De wereld staat in brand. In de VS, Turkije en Rusland staan bevolkingsgroepen en regimes tegenover elkaar. Het thema vrijheid dat door de Zwarte Cross met het motto 'Say Yes to Apartigheid' wordt uitgedragen, lijkt actueler dan ooit. 3voor12 Gelderland sprak met Gijs Jolink, organisator van de Zwarte Cross, en Maarten Beckers, actiecoördinator van Amnesty International.

Pussy Riot

De Russische vrouwenband Pussy Riot, ook wel bekend als een politieke feministische punkrockband, zorgde voor internationale media-aandacht nadat zij na een protestactie in 2012 tijdens een kerkdienst in Moskou werden opgepakt en vastgezet. Zij protesteerden tegen de herverkiezing van president Poetin en de verwevenheid van de seculiere staat en de Orthodoxe kerk.

De komst van Pussy Riot op het 20-jarige jubileum van de Zwarte Cross is een bekroning op de succesvolle 'Naked Run for Freedom'-actie in 2013. 450 mensen, slechts met helm en schoenen, stormden over de crossbaan om aandacht te vragen voor de toenemende repressie op de vrijheid van meningsuiting in Rusland. Het was een succesvolle actie. De beelden van de Naked Run gingen de hele wereld over.

Het startschot van de Naked Run in 2013 was ook meteen het startschot voor de samenwerking met Amnesty International. Gijs Jolink, organisator Zwarte Cross: "We zijn al jaren partner van Amnesty International. Zowel de Zwarte Cross als Amnesty International heeft vrijheid hoog in het vaandel staan, dus dat schept een band. We zijn heel trots dat wij met hen mogen samenwerken."

Die vrijheid hebben jullie gevangen in het motto ‘Say Yes tot Apartigheid!’. Het is nu behoorlijk actueel met de ontwikkelingen in de VS, Turkije en in Rusland. Wat betekent in die context 'Apartigheid' op de Zwarte Cross?

Jolink: "Niet alleen originaliteit - in onze ogen moet alles origineel zijn wat je doet - maar het betekent ook open minded zijn en respect hebben voor iedereen. Het tegenovergestelde dus van Apartheid! Het is inderdaad extra actueel nu. Laat dat een les zijn voor ons allen!"

Vanaf 2013 werken jullie samen met Amnesty. In hoeverre draagt dat bij aan de uitstraling van het festival? Gaat het naast de pure ‘fun’ ook om een bewustwording onder het publiek dat plezier en vrijheid niet zomaar vanzelfsprekend zijn?

Jolink: "Nou ja, uitstraling... We zijn geen marketingbureau, we zijn gewoon een festival in de Achterhoek. Maar we vinden het wel belangrijk om er bewust van te zijn, er anderen bewust van te maken en er ook gewoon mee te kunnen helpen. De casus Raif Badawi bijvoorbeeld, de Saoedische blogger die religieuze leiders bekritiseerde en is veroordeeld tot tien jaar cel en duizend zweepslagen, is voor het eerst op de Zwarte Cross aanhangig gemaakt."

"Met een vette stunt 'A giant backflip for mankind' - de verste backflip ooit met een motor in de wereld - is de aandacht gevraagd voor Badawi. We hebben tienduizenden handtekeningen verzameld en miljoenen mensen bereikt die er allemaal iets aan kunnen doen, ook al is het maar door meer bekendheid te geven aan de kwestie. Overigens, Raif zit nog steeds vast, dus we strijden net zo lang door tot hij vrijkomt. De dames van Pussy Riot zijn gelukkig wel vrij gekomen."

Jullie steken de draak met maatschappelijke kwesties, zoals op de tasjes: 'Zwarte Cross, ook veur blanken', het voorwoord dat president Erdogan mag schrijven in het programmaboekje 'het orgastisch gevoel dat dit mij geeft zal geen enkele geit ooit kunnen opwekken' of 'Hey Vladimir, van harte fuck you!'. Worden jullie wel eens teruggefloten?

Jolink: "Intern niet. We maken gelukkig geen deel uit van één of ander internationaal concern met allerlei regels. Dus we zijn 'onafhankelijk'. Van buitenaf komt er natuurlijk allerlei kritiek op dit soort uitingen."

Trekken jullie je daar wat van aan?

Jolink: "Nee."

Amnesty International en Zwarte Cross

Dit jaar zal Amnesty International aandacht vragen voor Ildar Dadin. Een jonge Rus die openlijk heeft geprotesteerd tegen het beleid van president Poetin met een bord waarop stond: 'Poetin is een vijand van het volk'. Hij hield een vreedzame eenpersoonsdemonstratie. Dat mag in Rusland, maar soms word je er toch voor beboet. Wanneer je meer dan twee boetes binnen 180 dagen krijgt, dan kan je worden opgepakt. Dat overkwam Ildar die nu tweeënhalf jaar gevangenisstraf uitzit. Hij zit vast omdat hij voor zijn mening uitkwam.

Maarten Beckers, Amnesty International: "We zullen actie voor hem voeren en nemen daarvoor een mooi project mee: het Human Rights Tattoo-project. Een kunstenaar uit Tilburg heeft het plan opgevat om 6773 letters van de hele Universele Verklaring van de Rechten van de Mens één voor één op mensen te tatoeëren. Zo ontstaat er een enorm netwerk aan mensenrechten-ambassadeurs. Ik heb er zelf ook één. We hopen een mooie score neer te kunnen zetten."

Hoe is het voor Amnesty International om op ludieke wijze aandacht te krijgen voor serieuze politieke onderwerpen? Is de samenwerking met een festival als Zwarte Cross daarin uniek?

Beckers: "Naast de Zwarte Cross staan we ook op Pinkpop en Lowlands. Al die festivals hebben hun eigen dynamiek. Het ludieke van de Zwarte Cross, zoals de 'Naked Run for Freedom', zorgt af en toe bij Amnesty, haar achterban en wereldwijd voor opgetrokken wenkbrauwen, maar het werkt erg goed. Daarnaast helpt het vertalen van complexe campagnes naar ludieke uitingen ervoor dat we makkelijker contact maken met een jongere groep mensen. Dat is belangrijk voor onze organisatie. We willen groeien onder jongeren. Wij willen hen inlijven als actievoerders zodat we ook in de toekomst impact kunnen genereren in de strijd voor mensenrechten."

Jullie gaan nu actie voeren voor Ildar Dadin. Krijgt hij ook een beetje mee wat er hier met Zwarte Cross voor hem op touw wordt gezet?

Beckers: "Als er een kans is om hem op de hoogte te stellen van deze actie, zal ons kantoor in Moskou dat zeker doen. De petitie die we voor hem starten is echter ook om de aandacht te vestigen op het groter plaatje. De toenemende repressie raakt heel veel organisaties, activisten en journalisten. We hopen natuurlijk dat Ildar weet dat hij niet vergeten is en dat we hem volgend jaar kunnen uitnodigen op de Zwarte Cross. In vrijheid."

Wat kunnen we verwachten van Pussy Riot en wie komen er precies?

Beckers: Van Pussy Riot komen twee personen naar de Zwarte Cross. Nadya kennen we allemaal als het gezicht van Pussy Riot. Zij was één van de vijf die werden opgepakt na het uitvoeren van de 'punk prayer' in de kerk in Moskou. Zij werd ook berecht en zat twee jaar in een strafkamp. Toen ze vrij kwam, startte ze met Masha meteen twee organisaties. Eén voor persvrijheid en één die de rechten van gevangen beschermt en het gevangenissysteem van Rusland onder de loep neemt. "

"Ze schreef verder een boek over actievoeren ('How to start a Revolution') in Rusland en is ook in de laatste muzikale uitspatting de voorvrouw van Pussy Riot. Zij komt met Dasha Adler: tekstschrijver en producent van de band en activiste voor vrouwenrechten. Zij was in juni nog namens Pussy Riot in Denemarken waar ze de gehele tijd haar balaclava (red: skimuts) droeg."

"De dames zijn een soort eregasten op de Zwarte Cross. Ze geven een persconferentie en gaan met het publiek in gesprek in de Theatertipi. Ze zullen echter ook de kans krijgen om, net als de 450 naakte mensen voor hun vrijheid, over de beroemde crossbaan van de Zwarte Cross te racen. Zij zullen dat echter in gepaste ‘Pussy-stijl’ gaan doen."

Zwarte Cross 21 t/m 24 juli. Zaterdag en zondag uitverkocht.
Festivalterrein 'De Schans' in Lichtenvoorde (Gelderland)