De heren van Poparchief Achterhoek Liemers (PAL) verzamelen al jaren informatie, foto’s en andere leuke verhalen over de muziekgeschiedenis van de streek. Naast het uitbrengen van boeken en een radioshow op Optimaal.fm zijn de PAL-mannen ook aanwezig op de Zwarte Cross voor een stukje muziekeducatie. In de Theatertipi horen Achterhoekers en ‘importbezoekers’ verhalen over de lokale muziekcultuur vanaf de jaren ’50. Over bijvoorbeeld de vele beatclubs en het verhaal van de jonge Doetinchemse band Two Rascals die in een vol voetbalstadion in Liverpool optrad en niet geloofd werd door vrienden en familie. Natuurlijk kwam ook het verhaal van Normaal aan bod. Jaren geleden zocht een zekere Doetinchemse theatergroep landelijke promotie en vond de perfecte manier... Ze noemde zichzelf de NAF (Nieuw Achterhoeks Front) en bracht berichten naar buiten over hoe de Achterhoek zich net als Friesland wilde afscheiden van Nederland. Het idee om ‘prikkeldroad om de Oll’n Iessel’ te plaatsen werd door verschillende Nederlandse kranten als serieus nieuws overgenomen. Pas na lange tijd kreeg het land door dat het om een promotiestunt ging. Toevallig oefende Normaal in 1973 in dezelfde zaal als deze theatergroep en vond de band inspiratie in deze stunt. Denk daarbij aan Frederik Puntdroad. Er ontstond een niet te bevechten wij-gevoel door de teksten die voor alle Achterhoekers herkenbaar waren en zo werd de eerste boerenrockband van Nederland geboren.
#zc13: Achterhoek muziekland
Hoe één van de rustigste streken van het land zich ontpopt tot een feest voor iedereen
Op het platteland is er voor de jeugd weinig te kiezen. Ja, je hebt de sportclub, een aantal kroegen en een jeugdsoos, maar voor de rest moet je toch echt zelf zorgen. Muziek maken is een populaire optie. Zoals de Lichtenvoordse band Deanmoore ooit vertelde: “Onze muziek is een product van verveling”. Sinds een jaar of vijf kan muziekminnend Nederland er niet meer omheen: Achterhoekse bands waaien uit en besmetten de rest van het land met hun eigenzinnige klanken. Denk hierbij aan Automatic Sam, Shaking Godspeed en Birth of Joy. Die drie (of in feite tien) musketiers zijn in korte tijd uitgegroeid tot uithangborden voor de muziek uit één van de leukste, maar ook rustigste streken van dit landje. De Achterhoek heeft vele reputaties, maar alleen de ruimdenkende Nederlander komt er achter dat het hier één en al peace, love, happiness en blubber is.
Veertig jaar later staan Bennie Jolink en zijn bandmaten nog steeds op de bühne. Enigszins astmatisch, maar met nog evenveel passie. Tijdens hun twee shows op de Zwarte Cross trekken ze minimaal de helft van het festivalterrein naar zich toe. Voor velen ‘omdat een optreden van Normaal bij de Zwarte Cross hoort’, maar ook vanwege de verbroedering op het veld. De trots die Achterhoekers voelen als alles wat zij liefhebben bij elkaar komt, dat willen de bezoekers uit alle windstreken ervaren. En ja, hand in hand hossen 40.000 mensen mee op klassiekers als Oerend Hard.
Iets dat zo belangrijk is voor een streek met 335.000 inwoners en sympathisanten uit de rest van het land, moet van generatie op generatie worden doorgegeven. De ‘Achterhoek Boogie’, waarvan vooral het laatste woord ook zonder dialect aan deze regio verbonden is. De boogie zit in het bloed, de modder, de gemoedelijkheid en blijkbaar ook het sperma. Bennie Jolinks zoon Gijs kreeg de boogie met de paplepel ingegoten. Hij kende niet anders en begon om die reden bijna twintig jaar na het ontstaan van Normaal met een nieuwe generatie boerenrock: Jovink & the Voederbietels.
Samen met jeugdvriend en Jovink-gitarist Hendrik Jan Lovink kreeg Gijs in 1997 het idee om een motorcross te organiseren. Al hadden ze een vergunning voor hun evenementje in Hummelo, ze noemden het de Zwarte Cross als ode aan de illegale crossevenementen die in de jaren ’60 werden gehouden. Terwijl de 150 deelnemers op crossmotoren en andere gemotoriseerde voertuigen over de baan knalden, stonden er ongeveer duizend toeschouwers met een biertje naar te kijken. En... Tante Rikie stond langs de baan broodjes te verkopen. Zeventien jaar later zijn er honderden, wel niet duizenden crossers, 162.795 bezoekers en wordt Tante Rikie vanuit haar draagstoel aanbeden door de festivalgangers.
Het dialect is een heilig ding. En niet alleen Normaal en Jovink houden de Nedersaksische taal in ere... Hans Keuper weet met zijn Boh Foi Toch zondagochtend de Megatent te vullen met liefhebbers. Ook The Bruurkes kunnen er wat van. Zanger Rocco Ostermann uit Dinxperlo dicht vooral over wat hij om zich heen ziet. Van gebeurtenissen in het dorp tot zwerfhonden die overal tegenaan rijden. Het buitenpodium van de Theaterweide, een soort amfitheater, zit en staat vol met geïnteresseerd luisterende mensen. De helft kijkt moeilijk en doet een poging om het te begrijpen, maar fascinerend vinden ze het zeker.
De Zwarte Cross was ook dit jaar weer een groot succes. En nieuw bezoekersrecord en een geslaagd thema: love, peace and happiness. En blubber. Heel veel blubber.