht is tenslotte voor iedereen.”
Hij stapt in zijn auto om terug te rijden naar zijn huis in Langedijk. “Mensen vragen me weleens: ‘gast, jij woont niet eens in Alkmaar. Waar maak je je druk om?’ Dat vind ik onzin. Mijn hart ligt in hier. In deze stad. En daar gaat het om. Stuk voor stuk hebben Ruud, Maya, Helen en ik hart voor Alkmaar. Wij verkiezen de stad boven ons ego. Wij willen dat deze stad ook ’s nachts weer gaat vlammen.”