3voor12 spreekt Esben Sandviken op het balkon van een bovenwoning in het Arnhemse centrum vlak naast de Rijn. Het is een doordeweekse dag, de avond valt in de seizoensovergang van winter naar lente. Sandvikens huiskamer barst van de instrumenten. Op de grond ligt een Perzisch tapijt, aan de muur hangt kleurige kunst naast zwart-wit fotografie. Twee heren, vijf theelichtjes, een balkon en een fles rode wijn. En een goed gesprek over electro.
"Mijn onkunde is wellicht mijn sterke kant"
Interview met Hömpfdingå’s Esben Sandviken over debuutplaat Fjord
De Zweed Esben Sandviken is de man achter de Arnhemse techno-electroband Hömpfdingå. Afgelopen weekend bracht de band haar eerste album Fjord uit in een gezellig drukke bovenzaal van Luxor Live.
Afgelopen zaterdag was het zover, de releaseparty van debuutplaat Fjord. Hoe kijk je er nu, een paar dagen later, op terug?
"Je werkt natuurlijk maanden naar een dergelijke release toe. Het was een avond met zes te gekke live acts, met o.a. Pocket Knife Army en Get Deaf Stellår. Je kunt wel spreken van een magische avond!"
Hömpfdingå, het klinkt ergens wel geil. Welke omgeving en activiteiten associeer je met Hömpfdingå?
Esben glimlacht breed en antwoordt: "Hömpfdingå is een enigmatisch woord dat eigenlijk niets betekent. Het is een nonsenswoord dat me altijd weer even terugbrengt naar mijn tijd in Zweden. Iedereen heeft er zijn eigen beeld of interpretatie bij, mij spreekt vooral het ongrijpbare aan."
Wat maakt Hömpfdingå een typisch Zweedse band?
"Je groeit er op en je houdt natuurlijk altijd de voorliefde voor je geboorteland. Zweden is desolaat en eenzaam en het biedt veel ruimte voor nadenken, bezinning, creativiteit….Het is ook een ons-kent-ons-land. Net als mijn muziek voelen de Zweden aanvankelijk wat afstandelijk aan, maar als je er eenmaal een tijd bent – in de bubbel van de muziek zit – voel je de gelaagdheid en de warmte. Dat is echt Zweeds. New York is de stad die nooit slaapt, waar je gezien wilt worden. Zweden gaat meer over ruimte, diepgang en op elkaar aangewezen zijn. Wellicht wat nationalistisch, maar zeker ook open en vooruitstrevend. Ook daarin herken ik Hömpfdingå."
Wanneer is de band ontstaan?
"De band is in 2012 begonnen nadat drie vrienden van me en ikzelf een dj aan het werk zagen die zijn brood verdiende met enkel liedjes draaien; schuifje naar boven, schuifje naar beneden. Dat dachten wij beter te kunnen en zo is het bij toeval begonnen. Ik deed het daarnaast, omdat ik mijzelf als een beperkte muzikant (drummer, gitarist) zag en zie. Nu zie ik mezelf meer als componist, arrangeur of live als dirigent. Binnen Hömpfdingå kan ik al mijn ideeën omzetten in muziek, daarvoor ging dat niet."
Kun je een korte geschiedenis van de band geven?
"Ik begon de band destijds met Bjöns Blokland, Hønrick Någel en Bygga Liggebrand. Zij zijn nog steeds mijn beste vrienden, maar zij verder zijn gegaan met andere projecten, van bands tot restaurants en van de Belastingdienst tot autonoom kunstenaar. Ik heb tijdelijk alleen gewerkt en verschillende dj-shows gedaan, maar miste het live spelen met anderen."
"Tijdens mijn studie DIEM – compositie van elektronische muziek - in Norrköping ontmoette ik Joanna Lovis Bergström. Joanna doet fine arts, is veel bezig met beeld en sterk geïnteresseerd in androgyniteit. Zij verzorgt de projecties tijdens de liveoptredens en versterkt daarmee mijn gevoel bij de nummers. Zo zijn de beelden bij slotnummer 'Sandviken', over mijn geboorteplaats, afkomstig van de rauwe 70’s film A Swedish Love Story. Ook heeft Joanna specifieke beelden geschoten als ondersteuning van de muziek.”
Wat zijn je invloeden en favoriete artiesten?
Esben loopt naar de platenkast en zoekt een lp uit een rijtje vinyl. "Deze Deense band, Rangleklods, maakt liedjes met heel veel melancholie, echt prachtig. Andere invloeden zijn het IJslandse GusGus en Slagsmålsklubben uit Zweden. De laatste maakt echte ‘magnetronelectro’; heel rauw en zonder songstructuren en GusGus heeft een meer androgyne, travestieachtige feel. Ze willen daarmee een politiek statement plaatsen, het is live techno met hele mooie akkoordenprogressies."
Hoe ziet je eigen muzikale verleden er uit?
" 'You Can Call Me Al' en eigenlijk het volledige album Graceland van Paul Simon heb ik als klein jongetje op cassette grijsgedraaid. Dat was wel het prille begin en de start van de liefde. Later heb ik bij een jeugdsymfonieorkest gespeeld, zowel in Nederland als in Denemarken en Zweden. Verder heb ik in een aantal indiebandjes gespeeld als drummer en gitarist en werk ik af en toe als geluidstechnicus en producer."
Hoe zou je debuutplaat Fjord omschrijven?
"Je kunt aan Fjord heel goed horen dat ik mijn identiteit nog aan het ontdekken ben, het is een typische debuutplaat. De lijn tussen techno en electro is nog vrij hard. De eerste brengt je meer in een gelaagde trance en de electro is meer in your face. Ik ben heel erg trots op deze plaat, maar in de volgende platen wil ik het klankontwerp verder ontwikkelen: meer gelaagdheid, balans en de perfecte spanningsboog voor de luisteraar."
Wat is het idee achter de albumhoes?
"De hoes is een zelf gecreëerde wereld, een eenzame plek om de drukte te ontvluchten. De drie solitaire boompjes maken het kale landschap nog surrealistischer dan het al is. Van mij mag de betekenis van dit soort artwork vragen oproepen, het hoeft niet meteen glashelder te zijn." Enthousiast en met een blije glimlach: "De ontwerpster van de hoes is Puck Ingen Housz en ik ben heel erg gelukkig met haar!"
Wat kun je vertellen over de totstandkoming en de productie van de plaat?
"Bij de productie heb ik enorm veel hulp gehad van Harry Holzhauer (lokaal producer, zanger/gitarist Under the Water en KYU en multimuzikant van metal tot dance), hij heeft geholpen de nummers van deze zolderproductie bij te schaven. Daarnaast hebben veel bevriende muzikanten geholpen, bijvoorbeeld met het vinden van de goede contrasten en spanningsbogen."
Wat is de invloed van je ervaring met het spelen in bandjes op Fjord?
"Omdat ik de regels van de electro-wereld niet ken, werk ik daar nu echt nog buiten. Mijn onkunde is wellicht mijn sterke kant. Verder heb ik zelf een aantal partijen drum, bas en gitaar ingespeeld. Mijn ervaring als drummer is vanwege de strakheid en het ritmische element wel een meerwaarde. Verder hecht ik als ‘bandjesman’ sterk aan zang omdat zang je heel sterk kan pakken, het kan je meenemen."
"Op Fjord zijn drie van de elf nummers met zang, in de toekomst wordt de invloed van zang zeker sterker. Grinnikend: "Niet van mij in ieder geval. Het is echt een gemis, maar ik kan echt niet zingen, daarom werk ik veel met gastzangers en –zangeressen samen, zoals Lisa Jansen, Sophie Jetten en Robin Borneman. Naast de zang is er anderzijds een band als Mannheim, waarin een voormalig Hömpfdingår speelt en waarnaar het vierde nummer van de plaat is vernoemd, volledig instrumentaal en tóch weet die band je te grijpen."
Heb je bepaalde beelden of verhalen op je netvlies wanneer je je nummers schrijft?
"Ik word veel geïnspireerd door de sfeer van liedjes van andere artiesten. Dan bedenk ik welke elementen ik mee wil pakken om daar een eigen vervolg aan te geven. Ook beelden van zowel film, zoals A Swedish Love Story, als foto's brengen me tot het schrijven van nummers. De serie Immediate Family van Sally Mann is hier een goed voorbeeld van. Het is een sensuele en tegelijkertijd rauwe zwart-wit serie van haar eigen kinderen, geschoten in Virginia tussen 1984 en 1991. Hoewel de serie destijds door veel Amerikanen als controversieel werd beschouwd, vind ik de beelden mooi, intiem en aangrijpend. Scenes en beelden roepen verhalen en gevoelens op en de kern van die emotie probeer ik in geluid te gieten."
Zijn de thema’s voor de nummers persoonlijk van aard, politiek of anders?
Esben kijkt enigszins ongemakkelijk wanneer hij aangeeft dat politiek geen thema in zijn muziek is. "Het is niet dat ik niet in politiek geïnteresseerd ben, maar in deze muziek werkt dat voor mij gewoon niet. Als zanger kun je zingen over de ellende in de wereld of een statement maken, dat schrijft ook makkelijker denk ik. Nee, los van de support voor algehele gelijkheid en vrouwenrechten, zit er weinig politiek in mijn plaat. Mijn thema’s zou ik omschrijven als licht cynisch met een knipoog, dat komt ook terug in de songtitels waar meestal wel een grappige draai aan zit."
Wat is je beweegreden om muziek te maken?
"Het grappige van muziek maken is dat het enorm veel moeite kost en ik er persoonlijk vaak met de nodige tegenzin aan begin. Ik trek mezelf regelmatig in twijfel, denk dat het allemaal nergens toe leidt. Als geluidstechnicus ben ik vaak dienend bezig, daarin ben ik niet onzeker en kan ik veel makkelijker van buiten naar binnen kijken, de context vatten. Uiteindelijk ben ik trotser op de muziek die ik zelf maak, dan die waarvan ik enkel een onderdeeltje ben. Het geeft gewoon een enorme voldoening wanneer een track er na dagen of weken lang hard werken op staat zoals je 'm in gedachten had."
Is electromuziek meer publiek- of effectgericht dan bijvoorbeeld indierock waarbij misschien sterker een eigen gevoel in muziek wordt omgezet?
Peinzend: "Hmm, ik houd zelf wel van commerciële muziek maar ik maak geen muziek om te pleasen. Als ik op de luisteraars van nu af zou gaan, zou ik meer EDM (electronic dance music) moeten maken dan de combi van techno en electro die ik nu maak. Dada Life is een hele commerciële Zweedse band die heel goed geproduceerde muziek maakt, maar wél om te pleasen. Het pleasen doe ik dus niet, maar ik maak wel graag een vette productie!"
Stuurt de apparatuur de songs of vind je de juiste spullen bij de liedjes?
"De nummers zijn geschreven op mijn apparatuur, maar ook op akoestische en electrische gitaar, basgitaar en drums. Deze heb ik vervolgens gesampled, in die zin is het een wisselwerking waarbij zowel de apparatuur als ik zelf leiden." Esben pakt zijn meest recente aankoop, een sansula, erbij en laat horen hoe simpel het fraaie ‘duimpianootje’ met een enkele toonsoort werkt. "Wanneer ik dit in huis heb, wil ik het gebruiken, dus je zou kunnen zeggen dat dat mij stuurt. Anderzijds bedenk ik ook nummers die hier goed bij passen en waarbij het apparaatje ondersteunend en gewoon in functie is."
Heb je wel eens een nummer in gedachten zonder te weten welk geluid erbij past?
"Ken je serendipiteit? Het toeval bepaalt wat er gebeurt. Een toevallige draai aan een knop, een schuifje dat per ongeluk te hoog of te laag staat… Toeval kan je laten inspelen op de klank. Een nieuwe sound kan zo een startschot zijn voor een heel nieuwe song." Vervolgens met een glimlach: "Los daarvan heb ik loop ik zeker wel eens met beelden of bepaalde sferen in gedachten waar ik geen noot bij zou weten te plaatsen…"
Hoe zie je de toekomst van Hömpfdingå met het nieuwe album onder je arm?
"Fjord was het startschot voor Hömpfdingå en hiermee ga ik nu touren. Het album is voor mij echt een springplank geweest voor het maken van een eigen sound. Het is de vertaling van mij in muziek tussen 2012 en nu. De lat is gelegd en de enige optie is om daar met de volgende plaat overheen te gaan. Van een tweede albumsyndroom heb ik geen last, ik zit vol met inspiratie en heb al heel wat nieuw werk op de plank liggen."
"Nederland, Europa en de wereld veroveren is niet mijn ambitie en ik ben ook niet op zoek naar een enorme erkenning van anderen. Het is mijn uitlaatklep. In de toekomst probeer mijzelf te blijven uitdagen en zal ik verder zoeken naar muzikale identiteit."